Azərbaycan Respublİkasının Aİlə Məcəlləsİ

[39]
Madd
ə 97. Aliment ödənilməsi barədə saziş üzrə ödənilən alimentin miqdarı və indeksasiyası
97.1. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş üzrə ödənilən alimentin miqdarı bu sazişin tərəflərinin razılığı ilə müəyyən
olunur.
97.2. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş üzrə yetkinlik yaşına çatmayanlar üçün ödənilən alimentin miqdarı məhkəmə
qaydasında onlar üçün mü
əyyən edilə bilən alimentin miqdarından az olmamalıdır.
97.3. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş üzrə alimentin miqdarının indeksasiyası həmin sazişə uyğun aparılır. Sazişdə
alimentin miqdarının indeksasiyası qaydası n
əzərdə tutulmayıbsa, indeksasiya bu Məcəllənin 110-cu maddəsinə əsasən
aparılır.
Madd
ə 98. Aliment ödənilməsi barədə saziş üzrə alimentin ödənilməsi qaydası və üsulları
98.1. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş üzrə alimentin ödənilməsi qaydası və üsulları həmin sazişdə tərəflərin
qar
şılıqlı razılığı ilə müəyyən olunur.
98.2. Alimentl
ər aliment ödəməli şəxsin qazancından və ya digər gəlirindən müvafiq hissədə; sabit pul məbləğində
münt
əzəm ödəməklə; sabit pul məbləğində birdəfəlik ödəməklə; əmlak təqdim olunması yolu ilə və barəsində razılıq əldə
olunmu
ş digər üsullarla alına bilər.
98.3. Aliment öd
ənilməsi barədə sazişdə aliment ödənilməsinin müxtəlif üsulları nəzərdə tutula bilər.
17-ci f
əsil
Alimentin öd
ənilməsi və tutulması qaydası
Madd
ə 99. Məhkəmənin qərarı ilə alimentin tutulması

