MÜHAZİRƏ 7
1.11. İstilik maşınları. Karno tsikli.
İstilik maşnıları iki qrupa ayrılır:
Düz tsikl üzrə işləyən maşınlar (daxili yanma mühərrikləri, buxar və qaz turbinləri).
Əks tsikl üzrə işləyən maşınlar (soyuducu qurğular, kompressorlar).
Düz maşınların mükəmməlliyi termiki f.i.ə. ilə ifadə olunur
olduğundan və eləcədə q2 sonsuz kiçik, q1 isə sonsuz böyük olmadığından olur.
Əks maşınlardan ötrü soyutma əmsalı aşağıdakı kimi ifadə olunur
Təcrübədə rast gəldiyimiz maşınların tsiklləri Karno tsiklinə əsaslanmışdır. Karno tsikli iki izotermik və iki adiabatik prosesdən ibarətdir (şəkil 1.19). Həmin şəkildə düz Karno tsikli göstərilmişdir. Karno maşını yalnız qapağı istilikkeçirən silindirdən, porşendən, istilikkeçirməyən F lövhəsindən, E1 isti və E2 soyuq mənbələrdən ibarətdir.
1-2 izotermik prosesdə qaza E1 mənbəyindən q1 qədər istilik verilir. Həmin prosesin izotermik olması üçün porşen sonsuz kiçik sürətlə hərəkət etməlidir. Adiabatik proses zamanı silindir mənbədən ayrılır və silindir qapağı F lövhəsi ilə örtülür. E1 mənbədən qaza verilən istilik
3-4 prosesində qazdan E2 mənbəyə atılan istilik
Karno tsiklinin termiki f.i.ə. üçün
ifadəsi alınır ( olduğu asanlıqla isbat olunur).
Qeyd etmək lazımdır ki, eyni temperaturlu bir isti mənbə və eyni temperaturlu bir soyuq mənbə ilə işləyən bütün ideal maşınlardan Karno maşını ən əlverişlidir.
Lakin real Karno maşını ən əlverişsizdir. Ixtiyari tsikl üzrə işləyən ideal maşının f.i.ə. – nın Karno maşınının nisbi f.i.ə. adlanır, yəni
Real maşının f.i.ə. – nın ideal maşının f.i.ə. –na olan nisbəti isə real maşının nisbi f.i.ə. adlanır
(11.4) və (11.5) ifadələrinə görə
Dostları ilə paylaş: |
