AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan respublikasinin təHSİl problemləRİ İnstitutu



Yüklə 3,82 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/41
tarix14.01.2017
ölçüsü3,82 Mb.
#5285
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   41
 

83

юzцnя inam, mяqsяdя чatmaq цчцn чalышmaq vя kollektivdя фяалиййяt qabiliy-



yяti kimi peшя karyerasы цчцn яsas olan keyfiyyяtляr яldя edir. 

Mяktяblяrin юz kitabxanalarы, kоmпyutер otaqlarы, idman zallaры, oyun 

meydanчalaры, emalatxanalaр, laboratoriyalaр, mцstяqil mяшьul olmaq vя 

istirahяt цчцn otaqlaры var. Шagirdlяr asudя vaxtlarda maraqlaры цzrя mцxtяlif 

idman seksiyalarында  vя klublarda birlяшirляr. Tяcrцbяli mцяllimlяr onlarын 

fяaliyyяtlяrinя diqqяt verяrяk цmummяktяб tяdbirляrinя вя idman yarышlarыna 

hazыrlaшmaqda bu imkanlardan istifadя edirляр. Pansion mяktяbляrindя bцtцn 

gцn  яrzindя  iшlяyяn  пешяkар tibb bacыlaры olan tibb kabinяляri var. Adяtяn, 

mяktяbляrin yerli hяkimляrля  mцqaviляляri olur. Оnlar uшaqlarы  mцntяzяm 

olaraq tibbi mцayinяdяn keчirirlər.  Эцnцn istяniляn vaxtы  щяkиmляр  чaьыrышa 

gяlir vя ушаглара zяruri tibbi yardыm gюstяrиrlər. 

11-12 yaшынdan bюyцk uшaqlar  цчцn pansion mяktяbляrin mяqsяdи orta 

tяhsil vermяkdяn vя mяzunlarы bizim natamam orta tяhsil haqqынda attestatы-

mыzа  уйьун sertifиkat almaьa hazыrlamaqdan ibarяtdir. On iki yaшынdan 

bюyцk uшaqlar orta mяktяbdя tяhsilини beш il davam еtдирир vя ya uшaqlar orta 

mяktяbin altыncы sinfиnя  qяbul olунараг 18 yaшынda tящсиллярини  сона  чаtдырыр. 

Mяhz hяmin yaшdan baшlayaraq Britaniya universitetляrinя  qяbul olunmaq 

mцmkцnдур. Altыncы sinfin mяqsяdi шаэирдляря яlavя олараг цmumtяhsil fяnlяr 

цzrя biliklяr vermяk vя onlarы kollec вя ya universitetлярdя tяhsil almaьa hazыr-

laшdыrmaqdan ibarяtdir. Pansion mяktяbляриn mяzunlarы altынcы sinfi bitirdikdя 

GCE/A Level sяviyyяsinя uyьun imtahan verirляr. GCE/A Level sertifikatы 

bakalavr dяrяcяsi almaq вя tяhsillяrini davam etdirmяk цчцn zяruri шяrtdir. 

Britaniyanыn orta mяktяblяrindя  яcnяbilяrin tяhsil almasы  цчцn 

imkanlar. Dюvlяt mяktяblяri юdяniшsizdir, Bюyцk Britaniyada daimi yaшamaq 

hцququ olan 8 yaшынdan 18 yaшa qяdяr ingilis uшaqlarынын, habelя valideynля-

rinin tяhsil almasына ижазя верилир. 

Beynяlxalq kollecляr yalnыz 14 yaшыndan 18 yaшa qяdяr яcnяbi шаэирдlяri 

qяbul edяn orta tяhsil mяktяbляrиdir вя шаэирдляря kоллеcлярин yataqxanalaрыnda 

(mяktяbin  яrazisindя)  вя  йа  aиляляrdя yaшamaq tяklif olunur. Akademik ilлиk 

юдяниш 18000 dollardan baшlayыr. Beynяlxalq kolleclяrdя  tяhsil ingilis orta 

mяktяbi proqramы цzrя apaрыlыr. Bu fяnlяr riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya, 

geofizika, insan anatomiyasы, sosiologiya, politologiya, qanunvericiliyin яsas-

larы, statistika, tarix, musiqi, tяsviri incяsяnяt, kоmпyutер  vя proqramlaшdыr-

ma, ingilis dili, ingilis дили вя яdяbiyyat, dinin яsaslaры, bir vя ya bir neчя xarici 

dil (fransыz, alman, ispan vя s.) tяdris edilir. Яsas fяnляrlя yanaшы, hяr mяktяbdя 

ялavя  fяnlяr kечилир, mяsяlяn, latыn dili, mцhasibat iшi, biznesin яsaslarы, iqti-

sadiyyat vя с. 

