Azərbaycan təqribən doqquz milyon əhalisi və prezident üsuli-idarəsi olan
Yüklə 446,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
AZƏRBAYCAN 26
Avqust ayının 9-da Turan Xəbərlər Agentliyi xəbər vermişdir ki, Bakı şəhər İcra Hakimiyyəti qeydiyyata alınmamış QHT-lərin yürüşünə icazə verməkdən imtina etmişdir. QHT-lər avqust ayının 4-də Ədliyyə Nazirliyinin yaxınlığındakı meydanda yürüş üçün icazə istəmişdilər. İcra Hakimiyyəti belə bir əsas gətirərək icazə verməmişdir ki, yürüş meydanda dincələn insanlara mane olacaqdır və dövlət binalarının yaxınlığında nümayişlərin keçirilməsinə icazə verilmir.
Oktyabr ayının 10-dan əvvəl AXCP – Müsavat bloku toplaşma azadlığına dəstək vermək məqsədilə yürüşə icazə almaq üçün Bakı şəhər İcra Hakimiyyətinə müraciət etmişdir. Verilən xəbərlərə görə, Mərkəzi Seçki Komissiyasının Sədri Məzahir Pənahov deyib ki, toplaşma seçki məcəlləsinə ziddir, çünki o, müəyyən edilmiş kampaniya dövründən kənar müddətdə olmuşdur. Müxalifət bloku yürüşün məqsədi ilə bağlı xarakteristika ilə razılaşmamış, amma yürüşün vaxtını oktyabrın 17-nə dəyişmişdir. Bakı şəhər İcra Hakimiyyəti yenə icazə verməmişdir. Parlament seçkilərinə hazırlıq mərhələsində AXCP – Müsavat bloku heç bir icazəsiz yürüş keçirməmişdir.
Dekabr ayının 9-da Təhsil naziri Misir Mərdanov elan etmşdir ki, qızların məktəbə hicabla gəlmələrinə icazə verilmir. Xəbərlər agentlikləri bildirmişdir ki, yüzlərlə etirazçının iştirak etdiyi 10 dekabr yürüşü zamanı Təhsil Nazirliyinin qoyduğu bu qadağaya etiraz edilmişdir. Polis 12 nəfəri saxlamışdır. Dekabrın 15-də Masallı rayonunda təqribən 100 nəfərin hicab qadağasına etiraz yürüşündə iştirak etdiyi bildirilir. Dekabr ayının 16-da Nardaran kəndində bir neçə min nəfər qadağaya etiraz etmişdir.
Yusif Əlikramoğlu, Hacıqulu Həşimov və Azər Sarcanov məktəblərdə hicab qadağasına etiraz olaraq Bakı şəhərində məktəbdə pəncərə sındırmağa görə həbs edilmişdi. Dekabr ayının 23-də onlar azad edilmişdi. Dinin Müdafiəsi Mərkəzinin məlumatına əsasən, təqsirli bilinən şəxslər uydurma ittihamla həbs edildiklərini bildirmişlər.
Birləşmə azadlığı Qanunda birləşmə azadlığı təmin edilməsi nəzərdə tutulsa da, təcrübədə hökumət bu hüquqa qoyduğu məhdudiyyəti il ərzində sərtləşdirmişdir. Qanunun bir sıra müddəası hökumətə icazə verir ki, siyasi partiya, dini qrup, biznes və QHT-lərin fəaliyyətini tənzimləsin. Bura həmçinin bütün təşkilatların Ədliyyə Nazirliyi, yaxud Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsində (DQİDK) qeydiyyatdan keçməsinə dair tələb daxildir. Qanunda qeydiyyat ərizələrinin hökumət tərəfindən 30 gün ərzində baxılması tələb olunsa da, qeyri-müəyyən, ağır və qeyri-şəffaf qeydiyyat prosedurları uzunmüddətli ləngimələrə səbəb olmuşdur ki, bu, vətəndaşların
AZƏRBAYCAN 27
azadlığını effektiv şəkildə məhdudlaşdırmışdır. 2009-cu ilin iyununda Milli Məclis birləşmə azadlığına yeni məhdudiyyətlər qoymaq üçün QHT-lərə dair qanuna düzəlişlər etdi. Rəsmilər düzəliş edilmiş qanunun ilkin layihəsinin əksər problemli müddəalarını qanundan çıxarsa da, yeni düzəlişlərdə bəzi məhdudiyyətlər qalmışdır. Buraya QHT filiallarının rəhbər müavinlərinin Aəzrbaycan vətəndaşları olması və xarici QHT-lərdən ofis açmazdan əvvəl hökumətlə razılaşma imzalamasına dair tələb də daxildir. 2009-cu ilin dekabr ayında Prezident Əliyev QHT-lərə dair qanuna əlavə dəyişiklikləri nəzərdə tutan sərəncam imzaladı. Beynəlxalq və yerli QHT-lər onlardan əldə etdikləri bütün qrantları Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçirməyə dair bu sərəncamda nəzərdə tutulan yeni müddəadan narahatlıqlarını bildirmişdir. Bəzi QHT-lərin hesablamalarına görə, təxminən 1000 belə qrup ilin sonuna qeydiyyata alınmamışdı.