---

Ail
ə üzvləri arasında aliment ödənilməsi barədə saziş olmadıqda, bu Məcəllənin 13—16-cı fəsillərində göstərilmiş
şəxslər aliment tutulması barədə məhkəməyə müraciət edə bilərlər.
Madd
ə 100. Aliment tutulması barədə tələbin verilməsi müddətləri
100.1. Aliment almaq hüququ olan 
şəxs, aliment ödənilməsi barədə saziş üzrə əvvəllər ona aliment ödənilməmişsə,
aliment almaq hüququnun yarandı
ğı vaxtdan asılı olmayaraq istənilən müddətdə məhkəməyə aliment tutulması barədə
ərizə ilə müraciət etmək hüququna malikdir.
100.2. Aliment m
əhkəməyə müraciət edildiyi vaxtdan tutulur.
100.3. M
əhkəmə iddiaçının aliment almaq üçün məhkəməyə müraciət edənədək tədbirlər gördüyünü, lakin aliment
öd
əməli olan şəxsin onu verməkdən boyun qaçırması nəticəsində alimentin alınmadığını müəyyən edərsə, əvvəlki dövr
üçün aliment 3 illik müdd
ət həddində verilə bilər.
Madd
ə 101. Mübahisənin məhkəmədə həllinə qədər alimentin tutulması
101.1. M
əhkəmənin aliment tutulması barədə çıxardığı qətnamə qanuni qüvvəyə minənədək (uşaqlar üçün aliment
tutulark
ən məhkəmənin aliment tutulması barədə qətnaməsi çıxarılanadək) məhkəmə Azərbaycan Respublikasının Mülki
Prosessual M
əcəlləsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada alimentin müvəqqəti tutulmasını qət edə bilər.
101.2. M
əhkəmə alimentin miqdarını müəyyən edərkən tərəflərin maddi və ailə vəziyyətini nəzərə almalıdır. Yetkinlik
ya
şına çatmayanlar üçün alimentin miqdarı bu Məcəllənin 76-cı maddəsinə uyğun müəyyən edilir.
Madd
ə 102. Təşkilatın müdiriyyətinin aliment tutmaq vəzifəsi
Şəxsin işlədiyi təşkilatın müdiriyyəti notariat qaydasında təsdiq edilən aliment ödənilməsi barədə saziş əsasında və
ya icra v
ərəqəsi əsasında hər ay onun əmək haqqından və (və ya) başqa gəlirindən aliment tutmağa və onu icra
v
ərəqəsində və ya sazişdə göstərilmiş şəxsə əmək haqqı və (və ya) başqa gəlirlər verilən gündən sonra ən geci 3 gün
müdd
ətində verməyə və ya aliment tutulan şəxsin vəsaiti hesabına göndərməyə borcludur.
Madd
ə 103. Aliment ödənilməsi barədə saziş əsasında aliment tutulması
Aliment öd
ənilməsi barədə saziş və (və ya) icra vərəqəsi əsasında tutulan ümumi məbləğ aliment ödəməyə borclu
olan 
şəxsin əmək haqqının və (və ya) başqa gəlirlərinin 50 faizindən çox olduqda da aliment notariat qaydasında təsdiq
olunmu
ş saziş əsasında tutulur.
Madd
ə 104. Aliment verən şəxsin iş və ya yaşayış yerinin dəyişdirilməsi haqqında məlumat vermək vəzifəsi
104.1. Aliment tutulması haqqında m
əhkəmənin qətnaməsinə və ya aliment ödənilməsi barədə notariat qaydasında
t
əsdiq olunmuş sazişə əsasən aliment tutan müəssisənin müdiriyyəti qətnamənin icra olunduğu yerdə icra məmuruna və
aliment alan 
şəxsə aliment verən şəxs işdən çıxdıqda onun işdən çıxması haqqında, habelə məlum olduqda onun yeni iş
v
ə yaşayış yeri haqqında 3 gün müddətində məlumat verməyə borcludur.
[40]
104.2. Aliment verm
əyə borclu olan şəxs iş və ya yaşayış yerinin dəyişməsi haqqında, aliment yetkinlik yaşına
çatmayan u
şağa görə tutulduqda, həm də əlavə qazancı (əvəzçiliklə işlərinə görə və s.) haqqında həmin müddətdə icra
m
əmuruna məlumat verməlidir.
[41]
104.3. Bu M
əcəllənin 104.1—104.2-ci maddələrində göstərilmiş məlumatlar üzürsüz səbəbə görə xəbər verilmədikdə,
bunda t
əqsirli olan vəzifəli şəxslər və vətəndaşlar Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində müəyyən edilmiş
qaydada m
əsuliyyət daşıyırlar.
Madd
ə 105. Tələbin aliment ödəməli olan şəxslərin əmlakına yönəldilməsi
Aliment öd
ənilməsi barədə saziş və ya məhkəmənin qətnaməsi əsasında müəyyən olunmuş miqdarda aliment,
habel
ə aliment üzrə borclar aliment ödəməli olan şəxsin qazancından və (və ya) digər gəlirlərindən tutulur. Qazanc və (və
ya) dig
ər gəlirlər çatışmadıqda aliment onu ödəməli olan şəxsin bankdakı və s. kredit idarələrindəki hesabında olan pul
v
əsaitindən, eləcə də mülkiyyət hüququnun başqasına verilməsinə səbəb olan müqavilələr istisna olmaqla, müqavilə
əsasında kommersiya və qeyri-kommersiya təşkilatlarına verilən pul vəsaitindən mülki prosessual qanunvericilikdə
mü
əyyən olunmuş qaydada tutulur. Bu vəsaitlər çatışmadıqda tələb aliment ödəməli olan şəxsin qanunla tələb yönəldilə
bil
ən başqa əmlakına yönəldilə bilər.
Madd
ə 106. Aliment üzrə borcların müəyyən edilməsi
106.1. 
İcra vərəqəsi və ya aliment ödənilməsi barədə notariat qaydasında təsdiq olunmuş saziş əsasında onların
t
əqdim edilməsindən əvvəlki dövrə görə aliment 3 illik müddət həddində tutula bilər.
106.2. Aliment onu icra v
ərəqəsi və ya aliment ödənilməsi barədə saziş əsasında ödəməli olan şəxsin təqsiri üzündən
öd
ənilmədikdə, əvvəlki dövr üçün aliment bu Məcəllənin 100.3-cü maddəsi ilə müəyyən edilmiş 3 illik müddətdən asılı
olmayaraq ist
ənilən müddətdə tutula bilər.
106.3. Borclar alimentin m
əhkəmənin qətnaməsi və ya aliment ödənilməsi barədə saziş ilə müəyyən edilən miqdara
uy
ğun olaraq icra məmuru tərəfindən müəyyən edilir.
106.4. Bu M
əcəllənin 76-cı maddəsinə uyğun olaraq yetkinlik yaşına çatmayanlara ödənilən aliment üzrə borcların
miqdarı aliment öd
əməli olan şəxsin onu ödəmədiyi dövr ərzindəki qazancına və başqa gəlirlərinə görə müəyyən edilir.