Beynяlxalq kollecляrin bir чoxunda universitetlяrя qяbul olmaq цчцn bиr-

ikiillik hazыrлыq kurslarы da vardыr. Mяzunlar kurslaры mцvяffяqиyyяtля bitиrдиk-

dяn sonra hяmin kurslarыn statusunu qяbul edян,  араларында razыlaшma olan 

universitetlяrя  дахил olurlar. Bюyцk Britaniyada ali tяhsil almaq istяyяn 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

84



яcnяbiляr  цчцn bu чox  яlveriшli imkandыr. Tядрис  пroqramlaрыnын  (вя  йа 

kurslarыn) bir xцsusiyyяti dя ingilis diliнин mяcburi fяnн олmасыдыр. 

Иngilis dilini йцkсяk sяviyyяdя bilmяk haqqынda sertifikat olmadыгда heч 

bir universitet вя ya institut tяhsil almaq цчцn яcnяbiляri qяbul etmir. Univer-

sitetlяrя qяbul olmaq цчцn baza kurslarынda ingilis dilindя birillik tяhsil almaг 

bюyцk tяcrцbя  vя hazыrlыqdыr,  йяни dil цzrя  zяruri imtahana hazыrlaшmaq vя 

imtahan vermяk цчцn ялверишли imkandыr. 

Юзял  mяktяblяrя 8 yaшынdan 18 yaшa qяdяр  ушаглар  эюtцрцлцр.  Бу  mяk-

tяблярдя ingilis uшaqlarы  цчцn 85% йер  айрылыр.  Бу  mяktябляр  яcnяbi tяляbяляr 

цчцn daha nцfuzlu tяhsil formasыdыr. Нцфузлу юзял mяktяblяrин mцstяqil tяdris 

kompleksи вар. Оnlarыn mцlkiyyяtindя 100-150 hektar sahə olur, burada tяd-

ris korpuslaры, idman лявазиmаtlaры, цzgцчцlцk hovuzlarы вя yaшayыш malikanя-

lяri yerляшir. Tяlяbяляr  яsas etibariля  йаtагханаларда yaшayыr, lakin bяzi mяk-

tяblяr  ися  yеrli ailяляrdя yaшamaьы  tяklif edиrляr.  Иллиk  юдянишин qiymяti 23000 

dollardan baшlayыr. 

Дюvляt вя юзял pansionlar arasынda чox yцksяk sяviyyяdя шюhrяt qazanaн 

qяdim tarixя vя яnяnяlяrя malik хейли mяktяblяр var. 

Peшя  tяhsili.  Bюyцk Britanиyada mцхtялиф  cцр  mяktяbляrlя yanaшы,  пешя 

mяktябляrи dя var вя onlar A Level proqramlaры цzrя tяhsilя alternativdir. Пeшя 

tяhsili, bir qayda olaraq, sonrakы peшя fяaliyyяtiни nяzяrdя tutur vя universitetя 

qяbul olunmaq цчцн hяr yerdя tanынmыш vя daha universal olan A Level proq-

ramlarынdan fяrqlяnir. Tяhsil proqramlaры daim dяyiшilir. Hяmin proqramlarы 

юyrяnib qurtardыqda veriляn ixtisaslar da dяyiшilir.  Яn  чox rast эялинян peшя 

ixtisaslarы ашаьыдаkылардыр: 

NVQ

1

. Bu ixtisas tаm яmяli iш цчцn yararlыdыr. Алынан ихtисас tяsdiq edir 



ki, sizin bu vя ya digяr biznes vя ya istehsal sahяsindя mцяyyяn iшi yerinя yе-

tirmяk qabiliyyяtiniz var. NVQ standartlarы iш verяnlяrin real tяляblяrinя яsas-

lanыр vя onlaрыn яmяli ehtiyaclarыnы яks etdirir. Hazыrda NVQ ixtisasына isteh-

sal vя kommersiya sahиbляrinin  яksяriyyяtinин  ещtийаcы  вар. NVQ 5 mярщя-

лядян ибаряtдир, (NVQ1)-dяn baшlayыr vя пrofessional (NVQ5)-dя qurtaрыr. Bu 

ixtisasы almaq цчцn mцяyyяn edilmiш standartlara uyьun iшчi  праktиkада  юз 

bacarыьыnы  gюstяrmялидир. Tяdris bilavasitя  iш yerindя keчilir.  Яmяli iш  tяcrц-

bяsini vя onu mцvafiq sяviyyяdя yerinя yetirmяk bacaрыьыны  сцбуt etmяkля 

ixtisas almaq imkanы olur. Tяdris proqramы ayrы-ayры modullardan ibarяtdir вя 

onlarы  сярбясt mяnimsяmяk olar. Proqramын yerinя  йеtирилmяси  цчцн  tяhsil 

mцddяti mцяyyяn edиlmяmiшdir. 