Məsələn, 2008-ci ildə qeydiyyatı Nazirlik tərəfindən ləğv olunmuş Seçkilərin Monitorinq Mərkəzi (SMM) QHT-si həmən ilin dekabr ayında yeni təşkilat, Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi Mərkəzi (SMDAM) kimi qeydiyyatdan keçməyə cəhd etmişdir. Müşahidəçilər bu təşkilatın qeydiyyata alınmamasının əsassız olduğunu hesab etmişlər. 2009-cu ilin noyabrında SMM AİHM-ə apellyasiya şikayəti vermişdir. Fevral ayının 2-də SMDTM qeydiyyat müraciəti ilə bağlı Ali Məhkəməyə apelyasiya şikayəti vermişdir. Avqust ayının 13-də Ali Məhkəmə işi Apellyasiya Məhkəməsinə qaytarmışdır, ilin sonunda iş hələ də orada idi .
Televiziya və Alternativ Media İnkişaf mərkəzinin qeydiyyatını rədd etmişdir.
c. Dini etiqad azadlığı
Dini azadlıqla bağlı daha ətraflı məlumat üçün bax: www. state.gov/g/drl/irf/rpt veb səhifəsi 2010-cu ildə Beynəlxalq Dini Azadlığa dair Hesabat.
d. Sərbəst hərəkət azadlığı, məcburi köçkünlər, qaçqınların müdafiəsi və vətəndaşlığı olmayan şəxslər
Qanun ölkə daxilində sərbəst hərəkət, xarici səfər, emiqrasiya və repatriasiya (vətənə dönmə) azadlığını təmin etsə də, hökumət xüsusən də, məcburi köçkünlər üçün hərəkət azadlığını məhdudlaşdırmışdı.
Hökumət məcburi köçkünlər, qayıdan qaçqınlar, sığınacaq üçün müraciət edən şəxslər, vətəndaşlığı olmayan şəxslər və aidiyyəti olan digər şəxslərin qorunması və dəstək göstərilməsi sahəsində BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının Ofisi (UNHCR) və digər humanitar təşkilatlarla əməkdaşlıq etmişdir. Qaçqın statusunun müəyyənləşdirilməsi daxil olmaqla qaçqınlarla bağlı bütün səlahiyyətlər Dövlət Miqrasiya Xidmətinə verilmişdir. Beynəlxalq QHT-lər 2007-ci ildə yaradılmış bu yeni idarənin səmərəli olmadığını və şəffaf fəaliyyət göstərmədiyini bildirməyə davam etmişdir.
2006-cı ildən bəri hökumət Xalq Cəbhəsinin sədri Əli Kərimlinin pasportunu təzələməkdən imtina etməklə və bunu ona qarşı 1994-cü ildə qaldırılmış və hələ də qüvvədə qalan mülki işlə əsaslandırmaqla xaricə səfər etməsinin qarşısını almışdır. Hökumət bir sıra hallarda Kərimlinin pasportunu bu illərdə heç bir etiraz etmədən təzələmişdi. Kərimli bu qərardan şikayət etsə də, onun şikayəti məhkəmə sisteminin bütün səviyyələrində rədd edilmişdi. Kərimli 2009-cu ilin yanvar ayında şikayətini AİHM-ə təqdim etmiş və ilin sonunda qərarı gözləyirdi .