---

H
əmin şəxs göstərilən dövrdə işləmədikdə və ya onun əmək haqqının və (və ya) başqa gəlirlərini təsdiqləyən sənəd
t
əqdim edilmədikdə, aliment üzrə borcların miqdarı borc tutulduğu vaxtda Azərbaycan Respublikası üzrə orta əmək
haqqına gör
ə müəyyən edilir. Borcların bu cür müəyyən edilməsi tərəflərdən birinin marağını əhəmiyyətli dərəcədə
pozarsa, h
əmin tərəf məhkəməyə müraciət edə bilər. Bu halda məhkəmə tərəflərin maddi və ailə vəziyyətini və
diqq
ətəlayiq olan digər halları nəzərə alaraq aliment üzrə borcları sabit pul məbləğində müəyyən edə bilər.
106.5. 
İcra məmuru tərəfindən aliment üzrə borcun müəyyən edilməsi ilə razılaşmayan tərəflərdən hər biri onun
h
ərəkətlərindən mülki prosessual qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada şikayət edə bilər.
Madd
ə 107. Aliment üzrə borcları ödəməkdən azad edilmə
107.1. Aliment onun öd
ənilməsi barədə saziş əsasında tutulduqda aliment üzrə borcları ödəməkdən azad edilmə və
ya onun miqdarının azaldılması t
ərəflərin razılığı ilə həyata keçirilə bilər.
107.2. M
əhkəmə aliment ödəməli şəxsin iddiası üzrə aliment borcunun şəxsin xəstəliyi və digər üzürlü səbəblərə görə
əmələ gəldiyini, ailə və maddi vəziyyətinin bu borcları ödəməyə imkan vermədiyini müəyyən edərsə, onu həmin borcları
öd
əməkdən tamamilə və ya qismən azad edə bilər.
Madd
ə 108. Alimenti vaxtında ödəməməyə görə məsuliyyət
108.1. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş üzrə aliment ödəməli olan şəxsin təqsiri üzündən aliment üzrə borclar
yarandıqda t
əqsirkar şəxs həmin sazişlə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyır.
108.2. M
əhkəmə qətnaməsi üzrə aliment ödəməli olan şəxsin təqsiri üzündən aliment üzrə borclar yarandıqda,
t
əqsirkar şəxs aliment alana ödənilməmiş alimentin məbləğinin faizi miqdarında ötürülmüş hər gün üçün dəbbə pulu
öd
əyir.
108.3. Aliment alan, h
əmçinin aliment öhdəliklərinin vaxtında yerinə yetirilməməsi nəticəsində yaranmış itkilərin
d
əbbə pulu ilə ödənilməmiş hissəsinin ödənilməsini də tələb edə bilər.
Madd
ə 109. Alimentin geri qaytarılmasının yolverilməzliyi
109.1. Aliment ba
şqa qarşılıqlı tələblərlə hesablaşmaya cəlb edilə bilməz.
109.2. A
şağıdakı hallar istisna olmaqla, alimentin ödənilmiş məbləği geri tələb oluna bilməz:
109.2.1. aliment öd
ənilməsi barədə saziş aliment ödəyən tərəfi aldatma, ona hədə-qorxu gəlmə və ya zor tətbiq etmə
n
əticəsində bağlandığına görə etibarsız hesab edildikdə;
109.2.2. m
əhkəmənin qətnaməsinin, aliment ödənilməsi barədə saziş və ya icra vərəqəsinin saxtalaşdırılması faktı
m
əhkəmə hökmü ilə təsdiq olunduqda;
109.2.3. aliment alan t
ərəfindən yalan məlumatların verilməsi və ya saxta sənədlərin təqdim edilməsi ilə əlaqədar
aliment tutulması haqqında m
əhkəmə qətnaməsi ləğv olunduqda.
109.3. Bu M
əcəllənin 109.2.1—109.2.3-cü maddələrində göstərilən hərəkətlər uşağın və ya yetkinlik yaşına çatan
f
əaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxsin nümayəndəsi tərəfindən edilmişsə, aliment geri tələb olunmur, lakin alimentin
öd
ənilmiş məbləği aliment ödəmiş şəxsin iddiası əsasında təqsirkar nümayəndədən tutulur.
Madd
ə 110. Alimentin indeksasiyası
110.1. M
əhkəmə qətnaməsi ilə sabit pul məbləğində tutulan alimentin indeksasiyası aliment tutan təşkilatın
müdiriyy
əti tərəfindən müəyyən olunmuş minimum əmək haqqı məbləğinin artımına mütənasib olaraq müəyyən edilir.
110.2. Alimentin indeksiyası m
əqsədi üçün məhkəmə tərəfindən onun miqdarı müəyyən olunmuş minimum əmək
haqqı m
əbləğinin müəyyən mislinə uyğun sabit pul məbləğində müəyyən edilir.
Madd
ə 111. Aliment ödəməli olan şəxs xarici ölkəyə daimi yaşamaq üçün getdikdə aliment tutulması
111.1 Xarici ölk
əyə daimi yaşamaq üçün gedən şəxs bu Məcəllənin 94, 97 və 98-ci maddələrinə uyğun olaraq qanunla
saxlama
ğa borclu olduğu ailə üzvləri ilə aliment ödənilməsi barədə saziş bağlaya bilər.
111.2. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş olmadıqda maraqlı şəxslər məhkəməyə müraciət edərək aliment miqdarını
sabit pul m
əbləğində müəyyən etməklə, onun birdəfəlik üsul ilə ödənilməsini və ya alimentin əvəzinə müəyyən əmlak
verilm
əsini, yaxud alimentin sair üsulla ödənilməsini tələb edə bilərlər.
Madd
ə 112. Məhkəmənin müəyyən etdiyi alimentin miqdarının dəyişdirilməsi və aliment ödəməkdən azadetmə
112.1. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş olmadıqda məhkəmə tərəfindən alimentin miqdarı müəyyən olunduqdan
sonra t
ərəflərdən birinin ailə və ya maddi vəziyyətində dəyişiklik olmuşsa, məhkəmə tərəflərdən istənilən birinin tələbi ilə
alimentin mü
əyyən olunmuş miqdarını dəyişə bilər və ya aliment ödəməli olan şəxsi tərəflərin diqqətəlayiq başqa
maraqlarını da n
əzərə almaqla aliment ödəməkdən azad edə bilər.
112.2. Yetkinlik ya
şına çatan və fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxsin aliment ödəməli olan şəxsə qarşı qəsdən cinayət
tör
ətdiyi və ya ailədə nalayiq davrandığı müəyyən edilərsə, məhkəmə həmin şəxs üçün aliment tutulması barədə tələbi
r
ədd edə bilər.
Madd
ə 113. Aliment öhdəliklərinə xitam verilməsi
113.1. Aliment öd
ənilməsi barədə saziş əsasında müəyyən olunmuş aliment öhdəliklərinə tərəflərdən birinin ölümü

---

n
əticəsində, sazişin müddəti bitdikdə və ya sazişdə nəzərdə tutulmuş əsaslar üzrə xitam verilir.
113.2. M
əhkəmə qaydasında tutulan alimentin ödənilməsinə aşağıdakı hallarda xitam verilir:
113.2.1. u
şaq yetkinlik yaşına çatdıqda və ya yetkinlik yaşına çatmamış tam fəaliyyət qabiliyyəti əldə etdikdə;
113.2.2. aliment öd
ənilən uşaq övladlığa götürüldükdə;
113.2.3. aliment alan 
şəxsin maddi yardıma ehtiyacının ödənildiyi və ya əmək qabiliyyətinin bərpa olunduğu
m
əhkəmə tərəfindən müəyyən olunduqda;
113.2.4. aliment alan 
şəxs və ya aliment ödəyən şəxs öldükdə;
113.2.5. 
əmək qabiliyyəti olmayan və ya ehtiyacı olan aliment alan ər və ya arvad yeni nikaha daxil olduqda.