GNVQ. A Level-dяn fяrqli olaraq akademik deyil, яmяli fяaliyyяtlя 

mяшьul olmaьa meyilli olanlar цчцn yararlыdыr. GNVQ dя NVQ kimi чox 

tанынmыш  вя  нцфузлу ixtisasdыr, seчilmiш  ихtисасда  bиliklяrin  яsasыnы verir, йяни 

шаэирд kollecdя юз

 

tяhsilini davam etdirmяk, unиversitetя qяbul olунmaг vя ya 



                                                 

1

 National Vocational Qualification-Milli ïåøÿêàðëûã sÿviyyÿsi 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

85

iшля tяmin edilmяk цчцn istifadя edя biляr. GNVQ Advanced sяviyyяsiндя билиk 



ялдя еtmяk цчцn iki il tящсил алmаг лазыmдыр. 

1



. Bu ixtisas GNVQ Advanced ixtisasлары iля oxшardыr. Чoxsayлы tяhsil 

kolleclяri sonrakы  tяhsil proqramыnы keчmяyя imkan verir вя  бурахылыш 

imtahanlarындан сонра ali mиlli diplom verilmяsi иlя yekunlaшыr. Бу ися яslindя 

istяnilяn akademik vя ya peшя ixtisasы цzrя ikiillik tяhsildяn sonra alыna bilяr. 

Peшя  tяhsiлi mцяссисяляриндя  цч  яsas tяhsilдян birinin verdiyi diplomlar: 

CGLИ (City анд Guild of London Иnstitute) diplomu, RSA (Royal Society of 

Arts) diplomu, BTEC (Business аnd Technical Education Council) diplomu 

yцksяk сявиййядя газандыьы нцфуза эюря tanыnыr. Bir чox kolleclяrин эюсtярди-

йиmиз tяhsil mцяssisялярinин adынdan diplom vermяk sяlahiyyяtи вар. Bakalavr 

dяrяcяsini davam etdirmяyяnlяr,  йяни peшя  fяaliyyяtiни  даваm  еtдирmяйи 

qяrarlaшdыran  шяxslяr  цчцn HND diplomu bюyцk  яhяmiyyяt kясб  едир. Belя 

diplomu olan mяzunun peшя  sяviyyяsi bюyцk texnik vя ya kiчik menecerdir. 

Peшяkarын diplomунун  нцфузу  fиrmanыn  вя  йа  щяр  щансы  бир  mцяssisяnin 

rяhbяr heyяti сявиййясиндя pilляlяr цzrя йцkсялmяk imkanына mалиkдир. 

HND diplomu bakalavr dяrяcяsi sяviyyяsindя olan universitetя  qяbul 

olunmaq vя iki il яrzindя bu dяrяcяni almaq imkanыnы верир. 

Цmumiyyяtlя, HND proqramlarыны mяnimsяmяk цчцн GCE/A Level vя 

ya GNVQ Advanced вя ya “National Diploma” kimi нцфузлу  орtа  tяhsil 

sertifikatы olmалыдыр. 

Bюyцk Britaniyada сonrakы  tяhsилин  даваm  еtдирилmясиня  dяrяcя  vя ya 

onа ekvivalent олан proqramlar цzrя GCE/A Level (vя ya GNVQ) sertifиkatы 

aлдыгdan sonra ижазя верилир. Bir qayda olaraq, bu peшя tяhsilidir. Bюyцk Bri-

taniyada ali tяhsilин  mяqsяdi  уйьун  програmларла  dяrяcяlяrин  верилmясидир: 

bakalavr, magistr vя fəlsəfə doktoru dяrяcяsi. 

Ali tяhsil.  Bюyцk Britaniyanın ali tяhsil mцяssисяляri  яcnяbilяrin tяhsil 

almasыnа эюря uzunmцddяtli tarixя vя qяdim яnяnяlяrя malik юlkяdir. Bu gцn 

Иngiltяrя,  Шotlandiya, Uels vя  Шimali  Иrlandiyanыn iki yцz ali tяhsil mцяs-

sisяляrindя 65 mindяn artыq яcnяbi tяляbя tяhsil aлыr. Суал олунур, ня цчцн чox 

sayda  яcnяbi tяляbя  tяhsil almaq цчцn Bюyцk Britaniyanы seчir? Brиtaniya 

tяhsili beynяlxalq sяviyyяli ixtisas verir vя fяnlяr цzrя geniш dairяdя яn yцksяk 

keyfиyyяtя malikdir. Tяdris sяviyyяsi  чox yцksяkdir vя  tяляbяляrin 90%-dяn 

чoxu universitet vя institutlarы mцvяffяqiyyяtля bitirir.Яsas цstцnlцkляrdяn biri 

дя ялдя олунан tяhsilля paralel olaraq ingilis dilini bilmяk sяviyyяsini tяkmillяш-

dirmяkdir. Bюyцk Britaniyada инэилис  дилини  вя  tядрис  олунан  фянляри bilmяklя 

yanaшы, tяfяkkцrцн  (ягли)  инkишафы  vя biznesя yanaшma mящаряtинин  dяrindяn 

dяrk edilmяsi tяmin ediлиr. 

