Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ MİNGƏÇEVİr döVLƏt universiteti
Yüklə 415,4 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Radioaktivlik
- Radioaktiv parçalanma qanunu Bütün radioaktiv atomların yarısının
|
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ MİNGƏÇEVİR DÖVLƏT UNİVERSİTETİ Tədris ili: 2022/2023 Fakültə: Təhsil İxtisas: Riyaziyyat və informatika müəllimliyi Qrup: Rİ22.2 Kurs: I Semestr: Payız Fənnin adı:Ümumi Fizika Sərbəst iş Mövzu :Radioaktivlik Müəllim: Yusifova Təranə Tələbə: Məhyəddinova Nigar Radioaktivlik – qamma kvantların, elementar zərrəciklərin və ya yüngül nüvələrin şüalanması ilə müşayiət olunan atom nüvələrinin özbaşına çevrilmələridir. Belə çevrilmələrə məruz qalan nüv ələr radoaktiv, çevrilmə prosesi isə radioaktiv parçalanma adlanır. Radioaktivliyi 1896- cı ildə fransız fiziki Anri Bekkerel kəşf edib. O müəyyən edib ki, uran duzları özünd ən işıq üçün qeyri-şəffaf olan maneədən keçə bilən və fotoemulsiyanın qaralmasına gətirib çıxaran şüalar buraxır. İki il sonra fransız fizikləri Pyer Küri və Mariya Küri toriumun radioaktivliyini aşkar ediblər və iki yeni radioaktiv element kəşf ediblər – polonium v ə radium . Sonradan mü əyyən olub ki, sıra nömrəsi 83-dən böyük olan elementlərin hamısı radioaktivdir. Aşkar olunub ki, radioaktivlik xarici təsirlərdən – temperaturdan, təzyiqdən və maddələrin kimyəvi t ərkibindən asılı deyil. Bəzi radioaktiv elementlər öz aktivliyini uzun müddət dəyişmirlər. 1899-cu ild ə Rezerford radioaktiv şüalanmanın mürəkkəb tərkibini aşkar edən təcrübə keçirib. Radoaktiv madd əni qurğuşun silindrdəki dar kanalın dibinə yerləşdirirlər. Kanalın əks tərəfində fotolövh əcik var. Radioaktiv maddənin bütün tərəflərə saçan şüalanması, bu halda şaquli yuxarı buraxılır, fotolövhəciyin üzərinə düşür və onun üzərində kiçik qara ləkə əmələ gətirir. Rezerford bu qurğunu güclü maqnit sahəsinə yerləşdirdi. İndi şüalar 3 hissəyə bölündü. Şüaların bir hiss əsi sola, digər hissəsi sağa meyl etdi, üçüncü hissə isə heç meyl etmədi. Beləliklə müəyyən olundu ki, 1. α-şüalar – sürətlə hərəkət edən “müsbət” yüklü zərrəciklərdən ibarətdir, dəqiq desək, helium nüvələrinin selidir. - α-zərrəcik – helium nüvəsidir. 2. β-şüalar – sürətlə hərəkət edən “mənfi” yüklü zərrəciklərdən ibarətdir, dəqiq desək, elektronların selidir. - β-zərrəcik – atom nüvəsi tərəfindən buraxılan elektrondur. 3. γ-şüalar – neytraldır. Məlumdur ki, γ-şüalar – çox böyük tezliyə malik olan elektromaqnit dalğasıdır. Rezerfordun bu t əcrübəsi radioaktiv şüalanmanın mürəkkəb tərkibli oluğunu sübut etdi. Radioaktiv parçalanma qanunu Bütün radioaktiv atomların yarısının parçalandığı zaman müddətinə yarımparşalanma periodu deyilir. Yarımparçalanma periodu T hərfi ilə işarə olunur, yalnız radioaktiv maddənin növündən asılıdır. Tutaq ki, başlanğıc anda radioaktiv maddədə olan radioaktiv atomların sayı N 0 - dır. Yarımçevrilmə periodunun bir mislindən sonra (t = T) parçalanmamış radioaktiv atomların sayı: Yarımçevrilmə periodunun iki mislindən sonra (t = 2∙T) parçalanmamış radioaktiv atomların sayı: Yarımparçalanma periodunun n mislindən sonra (t = n∙T) parçalanmamış radioaktiv atomların sayı: t = n·T – dən alırıq ⇒ Radioaktiv parçalanma qanunu. t zaman ərzində maddə daxilində parçalanmamış qalan radioaktiv atomların sayı düsturu il ə təyin olunur. Radioaktiv (parçalanmamış) atomlarının sayının zamandan asılılıq qrafiki: Müxt əlif təbiətli radioaktiv atomların sayının zamandan asılılığı müxtəlifdir: Parçalanmış atomların sayı: Parçalanmış atomlarının sayının zamandan aslılıq qrafiki: Yüklə 415,4 Kb. Dostları ilə paylaş:
|