Bəxtiyar Hacıyevin ali təhsilini davam etmək məqsədilə Gürcüstan sərhədini keçməsinin qarşısını almış və bunu, onun məcburi hərbi xidmət öhdəliyi ilə əlaqələndirmişdir. Müşahidəçilər inanır ki, rəsmilər bunu Hacıyev tərəfindən seçki saxtakarlığı ilə bağlı sübutun You Tube-da yerləşdirməsi daxil olmaqla, onun fəaliyyəti səbəbindən etmişlər..
Qanun hərbi qulluq yaşına çatmış şəxslərin xaricə səfər etməzdən əvvəl hərbi qurumlarda qeydiyyatdan keçməsini tələb edir. Ali təhsil almaq istəyən şəxslər təhsillərini başa vurmaq üçün möhlət istəyə bilərlər. Hərbi xidmət haqqında qanun maqistrantlar yaxud aspirantlar üçün möhlət verilməsini təsbit etməsə də, hərbi komissarlıqlar ümumən növbəti kursa keçməklə bağlı illik sübut təqdim edildiyi təqdirdə belə möhlət vermişlər. Milli təhlükəsizliyə dair məlumata çıxışı olan bəzi hərbi heyət üzvlərinin xaricə səfərlərinə müəyyən məhdudiyyətlər qoyulmuşdur. Cinayət əməllərinə görə ittiham və ya məhkum edilmiş və şərti cəza almış şəxslərin xaricə səfər etməsinə icazə verilməmişdi. Rəsmilər pasport üçün müraciət edən şəxslərdən müntəzəm şəkildə rüşvət almışlar .
Rəsmi hökumətin siyasəti etnik erməni mənşəyindən olan vətəndaşlara səfər etməyə icazə versə də, əldə edilən məlumata görə aşağı vəzifəli rəsmilər çox vaxt pasport üçün müraciət edən etnik ermənilərdən rüşvət tələb etmiş və ya onları incitmişdir. Qarışıq millətdən olan bəzi ermənilər şəxsiyyət vəsiqələrini almaq üçün müraciət edəndə pasport və qeydiyyat şöbəsində rəsmilərlə problemlərinin olduğuna dair yerli QHT-lərə məlumat vermişlər. Azərbaycan soyadlarını daşıyan, müraciət etmiş ərizəçilərin rüşvət ödəməsi istisna olmaqla, onlar başqa heç bir problemlə üzləşməmişlər .
ildə mühakimə olunan Bakı Cümə Məscidinin sabiq imamı İlqar İbrahimoğlunun ölkədən kənara çıxmasının qarşısını almışdı. İlin sonunda onun statusu dəyişməz qalmışdı.
AZƏRBAYCAN 29
Qanun məcburi sürgünü qadağan edir və hökumət bundan istifadə etməmişdir Məcburi köçkünlər
İlin sonunda UNHCR (BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı)bildirmişdir ki, ölkədə 151 085 ailəni təmsil edən qeydiyyatdan keçmiş 592 860 məcburi köçkün vardır. Onların böyük əksəriyyəti Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində 1988 – 1993-cü illər ərzində öz evlərini tərk etmiş şəxslərdir.
Məcburi köçkünlərdən öz yaşayış yerlərini səlahiyyətli orqanlarda qeydiyyata almaq tələb olunub və onlar yalnız təsdiqlənmiş ərazilərdə yaşaya bilirdirlər. Sovet dönəmindən qalmış bu “propiska" sistemi, əsasən, etnik erməni separatçıları Dağlıq Qarabağ və onun ətrafında Azərbaycanın qərb hissəsindəki ərazilər üzərində nəzarəti ələ keçirdikdən sonra evlərindən qaçmağa məcbur olmuş şəxslərə tətbiq olunmuşdu. Hökumət qeydiyyatın məcburi köçkünlər haqqında məlumatın toplanması və onlara kömək göstərilməsi üçün lazım olduğunu bildirmişdir. Məcburi Köçkünlüklə bağlı Monitorinq Mərkəzinə əsasən, Bakı şəhərində yaşayan bir çox məcburi köçkünlər qeydiyyata düşmək, rəsmi məşğulluğa çıxış əldə etmək, hökumətdən yardım, səhiyyə, təhsil yaxud pensiya almaq iqtidarında olmamış və əmlak almaqda çətinliklərlə üzləşmişlər. UNHCR bildirmişdir ki, il ərzində hökumət Ağdam, Yevlax və Goranboy rayonlarında məcburi köçkünlərin məskunlaşması üçün üç qəsəbə (bir kənd və iki şəhər) salmışdır. Ötən il ərzində 7047 məcburi köçkün (1566 ailə) bu qəsəbələrə yerləşdirilmişdir. Ilin sonuna qədər yeni qəsəbələrin ümumi sayı 67 olmuşdur, burada 90 000 nəfərdən ibarət 20 000 ailə yaşayır.
