Azərbaycan respublikasinin ümumtəHSİl məKTƏBLƏRİ ÜÇÜn biologiya fəNNİ kurikulumu

Canlılar və ətraf mühit 
4.1.1. Təbiətdə baş verən fiziki, kimyəvi 
dəyişikliklərin canlılara təsirini izah edir.
Canlıların günün uzunluğuna qarşı 
uyğunlaşmaları. 
İqlim amillərinə digər uyğunlaşmalar 
İşıq, temperatur, rütubət, günün uzunluğu 
Işıqsevən, kölgəyədavamlı, 
soyuğadavamlı,istisevən, quraqlığa davamlı, 
rütubətsevən 
4.2.1. Yerli şəraitdə canlıların qorunmasına dair 
müşahidələr əsasında mülahizərini şərh edir. 
Yerli şəraitdə canlıların qorunması. Canlılar 
aləminin davamlı inkişaf naminə qorunması. 
Respublikamızda canlıların qorunması tədbirləri. 
Qoruqlar, yasaqlıqlar, Milli Parklar, Qırmızı 
kitab, təbiət abidələri 
4.2.2. Respublikanın flora və faunasının 
qorunma yollarını fərqləndirir 
Heyvanların və bitkilərin azalma səbəblərinin 
müəyyənləşdirilməsi. Onların azalma 
səbəblərinin müxtəlifliyi. 
Ovçuluq, balıqçılıq, meşələrin qırılması, 
eroziyalar, suvarma, meliorasiya 
STANDART 
MƏZMUN 
AÇAR SÖZLƏR 
 

---

60 
VIII sinif
Canlıların quruluşu və müxtəlifliyi 
1.1.1. İnsanı öyrənən elm sahələrini (anatomiya, 
fiziologiya, gigiyena, psixologiya) şərh edir və 
kiçik təqdimatlar hazırlayır. 
İnsan orqanizminin öyrənilməsi üçün istifadə 
olunan metodlar 
Orqanizmi öyrənən elm sahələrinə aid 
təqdimatların hazırlanması 
Anatomiya, fiziologiya, gigiyena, psixologiya, 
ekoloji fiziologiya
1.1.2. İnsan orqanizminin təşkil səviyyələrini 
təsvir edir.
Hüceyrə, onun quruluşu. 
Toxuma və orqanlar. Toxumanın 4 əsas tipi. 
Daxili orqanlar. Orqanlar sistemi 
Hüceyrə, toxuma, orqan, orqanlar sistemi, 
orqanizm, sitoplazma, nüvə, nüvəcik, 
hüceyrənin membranı, nüvə memranı, torlu 
şəbəkə, mitoxondrilər, ribosomlar, hüceyrə 
mərkəzi, epitel toxuması, birləşdirici toxuma, 
əzələ toxuması, sinir toxuması, traxeya, qan 
damarları, ürək, ağciyərlər, diafraqma, qaraciyər, 
mədə, mədəaltı vəzi, böyrəklər, sidik axarı, . 
1.1.3. Canlıların quruluşunu öyrənmək üçün 
təcrübələr aparır və nəticələrini şərh edir. 
Qan təzyiqinin ölçülməsi. 
Ağciyərlərin həyat tutumunun 
müəyyənləşdirilməsi. 
Nəbz vurğularının sayılması. Həzmin 
mərhələlərinin qruplaşdırılması 
Finondoskop, spirometr, saniyəölçən tanometr 
1.1.4. Canlıların nəsil ağacını tərtib edir. 
İnsan təkamülün ən son pilləsidir. Antropogenez 
Canlıların sadədən mürəkkəbə doğru inkişafı. 
Şəcərə ağacı 
Xordalılar tipi, məməlilər sinfi, primatlar 
dəstəsi, birhüceyrəlilər, qamçılılar, 
çoxhüceyrəlilər, onurğasızlar, şəcərə 
ağacı,morfoloji, embrioloji və paleontoloji 
məlumatlar