Azimova sevinchning
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETINING PEDAGOGIKA INSTITUTI SIRTQI MAKTABGACHA TA’LIM YO’NALISHI 1-KURS 21-02 GURUH TALABASI AZIMOVA SEVINCHNING ALLOMALAR DIN TO’G’RISIDA. “ISLOM NURLI MA’RIFAT DINI” MAVZUSIDA TAYYORLAGAN Reja: Yangi jamiyat va davlat qurishga qodir bo‘lgan avlod tafakkuriningshakllanishida, millatning o‘zligini anglashida boy ilmiy, ma’naviy va madaniymerosimiz, milliy qadriyatlarimiz g‘oyat muhim ahamiyatga ega.Davlatimizning qanchalik tez ulg‘ayishi, kuch-quvvatga to‘lishi, dunyohamjamiyatida o‘ziga munosib o‘rin egallashi, avvalambor, xalqimiz ma’naviysaviyasi, g‘ururi va faxri nechog‘liq yuksak bo‘lishiga bog‘liq. Asrlar davomidaaql zakovat bilan bunyod etilgan boy ma’naviyati tufayli xalqimiz mag‘ruryashadi, mehnat qildi, doimo hurriyat va erk sari intildi. Ana shu milliy ong,milliy g‘urur bugungi hayotimizning oltin poydevoridir. Bu poydevorga buyukallomalarimiz Beruniy va Forobiy, Moturidiy, Farg‘oniy, Abu Ali ibn Sino,Xorazmiy, Zamaxshariy, Buxoriy, Imom Abu Iso Termiziy, Hakim Termiziy,Navoiy va Ulug‘bek kabi yuzlab ulug‘zotlar asos solganlar Yuqorida tilga olingan allomalar islom dinining taraqqiyotiga salmoqlihissa qo‘shganlar. Chunonchi, bizning Vatanimizda butun islom dunyosida engnufuzli manbalar deb tan olingan oltita ishonchli hadislar to’plamining (as-sahihas-sitta) mualliflari yashab ijod qilganlar. Ular: Abu Abdulloh Muhammad ibnIsmoil al- Buxoriy (810-870), Imom Muslim ibn al-Hajjogi (819-874), Abu IsoMuhammad ibn Iso at-Termiziy (824-892), Imom Abu Dovud SulaymonSijistoniy (817-880), Imom Ahmad an- Nasoiy (830- 915), Imom Abu AbdullohMuhammad ibn Yazib ibn Mojja (824- 886) kabi siymolardir. Bu olti allomaichida hadis ilmida amir al- mo’miniyn degan sharafli nomga sazovor bolganImom al- Buxoriyalohida e’tiborga molik buyuk islomshunos olimdir. Islom dinining Markaziy Osiyo mintaqasida, umuman, jahon miqyosidataraqqiy qilishiga vatandoshlarimiz beqiyos hissa qo'shganlar. Garchi islom diniArabiston yarimorolida paydo bo‘lgan bolsada, madaniy jihatdan arab badaviyqabilalaridan ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi darajasi bo'yicha anchaustun bo'lgan Markaziy Osiyo xalqlari islom dinining nazariy jihatdanrivojlanishi va hayot ehtiyojlari asosida takomillashuviga salmoqli ta’sir ko'rsatganlar. Buni tasdiqlash uchun Imom al-Buxoriy, Abu Mansur al-Moturidiy. Burhoniddin al-Marg’inoniy, Ahmad Yassaviy, Najmiddin Kubro vaBahovuddin Naqshband kabi mutafakkirlami eslash kifoyadir. Ulaming nomlaributun islom dunyosida chuqur hurmat bilan tilga olinadi. Mustaqillikkaerishilgach, O'zbekiston hukumati o‘z ichki siyosatida mustamlakachilikdavrida unutilgan, biroq xalqimiz tarixida chuqur iz qoldirgan buyuk zotlamingnomlarini tiklash va xalq xotirasida abadiylashtirishga qaratilgan benihoyaxayrli siyosat olib bormoqda • Islom dinining paydo bo`lgan ijtimoiy-tarixiy va g`oyaviy muhit. • Islomning vujudga kelishini tahlil etish o`sha tarixiy davr-VI-VII asrlarga xos xususiyatlar, arab qabilalari o`rtasida hukmron bo`lgan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar va ularning diniy-g`oyaviy hayoti bilan qisqacha tanishib chiqishni