Məcburi Köçkün və Qaçqınlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi bildirmişdir ki, fevral ayının 27-də Qəbələdə 155 məcburi köçkün ailəsi yeni inşa edilmiş iki binaya yerləşdirilmişdir. O, bildirmişdir ki, noyabrın 10-da Yevlaxda 612 məcburi köçkün yeni binada yerləşdirilmişdir. Komitə bildirmişdir ki, noyabrın 11-də Ağdam rayonunda 689 ailə üçün yeni qəsəbənin açılışı olmuşdur. Bundan əlavə, Bakı şəhərindəki 70 məcburi köçkün ailəsi Abşeron rayonunda beşmərtəbəli binaya yerləşdirilmişdir. Komitə müvəqqəti olaraq Qəbələ rayonunun Zarağan kəndində məskunlaşmış 40 məcburi köçkün ailəsini yeni mənzilə köçürmüşdür. Goranboy rayonu ərazisində 164 məcburi köçkün ailəsi üçün beşmərtəbəli binanın və 360 şagird üçün məktəb binasının inşası tamamlanmışdır.
İl ərzində 2360 məcburi köçkün daimi işlə təmin edilmiş və 4458 şəxs mövsümi işlə təmin edilmişdir; 123 nəfər işsizliklə bağlı müavinət alırdı.
AZƏRBAYCAN 30
Komitə 363 nəfəri peşə təhsilinə və 312 nəfəri ödənişli ictimai fəaliyyətə cəlb etmişdir. Məcburi köçkünlər üçün Sosial İnkişaf Fondu tərəfindən əlavə 97 müxtəlif icma mikrolayihələri tamamlanmışdır.
Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi 2010-cu il büdcəsinin 2009-cu ilin 307.8 milyon manatdan artırılaraq ($375.4 milyon) 340 milyon manat ($414.6 milyon) olduğu bildirmişdir. Məcburi köçkünlər aylıq qida subsidiyası və qışda qızdırıcı yanacaq subsidiyası almışlar.
Qaçqınların müdafiəsi Ölkənin qanunu sığınacaq və ya qaçqın statusunun verilməsini təmin edir və hökumət Qaçqın Statusunun Müəyyən Edilməsi Departamenti vasitəsilə bəzi qaçqınlara müdafiə təmin edəcək sistem yaratmışdır. İdarə bir çox məsələlərdə irəliləyişə nail olsa da, bu irəliləyiş düzgün olmayan sığınacaq qərarlarından bütün şikayətləri rədd edən qaçqın statusunun müəyyənləşdirilməsinə dair bir sıra məhkəmə hökmləri ilə heçə endirilmişdir.
Təcrübədə hökumət qaçqınların irqi, dini, milli mənsubiyyəti, hər hansı xüsusi sosial qrupa üzvlüyü və ya siyasi əqidəsinə görə həyat və azadlıqlarının təhlükə altında qalacağı ölkələrə qovulması və ya qaytarılmasına qarşı bəzi müdafiə tədbirləri təmin etmişdir. Dekabr ayının 31-i tarixinə UNHCR-da 1965 nəfər qeydiyyata alınmışdır: 1891 qaçqın və 74 sığınacaq istəyənlər, 2009-cu illə müqayisədə bu, 9 faiz azdır. Dövlət Miqrasiya Xidməti bildirmişdir ki, o, il ərzində 69 nəfərə qaçqın statusu vermişdir. UNHCR-a görə, bu fərdlərdən bir çoxu İrandan olan etnik Azərbaycanlılardır. Hökumət dövlət yaxud UNHCR tərəfindən qaçqın yaxud sığınacaq tələb edən şəxslər kimi tanınmışlara heç bir nəzərəçarpacaq yardım göstərməmişdir.