Bakalavr dяrяcяsи almaq цчцn Иngiltяrяdя vя Uelsdя цч il, Шotlandiyada 

dюrd il tяhsil aлmaq tяляb olunуr.  Исtянилян  dяrяжяni almаг  цчцn tяhsilля 

                                                 

1

 



National Diploma-Milli diplom

 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

86



йанашы, hяm dя istehsalat tяcrцbяsi tяляb olunур,  бу halda цmumi mцddяt 

mцvafiq surяtdя арtырылыr. Bяzi universitet vя kollecляrdя ися xцsusi tялябляр вар, 

mяsяlяn, incяsяnяt vя dizayn kimi sahяlяrdя elmi dяrяcя alma nяzяrdя tutan tя-

lяbяdяn  яvvяlcя  яsas kursu keчmяk, sonra бу sahяdя  цч  ил  ишляmяk tяляb 

олунур. 

Tibb, stomatologiya vя memarlыq kimi sahяlяrdя bakalavr dяrяcяsi 

verilmяsi iля yekunlaшan tяhsil kursu чox uzun mцддяtя, йяни yeddi iля qяdяr 

davam edя bilяr. 

Bakalavr dяrяcяsi. Bюyцk Britaniyada veriляn bakalavr dяrяcяsinin bir 

neчя tipi vardыr, onlarыn adlarы  tяhsilin  исtигаmяtляриндян asыlыdыr. Dюrd  яsas 

dяrяcя  mювжуддур: incяsяnяt, elm, mцhяndislik  вя  hцquq sahялярindя baka-

lavr. Bakalavr dяrяcяsi universitetin vя ya kollecin gцndцz шюbяsindя ixtisas-

laшdырыlmыш proqramlar цzrя цч vя ya dюrdillik tяhsil alдыгdan sonra verilir. Bu 

dяrяcя  юзял  vя ya dюvlяt  шirkяtляриndя, sяnaye mцяssisяsindя orta mцhяndis-

texnik, orta rяhbяr mюvqe tutmaq vя ya юзял  iшя (hцquqшunas, hяkim və s.) 

башлаmaq imkanы  верир. Bakalavr dяrяcяsi olduqda mцяyyяn vaxtdan sonra 

xidmяti sahяdя xeyli irяlilяmяyя цmid etmяk olar. Bu dяrяcя dцnyada taныnыr, 

bu isя istяnilяn  юlkяdя  mцvяffяqiyyяtli peшя karyerasы  цчцn yцksяk  шanslar 

verir. Bakalavr dяrяcяsи hяmчinin nюvbяti dяrяcяниn, йяни sonrakы magistr vя 

doktor  дяряжяси almaq цчцn tяhsilin davam etdirilmяsinin zяruri  шяrtidir. 

Bakalavr dяrяcяsi ali tяhsilin birinci mяrhяlяsidir (pillяsidir).  Цmumiyyяtlя, 

hяmin tяhsil sяviyyяsinя  qяbul olunmaq цчцn tяkmилlяшdirilmiш  йцkсяk 

sяviyyяli orta tяhsiл sertifиkatына vя ya ixtisas dяrяcяsinя malik olmaq lazыmdыr. 

Magistr вя doktor dяrяcяlяri bakalavr dяrяcяsi alдыгdan sonra baшlanыr. 

Magistr dяrяcяsi. Magistr dяrяcяsi almаг  цчцн  tядрис proqramынын iki 

bюyцk исtигаmяtи var: бunlarдан бири tяdqiqat ишиня istiqamяtlяnmiш proqram, 

иkинжиси ися, bir ixtisas цzrя pешяkarlыq sяviyyяsiniн yцksяldilmяsinя istiqamяt-

lяnmiш proqramdыr. Magistr tяdris proqramlaры ашаьыдаkы kиmи tяшkil edilmiш-

dir: 8–9 aylыq mцhazirя  vя seminarlardan sonra imtahanlar verilir, sonra isя 

3–4 ay яrzindя diplom layihяsi hazыrlaныr.  Иmtahan vя diplom iшinin mц-

dafiяsinin nяticяляri яsasыnda magistr dяrяcяsi veriлиr. 

Magistr dяrяcяsini чox zaman fяlsяfя magistrы adlandырырlar. Bu dяrяcяni 

almaq  цчцn 1-2 il яrzindя  yцksяk sяviyyяli profеssor-mцяllim heyяtиnin 

rяhbярлiyi altынda elmi-tяdqiqat iшi  щазырланыр. Hяmin tяdqiqatыn nяticяlяrinя 

эюря magistr dяrяcяsi verilir. Bir qayda olaraq, tяlяbя tяhsilini yekунlaшdыrmыр, 

doktor dяrяcяsi almaг mяqsяdi иля юz tяdqiqat iшini davam etdirir. 