taqozo etadi. • Arabiston yarimoroli iqlim sharoiti noqulay qumli sahrolar va tog`lardan iborat bo`lib, ko`chmanchi aholisi badavlat V-VII asrlarda chorvachilik bilan shug`ullanar edi. Islom-dunyoda nisbatan keng tarqalgan jahon dinlaridan biridir. Osiyo qit`asidagi Arabiston yarimoroli, Iordaniya, Suriya, Iroq, Eron, Turkiya, Afg`oniston, Pokiston, Afrika qit`asidagi Marokash, Jazoir, Tunis, Liviya, Misr Respublikasi, Somali sin-gari mamlakatlar xalqlari, Efiopiya, G’arbiy Sudanda yashovchilarning bir qismi, Malayziya, Indoneziya xalqlari, Livan, Hindiston, Xitoy hamda Filippin aholisining ma`lum bir qismi. Yevropa qit`asida esa Bolqon yarimorolida yashovchi xalqlarning bir bO`lagi islomga e`tiqod qiladi. Islom Markaziy Osiyo, Zakavkazye va Shimoliy Kavkaz, VolgabO`yi, G’arbiy Sibir va boshqa ayrim hududlarda yashovchi aholining bir qismi ongi va turmushida mavjuddir. Bu xalqlarning turmush tarziga O`z ta`sirini ko`rsatib kelmoqda. Yer yuzida islomga e`tiqod qiluvchilar, ya`ni musulmonlar bir milliard 200 mln.dan oshdi. Makka savdo markazi sifatida katta ahamiyatga ega bo`lib, atrofdagi qabilalarga boshqalarga nisbatan kuchliroq ta`sir ko`rsatar edi. Makkada Ukaz nomli katta bozor joylashgan edi. Arab qabilalari o`rtasida Makkaning diniy markaz sifatida roli ham ancha oshgan edi. Makkada Ka`batilloh ibodatxonasi turli arab qabilalarining 360 xudosining sanam, ya`ni butchalari mavjud bo`lgani tufayli bu shahar o`z atrofida yashovchi ko`p qabilalar uchun e`tiqod markazi - ziyoratgohga aylangan edi. Arablarda ham tijorat, ham ziyorat deb bejiz aytmaganlar. • Yevropalik olimlar islomshunoslik fanini yaratish, islom tarixi va manbalarini o`rganish yo`lida ko`p xizmat qilganlar. Jumladan, M.Myuller, E.Taylor, K.Tile, Sh. dela Sosse, J.Freyzer va boshqalar. Ularning xulosalarida ayrim cheklanishlar bo`lishiga qaramay, ular bu fanning rivojlanishiga muhim hissa qo`shganlar. • Rus sharqshunosligida ham islom tarixi, diniy manbalarni tadqiq qilish sohasida barakali ishlar olib borilgan V.R.Rozen asos solgan mashhur “Rus akademik sharqshunosligi” ning vakillari N.A.Mednikov, L.E.Shmidt, A.YE.Krimskiy, V.V.Bartold, I.Y.Krach-kovskiy, YE.E.Bertels, A.A.Semenov va boshqalar islomshunoslik sohasida qimmatli asarlar yaratganlar. Bu asarlar hozir ham islomshunos olimlar uchun boy manba bo`lib xizmat qilmoqda Islom ta`limotida, ro`za haqida yozilgan turli diniy manbalarda ramazon oyining mazmuni, ahamiyati, unda musulmonlarning burchi har tomonlama izohlangan. Ro`za oyining har bir kunini e`zozlash, iftorlikka alohida e`tibor berish ko`zda tutilgan. Muhammad 30 kun ro`za oyining uch dahaga bo`linishini e`tirof etib, uni shunday izohlagan: “Bu mohi sharif shu qadar ulug` bir oykim, uning birinchi o`n kunlik dahasi - dahai rahmat deb ataladi, ya`ni Ollohning rahmati o`z bandalariga muttasil yog`ilib turadigan kunlardir. Ikkinchi o`n kunligi - dahai ma`rifat, ya`ni Olloh o`z bandalarining gunohu ma`siyatlaridan o`tib afvu ma`rifat qilib yuboradigan kunlar. Uchinchi o`n kunligi “itqun minan nor”, ya`ni Olloh o`z bandalarini otashi do`zaxdan ozod qilib yuboradigan bashoratli kunlar” Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|