Çeçenlər və əfqanlar qaçqınlar arasında çoxluq təşkil edən qruplardır. Hökumət 1951-ci il konvensiyasına əsasən qaçqınların çoxunu qaçqın kimi tanımır. Nəticədə UNHCR ölkədə aidiyyatı olan insanlara bütün müdafiə və yardım funksiyalarını yerinə yetirməyə davam etmişdir.
UNHCR çeçenləri və əfqanları qaçqın kimi tanısa da, yaşayış, qeydiyyata dair qanunlar, qaçqın və məcburi köçkün statusu onlara şamil edilməmişdi. Onlardan polis bölməsində qeydiyyatdan keçmək tələb olunmuş və Azərbaycanda yaşamaq üçün icazə almaq hüququ verilməmişdi. Rusiya ilə ikitərəfli pasport sisteminə əsasən çeçenlərə ölkəyə vizasız daxil olmaq icazəsi verilmişdir.
31
UNHCR-ın məlumatına əsasən, 2009-cu ildə 82 çeçen il ərzində müvəqqəti müdafiə olunması üçün müraciət etmiş və bunu əldə etmişdir, əvvəlki illə müqayisədə bu göstərici 40 faiz azdır. Bütün qaçqın uşaqlarına dövlət məktəblərinə getmək icazəsi verilmişdir. Bununla belə, çeçen və əfqanların ölkə ərazisində qanuni rezident statusu olmadığına görə onların dövlətin səhiyyə xidmətlərindən bəhrələnməsinə icazə verilməmişdir. UNHCR onlar üçün əsas tibbi yardımı xarici donorların dəstəyi ilə təmin etmişdir .
2009-cu il ərzində ölkəyə 100 nəfər əfqan gəlmiş və UNHCR-da qeydiyyata alınmışdır, ötən ilə nisbətən bu, azalma deməkdir. Əfqanlar polislərin onların evlərinə gəlməsindən və onları deportasiya etməklə hədələmələrindən şikayət etmişlər. Əfqanların məcburi geri qaytarılmasına dair məlumat olmamışdır. Əfqan icma liderləri bildirmişdir ki, UNHCR il ərzində 50 nəfərə müdafiə təmin etməkdən imtina etmişdir. Bundan əlavə, onlar bildirmişdir ki, UNHCR tərəfindən verilən müavinətlər onların ailələrinin təminatı üçün kifayət etmir və ölkə ərazisində qanuni yaşayış statusu olmadan iş tapmaq qeyri-mümkündür .
üçün
hökumətin hüquqi mexanizmi yoxdur. Bununla belə, hökumət UNHCR-ın çeçen və əfqanlar üçün verdiyi şəxsiyyət vəsiqələrini tanımışdır.
Vətəndaşlığı olmayan şəxslər Ölkə ərazisində vətəndaşlıq doğuşla və ya insanın valideynlərinin vətəndaşlığı ilə müəyyənləşdirilir. Qanun vətəndaşlığın olmamasına görə müraciət etmək hüququnu təmin edir. Bununla belə, təcrübədə əksər insanlar müraciət üçün tələb edilən sənədləri əldə edə bilməmiş və bu səbəbdən onların statusu rəsmi olaraq tanınmamışdır. Vətəndaşlıq haqqında qanuna 2008-ci ildə düzəlişlər edilərək xarici vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin vətəndaşlığı əldə etmək hüququ çətinləşdirilmişdir .
2078 nəfər vətəndaşlığı olmayan şəxsin olduğunu bildirmişdir. Bu şəxslərin böyük əksəriyyəti Gürcüstan və İrandan gəlmiş etnik Azərbaycanlılardır. QHT-lərin hesablamalarına görə, ölkədə bir çox digər sənədləşdirilməmiş və vətəndaşlığı olmayan şəxslər vardır, təxmini hesablamalara görə yüzdən on minədək belə şəxslər olmuşdur, onların arasında statusu formal şəkildə tanınmayan və vətəndaşlığı olmayan şəxsiyyət vəsiqəsini almayan Məhsəti Türkləri də vardır.
Bölmə 3 Siyasi hüquqlara hörmət: Vətəndaşların öz hökumətini dəyişmək hüququ
Konstitusiya və qanunvericilik vətəndaşlara öz hökumətlərini sülh yolu ilə dəyişmək hüququnu təmin edir; bununla belə, hökumət seçkilərə müdaxilə etməklə təcrübədə bu hüququ məhdudlaşdırmağa davam etmişdir. Qanun həmçinin müstəqil AZƏRBAYCAN 32
qanunvericiliyi nəzərdə tutur, lakin Milli Məclisin müstəqillliyi minimal səviyyədə olmuş və onun icraedici hakimiyyətdən müstəqil şəkildə qanunvericilik təşəbbüsü az olmuşdur. Ölkə müstəqillik əldə etdikdən bəri keçirilən seçkilərdən fərqli olaraq qüsurlu sayılan 7 noyabr parlament seçkilərində heç bir müxalifət partiyasının üzvü parlamentə seçilməmişdir.
Seçkilər və siyasi iştirak Noyabr ayının 7-də ölkə ərazisində keçirilən parlament seçkilərində iqtidar yönlü və müxalifət siyasi partiyalarının nümayəndələri iştirak edirdi. Lakin bu seçkilər demokratik seçkilərlə bağlı bir sıra beynəlxalq standartlara cavab verməmişdir. Yerli və xarici müşahidəçilərə görə, çatışmazlıqlara namizədlərin qeydiyyat prosesindəki qüsurlar, toplaşma və ifadə azadlığı ilə bağlı məhdudiyyətlər, məhdudlaşdırıcı siyasi mühit, namizədlərin mətbuatda qeyri-bərabər şəkildə işıqlandırılması və səlahiyyətli orqanların namizədlərə qeyri-bərabər münasibəti daxil olmuşdur. ATƏT/DTİHB-ın yekun sənədi belə qənaətə gəlmişdir ki, ümumilikdə seçkilər ATƏT-in demokratik seçkilərlə bağlı bir sıra öhdəliklərinə və yerli qanunvericiliyin mühüm elementlərinə cavab verməmişdir.
İyun ayında Milli Məclis zəifictimai müzakirə aparılmaqla seçki məcəlləsinə dəyişiklik etdi. Dəyişikliklərin bəziləri qismən Avropa Şurası və ATƏT tərəfindən qaldırılmış məsələləri əks etdirmişdir. Bununla belə, digər müddəalar ümumi seçki dövrünü və seçki kampaniyasını daha da qısaltmış və namizədlər üçün dövlətin məhdud maliyyələşdirməsini ləğv etmişdir. Dəyişikliklər uzun müddətli problem olan – seçki komissiyalarının strukturunun tarazlaşdırılmasında irəli getməmiş və namizədlərin seçilmə hüquqları, şikayət, apellyasiya prosedurları və səs bərabərliyi məsələləri ilə bağlı narahatlıqlar qalmışdır. Noyabr ayında parlament seçkilərinə hazırlıq mərhələsində hökumət belə mitinq və namizədlərin seçicilərlə görüşlərinin Bakının mərkəzindən uzaqda, çox vaxt ictimai nəqliyyatın məhdud şəkildə getdiyi yerlərdə keçirilməsini israrla qeyd edərək müxalifət partiyalarının toplaşma hüququnu məhdudlaşdırmışdır (bax bölmə 2.b.).
Müxalifət partiyaları və yerli QHT-lər namizədlərin qeydiyyat prosesinə müdaxilənin geniş vüsət aldığını bildirmişlər. Seçki rəsmiləri hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının namizədlərinin təxminən 100 faizini, müxalifət partiyalarından isə namizədlərin yalnız 30 – 40 faizini qeydiyyata almışlar. Mətbuat müşahidəçiləri belə qənaətə gəlmişlər ki, xəbərlərdə işıqlandırma hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının xeyrinə olmuşdur, bu, kütləvi toplaşma qanunlarının məhdudlaşdırıcı təfsirləri ilə birlikdə rəsmi kampaniya dövründə namizədlər üçün qeyri-bərabər imkanlar yaratmış və insanları heç bir mənalı siyasi debata cəlb etməmişdir. Mərkəzi Seçki Komissiyası (MKS) bütün namizədlər AZƏRBAYCAN 33
üçün televiziyada dəyirmi masa təşkil etmiş, hər namizədə platforması və siyasi baxışlarını təqdim etmək üçün dörd dəqiqə vaxt ayırmışdı.
Hakimiyyət böyük sayda beynəlxalq və yerli müşahidəçiləri akkreditə etmişdi; bununla belə rəsmilər fərdi şəkildə ölkənin ən iri yerli müşahidə təşkilatı olan Seçkilərin Monitorinqi və Demokratyanın Tədrisi (SMDT) mərkəzindən müşahidəçiləri fərdi qaydada qeydiyyata almışdır, verilən məlumatlara görə ədalətli səbəb göstərmədən 40 nəfər SMDT müşahidəçisini akkreditə etməkdən imtina etmişdir. Beynəlxalq müşahidəçilər səfər etdikləri seçki məntəqələrinin yarısından çoxunda yerli müşahidəçiləri görsələr də, dairə seçki komissiyaları müstəqil yerli və beynəlxalq müşahidələrə maneələr yaratmışdır. SMDT bildirmişdir ki, noyabr ayının 6-da SMDT-nin sədrinin MSK-nın sədrinə şikayət etməsinə baxmayaraq, onun müşahidəçiləri seçki günü və ondan sonra yerli rəsmilər tərəfindən təzyiqə məruz qalmışlar.
Beynəlxalq müşahidəçilər müşahidə aparılan seçki məntəqələrində səsvermə prosedurlarının 11 faizinə və səslərin sayılmasının 32 faizinə mənfi reytinq vermişlər. Onların fikrincə, səsvermə protokollarının tərtib edilməsi prosesi yetərincə şəffaf olmamış və çox vaxt prosedurlara müvafiq olmamışdır. ATƏT-in seçki ilə bağlı yekun hesabatı da belə qənaətə gəlmişdir ki, ümumən MSK və məhkəmələr seçkisonrası şikayətlər və müraciətlərin nəzərdən keçirilməsində lazımi prosesə riayət etməmişlər. İşlər hələ baxılmaqda ikən və müraciətlərlə bağlı bütün hüquqi tamamlama müddəti başa çatmazdan əvvəl Konstitusiya Məhkəməsi MSK-nın seçki ilə bağlı yekun nəticələrini təsdiq etmişdir. MSK-ya əsasən, seçicilərin aktivliyi 50 faizə yaxın olmuşdur, halbuki bir çox müstəqil müşahidəçilər bu rəqəmin 20 faiz civarında olduğunu bildirmişlər.
Seçkisonrası dövrdə seçki müşahidəçilərinə, namizədlərə və onların ailə üzvlərinə təzyiqlərin olması ilə bağlı xəbərlər olmuşdur.
Noyabr ayının 9-da SMDT seçki müşahidəçisi Ceyhun Əliyevin qardaşı Hafiz Əliyev biologiya müəllimi vəzifəsindən azad edilmişdir. Noyabr ayının 10-da Ceyhun Əliyevin atası tarix müəllimi vəzifəsindən azad edilmişdir.
Noyabr ayının 8-də 103-cü seçki dairəsinin sədri Xaliq Xudaverdiyev SMDT-nin seçki müşahidəçisi İmamverdi Vəliyevi seçkilərdəki pozuntu halları ilə bağlı formal şikayətlərini geri götürən rəsmi məktub tələb etmək üçün çağırmışdır.
7 noyabr parlament seçkilərindən bir gün əvvəl (müxalifət Müsavat partiyasının namizədi) Səxavət Əliyev ATƏT-in uzun müddətli müşahidəçilərinə öz rayonunda (2 saylı Şərur) 3 saylı dairə seçki məntəqəsinin imzalanmamış, lakin başqa şəkildə doldurulmuş seçki protokolunu göstərmişdir, sonradan Azadlıq
|