Doktor dяrяcяsi. Bюyцk Britaniyada doktor dяrяcяsi almaг цчцн proq-

ramlarыn  яksяriyyяti  сырф  елmи-tяdqiqat layihяlяridir.  Бу  пиллядя heч  bиr mц-

hazirя vя seminar aparыlmыr. Elmi rяhbяr doktorant цчцn юz labоratoriya vя 

ya kafedrasыnda доktорлуг mюvzusunu mцяyyяn edir vя tяdqiqat цчцn lazыmi 

imkanlarы (iш yerini, лявазиmаtлары  vя materiallarы) tяmin edir. Adяtяn,  елmи-

tяdqiqat proqramlaрыnыn yekunlaшmasыna 2-3 il vaxt sяrf edilir. Hяmin dюvrцn 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

87

sonunda доktоранt alдыьы nяticяляri rяsmi hesabatlarda, elmi jurnallarda чap 



etdirmяli vя чap olunmuш materiallar цzrя dissertasiya yazmalыdыр. Doktor dя-

rяcяsi dissertasiya mцvяffяqiyyяtля mцdafiя edildikdяn sonra verilir. 

Bюyцk Brиtaniyanыn ali tяhsil mцяssisяlяri. Бюйцk Бриtанийанын универси-

tеtляри  вя  kоллеcляри  али  tящсил  програmына  эениш  йер  верир.  Бриtанийа  универ-

сиtеtляриндя  mяшьяляляр  ясасян  mцщазиряляр,  сеmинарлар  вя  tйуtорлар  (нязярдя 

tуtулан 2-10 tялябя  иля  фярди-груп  шяkлиндя  tйуtорла  щяфtядя  бир  дяфя  kечирилян 

tящсил  mеtоду)  форmасындадыр.  Ясас  диггяt  анжаг  сечилmиш  сяняд  (пешя)  чяр-

чивясиндя  дейил,  щяm  дя  сярбясt tядгигаt  ишиня  вя  mцсtягил  чалышmаларын  tярtиб 

едилmясиня верилир. 

Бюйцk  Бриtанийада  дярс  или  оktйабрда  башлайыр  вя  ийунда sona çatır. 

Бюйцk Бриtанийада ali tящсил сисtеmи mярщяляляриня эюря цч пиллялидир вя юзцндя 

ашаьыдаkы дяряжяляри бирляшдирир: 

Биринcи али tящсил баkалавр pilləsidir вя tящсил mцддяtи цч илдир. Бу пилляни 

mцвяффягиййяtля  биtирдиkдян  сонра  mязунлар  щуmаниtар  вя  йа  tябияt  елmляри 

цзря баkалавр дяряжяси алырлар. 

Иkинcи ali tящсил пилляси mаэисtраtura pilləsidir, даща дар ихtисаслашдырылmыш 

бу  пилляйя  баkалавр  дяряжяси  олан  универсиtеt  вя  kоллеж  mязунлары  дахил  олур. 

Tящсил  mцддяtи  бир-иkи  илдир.  Бу  пилляни  биtирдиkдян  сонра  mцяййян  олунmуш 

сащядя mаэисtр дяряжяси верилир. 

Mаэисtр програmы ясасян иkи нювдян ибаряtдир: 

Mаэисtраtура Tауэщt проэраm: 

Щцmаниtар елmляри mаэисtри 

Дягиг елmляри mаэисtри 

Щцгуг елmляри mаэисtри 

Tящсил mаэисtри 

Mаэисtраtура Ресеаржщ проэраm: 

Фялсяфя елmиляри mаэисtри 

Tядгигаt цзря щцmаниtар елmляри mаэисtри. Dягиг елmляр mаэисtри. 

Tядгигаt mаэисtри. 

Tящсилин цчцнcц пилляси доktоранtурадыр, fялсяфя доktору. Доktоранtура-

йа  mаэисtраtураны  биtирянляр  дахил  олурлар  вя  бу  узун  mцддяtлидир.  Универси-

tеtдя tящсил mцддяtи 3-4 илдир.Доktор дяряcяси алmаг цчцн cидди tядгигаt ишляри 

апарmагла диссерtасийа иши щазырланmалыдыр. 

Баkалавриаtа дахил олmаг цчцн ашаьыдаkылар ваcибдир: 

1.

 

Юлkя  али  mяktябляриндя  mцвафиг  ихtисас  цзря  иkи  kурс  биtирmяk  вя 



Бюйцk Бриtанийада Фоундаtион вя йа А-Левел програmы цзря tящсил алmаг; 

2.

 



ИЕЛTС 6.0 – 6.5 няtижясиня mалиk олmаг, ИЕЛTС сявиййяли 6.5-дян аз 

олан  бцtцн  наmизядляр  шярtи  гябул  олунур  вя  йа  qəbul olmurlar. Ганун,  лин-

гвисtиkа  kиmи  mаэисtраtура  програmлары,  йцkсяk  рягабяtи  олан  универсиtеtляря 

дахил  оларkян, mясялян  Уорвиkа  универсиtеtиндя  “Игtисадиййаt”  цзря  адяtян 

ИЕЛTС 7.0 вя даща йцkсяk няtиcя tяляб едир; 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

88



3.

 

Цmуmиййяtля, mиниmуm бир ил иш tяcрцбяси tяляб олунур; 



4.

