Dinin mənbəyi və mahiyyətinə dair nəzəriyyə və konsepsiyalar. Din fəlsəfəsində dinin mənbəyi və mahiyyəti problemi. Dinin mənbəyi anlayışı. Dinin mənbəyi və mahiyyətinə dair ehtimal və nəzəriyyələrin təsnifatı: teoloji-fəlsəfi və elmi-fəlsəfi nəzəriyyələr. Dinin mənbəyinə dair teist nəzəriyyələr. Xristianlıqda dinin mənbəyi problemi. V.Şmidtin pramonoteizm nəzəriyyəsi. İslamda dinin əbədiliyi ideyası.
Dinin mənbəyi haqqında elmi-fəlsəfi konsepsiya və nəzəriyyələrin təsnifi və onların səciyyəsi. Siyasi nəzəriyyə və onun növləri: a. Evgemerizm nəzəriyyəsi. Ölmüş başçıların, hökmdar və qəhrəmanların iahiləşdirilməsi dinin obyekti kimi; b. Aldatma (uydurma) nəzəriyyəsi (Kriti, T.Hobbs, J.J.Russo, Kondorse və b.). Burada dinin siyasətçilərin uydurması və dövləti idarə etmə vasitəsi hesab olunması.
Dinin mənbəyinə dair naturalist nəzəriyyələr: a). qorxu nəzəriyyəsinin mahiyyəti (Demokrit, T.L.Kar, Spinoza, Yum və b.). Təbiətin dinin mənbəyi hesab olunması; b). koqnitiv nəzəriyyələr – astral-mifoloji konsepsiya (Ş.Düpüi, K.Volney, B.Bauer və b.). Dinin mifologiyaya əsaslanması ideyası. E.Teylorun animizm nəzəriyyəsi. Ruhi varlıqlara inam ibtidai dinin “minimumu” kimi; c). adaptasiya (uyğunlaşma) nəzəriyyəsi – L.Levi-Bryül, R.Marett və M.Eliadenin konsepsiyaları. Dinin insanın təbiətə uyğunlaşması vasitəsi kimi şərhi. Dinin mənbəyi haqqında antropoloji nəzəriyyələr: a). sosioloji nəzəriyyə - E.Dürkheymin fəlsəfi-sosioloji konsepsiyası; b). psixoloji nəzəriyyə - Z.Freyd dinin mənbəyinin insanın qeyri-şüuri istəkləri ilə əlaqədar olması haqqında; c). fəlsəfi-antropoloji nəzəriyyə - L.Feyerbax dinin mənbəyinin insanın asılılıq hissində olması haqqında. Onun Tanrı ilə insanı, dinin predmeti ilə insanın mahiyyətini eyniləşdirməsi. “Xristianlığın mahiyyəti” əsəri dinin fəlsəfi təhlili nümunəsi kimi. Feyerbax fəlsəfəsində dinin tipologiyası: təbii dinlər və mənəvi-bəşəri dinlər, onların səciyyəsi.
Klassik marksizmdə dinin mahiyyəti və mənşəyi problemi. K.Marks insan mahiyyəti və onun fantastik gerçəkliyə çevrilməsi haqqında. Marksizmdə dinin real gerçəkliyin təhrif olunmuş inikası kimi dəyərləndirilməsi. Dinin Engels tərəfindən verilmiş tərifi. Marksizm klassikləri dinin aradan qalxması şərtləri haqqında.
