Azərbaycan

qiymətləndirə də bilər. Birincisi, o, ġX-nin könüllü olmadığını ehtimal edir. Əlbəttə, bəzi hallarda bu belə 
deyildir,  lakin  bunun  əksinin,  yəni  səhiyyə  xərclərinin  nəzərdə  tutulan  olmasının  fərz  edilməsi  həqiqətə 
daha az uyğun gəlir, beləliklə də birinci yanaĢma daha uyğun görünür. Ġkincisi və daha vacib olanı ondan 
ibarətdir ki, araĢdırma ev təsərrüfatlarının bu yüksək ġX-ni əslində necə ödəyə bildiyinə nəzər salmır. Biz 
fərz etmiĢik ki, ġX olmadığı təqdirdə ümumi istehlak eyni olardı, lakin ev təsərrüfatı ―daha yaxĢı‖ Ģeylərə 
pul xərcləyə bilərdi. Reallıqda ev təsərrüfatları yığımın, borcun aĢağı salınması, yaxud vəsaitlərin satılması 
kimi istehlakın tənzimlənməsinə  imkan verən bir neçə  mümkün uyğunlaĢma  mexanizmindən istifadə  edə 
bilər.  Burada  fərz  edilirdi  ki,  müəyyən  bir  dövrdə  xərc  aparan  xəstəlik  halı  eyni  dövrdə  ümumi  istehlaka 
dərhal və eyni dərəcədə təsir göstərir ki, bu,  əlbəttə, doğru  deyil. Lakin bunun tam təhlili xəstəlik  halları, 
səhiyyə  xərcləri  və  ev  təsərrüfatlarının  digər  qərarları  haqqında  hazırda  mövcud  olmayan  uzunmüddətli 
ətraflı  sorğuların  həyata  keçirilməsini  tələb  edəcəkdir.  UyğunlaĢma  mexanizmlərinin  sağlamlığa  dəyən 
zərbədən  sonra  buradakı  nəticələrin  əks  etdirdiyindən  ―daha  yumĢaq  enmə‖  imkanını  nəzərdə  tutmasına 
baxmayaraq, kömək üçün bu kanallardan istifadə edilməsi yenə də zamanlararası rifaha nəzərəçarpan mənfi 
təsir  göstərir  və  buna  görə  də  əhaliyə  maliyyə  müdafiəsini  real  olaraq  təmin  edəcək  düzgün  əvvəlcədən 
ödəniĢ  və  risk  bölgüsü  mexanizmlərinin  mövcudluğundan  daha  az  arzu  ediləndir.  Ümumiyyətlə,  maliyyə 
müdafiəsinin  ölçülməsinin  təkmil  metodlarının  olmamasına  baxmayaraq,  bu  bölmədə  istifadə  edilən 
yanaĢmalar  Azərbaycanda  səhiyyə  xərclərinin  yoxsulluğa  təsirinə  dair  xüsusilə  beynəlxalq  ölçülər 
kontekstində vacib anlayıĢları təmin edir. 
 
a. Buradakı müzakirədə Vaqstafa (2008) istinad edilmiĢdir.