 

Игtисадиййаt вя mалиййя сащясиндя ихtисаслара дахил олmаг цчцн бязян 



ЭРЕ/ЭMАT верилmяси tяляб олунур; 

5.

 



Ессенин  вя  зяmаняt mяktубларынын  йазылmа  kейфиййяtиня  бюйцk  ящя-

mиййяt верилир. 

Бюйцk  Бриtанийанын  щяр  бир  али  mяktяби  сянядлярин  верилmяси  цчцн  юз 

mцддяtлярини  gюstərirlər.  Сон  сяняд  верmя  mцддяtи  сечилmиш  mяktябдян  вя 

дягиг  ихtисасдан  асылыдыр,  бунунла  беля  нцфузлу  (йцkсяk  рягабяtли)  ихtисаслара 

сянядлярин  верилmяси  даща  узун  mцддяtлидир.  Оktйабрда  башланан  дярс  цчцн 

сянядлярин верилmясинин орtа mцддяtи mарt айына (бязян йанвара) kиmидир. 

Ali tяhsili universitetлярdя  vя ya ali tяhsil kollecлярindя almaq olar. Bu 

tяhsil mцяssisяlяrinин hяr biri ya юz adыndan вя йа няздиндя олдуьу tanынmыш 

milli mцяssisянин adынdan dяrяcяlяr vя diplomlar vermяk hцququna malikdir. 

Brиtaniya universitetlяrinя  qяbul olunan MДБ  tяляbяляri  цчцn  чохлу 

imkanlar var. Onlar Britaniyanыn цmуmtяhsil mяktябляриндян birinя qяbul oл-

унmaq vя yuxarыda эюсtярилmиш sertifikatlardan birini almaq иmkанына mалиk-

дир.  Нцфузуна  эюря  vя  mцяyyяn  яnяnяляrdяn asыlы olaraq universitetляr serti-

fikat верmяk цчцн иmtащанлара mцxtяlif tяляbляr гойур. Иkinci imkan beynяl-

xalq standartлара mалиk proqramlaрdыr. 

Башга bir imkan ися  Шotlandiya universitetляrindя  tяhsil almaqdыr.  Шot-

landiya universitetляrinin  бир  чоху MDB юлkяляри attestatыnы  юз sertifиkatы ilя 

bяrabяr qяbul edir. Буна эюря дя bu universitetlяrя qяbul olунmaq цчцn orta 

mяktяbi bitirdikdяn sonra орtа  mяktяб  tящсилинин  tяlяb olunan sяviyyяsini vя 

ingilis dilini zяruri sяviyyяdя bilmяk kifayяtdиr. 

MДБ  tяляbяляri  цчцn Bюyцk Britaniyanыn ali mяktяbляrinя  qяbulун 

башга bir yolu da var. Bir чox beynяlxalq kolleclяr Britaniya universitetlяri иlя 

birlikdя  яcnяbiляr  цчцn  хцсуси hazыrlыq proqramlarы  tяklif  едир. Beля hazыrlыq 

proqramlaрыныn mцddяti алtы aydan bir iля qяdяr ola biляr. Bu proqramlar bиr il 

mцддяtиндя  mцвяффягиййяt  газанmаьа imkan verir. Щяmин proqramlar бязи 

universitetlярля ялaqяli olur vя онлара zяmanяt verir. 

Universitetlяr.  Bцtцn universitetляr  цчцn sяciyyяvi olan bir sыra mцhцm 

цmumi xцsusiyyяtляr var. Onlarыn hamыsы юz xцsusи dяrяcяляrini verir, mяsяlяn, 

Шeffild Universitetinin fяlsяfя doktoru вя  йа London Universitetinin tibb 

bakalavры. Onlarda tяdris prosesi hяm tяhsil, hяm dя елmи-tяdqiqat proqramlaры 

цzrя hяyata keчиriлir, сонра ися elmi dяrяcяlяr verilir. Universitetляrdя bakalavr 

dяrяcяsi aldыqdan sonra magistr vя doktor dяrяcяsi proqramlarы  цzrя  tяhsili 

davam etdirmяk olar. London Universiteti kimi bюyцk universitetlяr юz daxi-

lindя kolleclяrя bюlцnцr. Bу kollecляr universitetlяrin bir hissяsi олараг mцяyyяn 

ixtиsaslar  цzrя  tяhsil verir.Universitetляrin tяrkibindя abituriyentlяrin  програm 

цзря hazыrlanmasы, tялябялярин ixtisas sяviyyяsinin yцksяldilmяsi, яcnяbilяr цчцn 

ingilis diliнин  tяdrisindя ixtиsaslaшan kollecляr seчilib ayрылыr.  Уniversitetlяr 

fakцltяlяrя bюlцnцr, hazыrлыq шюbяляri vя dil kurslaры isя kollec adlanыр. 


DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

89

Ali tяhsil kollecляri.  Али  tящсил kollecляrи  hяm  яsas fяnляr  цzrя (elm vя 



mцhяndis ixtisaslaры, biznes), hяm dя peшя  fяnlяri  цzrя (mяsяляn, yeməkxana 

iшi, geodeziya vя s.) tanыnmыш milli dяrяcя vя diplom verir. Kollecляrdя, adяtяn, 

ali milli diplom (peшяkarlыq ixtisasы)  верилир.  Програmлар  цзря  tящсил  бakalavr 

dяrяcяsi цчцн алmаг иmkаны верир. Kolleclяri mцvяffяqiyyяtlя bitirmiш mяzun-

lara diplom vermяkля bir vя ya bir neчя ixtisaslaшdырыlmыш kurslara яsaslanaraq, 

bilikляri tяsdiq edяn rяsmi sertifikat verilir. Kollecляri qurtaran bakalavrlara 

az hallarda magistratura tяklif  едилир  vя  адяtян heч vaxt doktorantura tяklif 

olunmur. Koллeclяrin bir чoxunun xцsusi hazыrlыq kurslarы var. Щазырлыг  kур-

суну mцvяffяqiyyяtля bitirdikdян сонра баkалавр дяряжяси алmаг цчцн mяzun-

лar imtahan верmядян универсиtеtляря дахил олурлар. 

Bюyцk Britaniyada tяhsil xяrclяri.  Bюyцk Britaniyada яcnяbi tяlяbяlяr 

цчцn tяhsil xяrcляри  aшaьыdakы  kиmидир: tяhsilin  юzцnцn qiymяti, kitablarыn, 

dяrslik vя  дярс  vяsaitlяrinин qiymяti, yaшayыш  vя qidalanma цчцn  хярclяr, ge-

yim, nяqliyyat, kommunaл xиdmяtlяri vя яylяncяlяr цчцn xяrclяr. 

Tяhsil mцяssisяsindяn vя seчilmiш ixtisasdan asыlы olaraq tяhsilin qiymяti 

чox fяrqлидир. Mяшьяляляри аудиtорийада aparmaьa imkan verяn proqram цzrя 

tяhsil xяrci iлdя 5000-7000 funt sterliнqdir.  Праktиk mяшьяляlяr  апарылан ixti-

saslar цчцн birillik tяhsil 7000-9000 funt сtерлингя baшa gяlir. Tibb ixtisaslarы 

цzrя tяhsil хярcи bahadыr, йяни ildя 14000-16000 funt sterliнqдир. 

Yaшayыш  vя qidalanmaya ayda orta hesabla 300 funt sterlinqdяn artыq 

хяржлянир, tяdris ili (9 tяqvim ayы)  яrzindя  tяxminяn 2700 фунt sterlinq tяшkil 

edir. Digяr xяrclяr ildя tяxminяn 1100 funt sterlinq tяшkil edir, kitablar vя tяd-

ris vяsaiti 300 funt sterlinqdяn aрtыг qiymяtlяnir. Няtижядя universitetляrdя bir 

tяhsil iliндя хярж (aviabilet хярcи дахил олmадыгда) яn azы 8-10 min funt steрлin-

qя baшa gяlir. 

Maraqлы жящяtлярдян бири magistr vя doktor dяrяcясi alarkяn elmi rяhbяr-

lяrin kюmяyi  иля, adяtяn, tяqaцd (stipendiya) vя  tяhsil, yaшayыш  vя qidalanma 

цчцn mиnimal xяrclяri юdяyяn kiчik qrant tapmaq mцmkцn olur. Doktorluq 

proqramы цzrя tяdqiqatlar aparan яcnяbi tяlяbяляrин yaшadыqlaры bцtцn mцddяt 

яrzindя Bюyцk Britaniyada iшляmяk цчцn rяsmi icazяsi olur. 

Universitetlяrя, institutlara vя kolleclяrя  qяbul olunma qaydalaры. 

Bюyцk Britaniyanын istяnilяn tяhsil mцяssisяsinя  qяbul olунma qaydasы 

eyniдир.  Гябул  гайдалары universitetlяrin, institutlarыn vя kolleclяrin qяbul 

komissiyalarыna gюndяrilяn mяktublardan baшlanыr. Mяktubda  ня 

maraqlanдырырса,  яtraflы  шяrh etmяk vя  юzцnцzцn tяhsil sяviyyяsinin qыsa 

xarakteristikasыны vermяk lazыmdыr. Qяbul komissiyasынdan sizя anket вя яrizя 

blanklarы, sizi maraqlandыran proqramlar цzrя tam informasiyaйа  mалиk 

bukлetляr gюndяriляcяk. Яgяr аkадеmиk il вя йа semestr mцддяtиндя proqram-

lardan biri цzrя natamam tяhsil kursu keчmяk, hяr hansы ixtisas цzrя bir vя ya 

bir neчя kursu dinlяmяk istяyirsinizsя, онда qяbul olunmaныз haqqынda qяraры 

tяhsil mцяssisяsinin mцdиriyyяti  щялл edir. Буна  эюря  дя doldurulmuш  яrizя 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

90



blanklarы  vя  bцtцn digяr zяruri sяnяdlяr bilavasitя  tяhsil mцяssisяsinя 

gюndяrilir. 

Maraqlandыьыныз  tяhsil kursunu seчdikdя, tяhsil mцяssisяsi tяряфиндян 

onun sяmяrяli юyrяnilmяsi цчцn hansы imkanlaры tяklif еtmясиня diqqяt йеtир-

mяk lazыmdыr. Bu halda яsas хярж avadanлыг вя universitetin kitabxanasыndaн 

исtифадя олунан kitablarа сярф olунacaq. 

Щansы  tяhsil  пиллясиня  qяbul olunmaq, diplom вя ya bakalavr dяrяcяsi 

almaq (yяni seчdiyiniz ixtisas цzrя tam tяhsil proqramыnы bitirmяk) istяyir-

sinizsя, яvvяlcя sizi maraqlandыran bir neчя tяhsil mцяssisяsinя mцraciяt etmяk 

lazыmdыr ki, tяdris proqramыnы, qяbul qaydalarыны vя яcnяbi tялябяляр qarшыsыn-

da qoyulan tяляblяri яtraflы tяsvir edяn kitabчalar ялдя едясиниз. Sizi maraqlan-

dыran tяdris mцяssisяляrini (6-dan чox olmamaqla) seчdikdяn sonra универсиtеt 

вя  kоллежлярин  гябул  хидmяtляри  цnvanынa anketляrля sifariш  gюndяrmяk lazыm-

dыr. Bu xidmяt юlkя miqyasынda tяdris yerляrinin paylaшdыrыlmasыnы бир-бири иля 

баьлайыр. Anketляri doldurmaq цчцn  универсиtеt  вя  kоллежлярин  гябул  хидmяt-

ляри kиtабчасы lazыm olur, orada anketляrin doldurulmasы qaydalarы яtraflы izah 

edilir. Оnu anketляrля birlikdя sifariш еtmяk олар. 

Doldурulmuш anketlяr, юzцnцz barяdя mяlumatlar, 12 funt сtерлинг юdя-

nilmяsinin tяsdiqи  универсиtеt  вя  kоллежлярин  гябул  хидmяtляриня  gюndяrilиr. 

Универсиtеt вя kоллежлярин гябул хидmяtляри sifariшляri sentyabrын бириндян баш-

лайараг сянядляшдирир. Anketляri mцmkцn qяdяr tez gюndяrmяk lazыmdыr. An-

ket qяbulunun sonuncu gцnц dekabrын 15-дир. 

Универсиtеt  вя  kоллеcлярин  гябул  хидmяtляриня  gюndяrilяn birinci mяk-

tubla бирлиkдя, щяm дя seчdiyiniz tяdris mцяssisяsinin anketi doldurulur vя ali 

tяhsil mцяssisяsinя gюndяrilir. Ankеtin tяhlili яsasыnda ali tяhsil mцяssisяsinin 

rяhbяrliyi birinci kursa qяbul olunmaq цчцn hansы imtahanlarын verилmяси 

щагда lazыm olан mялуmаtлары verir. Ali mяktяbdяn vя proqramdan asыlы ola-

raq imtahaнlara tяlяbatlar fяrqляnя bilяr. Bir qayda olaraq ingilis dilini hansы 

sяviyyяdя bilmяk vя  tяhsil sяviyyяsiniн qiymяtlяndirилmяси  иля  баьлы imtahan 

vermяk lazыmdыr.  Щansы imtahanlaрыn verilmяsi konkret olaraq ali mяktяbin 

qяbul komissiyasы tяrяfindяn hяll olunуr. Bir чox hallarda инэилис дилинин щансы 

сявиййядя йохланылmасы imtahаныnы mцvяffяqiyyяtlя vermяk kifayяt едир. Инэи-

лис  дилинин  йохланылmасы  иmtahanы  Bюyцk Britaniyanыn beynяlxalq imtahan 

xidmяtляri tяrяfindяn iшlяnib hazыrlanmышdыr. Bu imtahan sertifikat tяlяb olu-

nan  яcnяbi tяlяbяляrin ingiлиs dilini mяnimsяmяsини  mцяyyяnляшdirir.  Иmtaha-

nыn nяticяляrinя яsasяn, абиtурийенtин Bюyцk Britaniyanыn, Avstraliyanын vя ya 

ingilis dilindя  tяdris  олунан digяr tяhsil mцяssisяляrindя seчdiyi ixtisas цzrя 

qabiliyyяt иmtащаны barяdя rяy verilir. 

Britaniya universitetляrinдя magistr вя ya doktor dяrяcяsi almaq иstяdik-

dя ихtисас цzrя mцtяxяssislяr hazыrlayan konkret kafedra (шюbя) iля dя сянядляш-

mя  апарmаг lazыmдыр. Magistr vя doktor дяряжяси proqramlaры  яsas etibariля 

tяlяbяlяrin mцstяqil tяdqiqat fяaliyyяtinя istiqamяtляnир. Odur ki, burada 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 


Yüklə 3,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   41




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin