• Основные стратегические варианты
-jadval Marketing konsepsiyasi evolutsiyasi
Yüklə 1,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birinchi davr
- Keyingi davr
|
1.2-jadval
Marketing konsepsiyasi evolutsiyasi Yillar Konsepsiy a Asosiy g‘oya Asosiy vosita Asosiy maqsadi 1860-1920 Ishlab chiqarish Imkon qadar ishlab chiqarish Tannarx, mehnat unumdorligi Ishlab chiqarishni takomillashtirish, sotish hajmini oshirish 1920-1930 Tovar Sifatli tovarlarni ishlab chiqarish Tovar siyosati Iste’mol tovarlari xossalarini takomillashtirish 1930-1950 Sotish Sotish tarmoqlari va kanalini rivojlantirish Sotish siyosati Tovarlar sotish intensifikatsiyasi 1960-1980 An’anaviy marketing Iste’molchiga nima kerakli tovarni ishlab chiqarish Marketing miks kompleksi, iste’molchini tadqiq etish Maqsadli bozorni xohish- ehtiyojlarini tadqiq etish 1980-1995 Ijtimoiy- axloqiy marketing Jamiyat talablarini hisobga olgan holda iste’molchiga kerakli tavrlarni ishlab chiqarish Marketing miks kompleksi, ishlab chiqariladigan tovar va xizmat ishlab chiqarish, iste’molchi bilan bog‘liq ijtimoiy va ekologik oqibatlarni tadqiq etish Maqsadli bozorning xohish- ehtiyojlarini qondirish 1995- yildan shu davrgacha Marketingni o‘zaro aloqaviy konsepsiya Biznes bo‘yicha sheriklar va iste’molchilarni qondiradigan Marketing miks kompleksi, integratsiya va tarmoqli tahlil, Maqsadli bozorni xohish- ehtiyojlarini qondirish 17 si tovarlar ishlab chiqarish koordinatsiya uslubi Ko‘rsatib o‘tilgan marketing konsepsiyalari har bir mamlakat uchun standart yoki norma yoki qoida sifatida ko‘rilmasligi kerak. Marketing evolutsiyasi har qaysi mamlakatda o‘z xususiyatlari va bozor munosabatlari rivojlanishi darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Biroq marketingni paydo bo‘lishi bilan bog‘liq jahon tajribasi hamda bozor munosabatlari rivojlanishi biror mamlakatlarda tadbirkorlik faoliyatini tatbiq etish bozor munosabatlarini shakllantirishga ishlatilishi mumkin ekanligi foydali hisoblanadi. Bundan tashqari marketing rivojlanishida mashhur umumiy tendensiya – e’tiborni tovar ishlab chiqarishdan iste’molchiga, uning xohish va ehtiyojlariga qaratish talab etiladi. Birinchi davr - marketing konsepsiyasi «ishlab chiqarish konsepsiyasi» - «mahsulot ustunligi» tarzida belgilanadi, bunda eng muhim masala yaxshi tovar ishlab chiqarish va uni xaridorga arzon narxlarda sotish deb hisoblanadi. Konsepsiya shiori - «imkoni boricha ko‘proq tovar ishlab chiqar, chunki bozor talabi cheksiz». Tovar konsepsiyasi iste’molchi e’tiborini tovarga, uning sifati va narxiga qaratishni talab etadi. Iste’molchilar o‘xshash tovarlarning sifatlarini boshqa firmani shunday tovarlari bilan solishtirib ko‘radilar. Bu konsepsiyani ko‘pincha kompaniya, firma, tashkilotlar, shuningdek, notijorat tashkilotlar ham ushlab turadilar. Biroq tovar konsepsiyasi muvaffaqiyat keltiravermaydi. Keyingi davr «sotish konsepsiyasi» nomini oldi. Bunda firmaning mahsulotini «mana tovar tayyor, kelavering va savdolashing» shiori bilan sotishni mo‘ljallash birinchi o‘ringa chiqadi. Tovar va savdo marketingi konsepsiyalari mahsulot ishlab chiqarish hali seriyali, ya’ni yalpi tus olmagan davrda maydonga kelgan edi. Tovarlarning yangi turlari va xillari hisobiga yuqori darajada foyda qo‘lga kiritilar edi, sababi mohiyat e’tibori bilan cheksiz talabga ega bo‘lgan bozorda bu tovarlarga nisbatan talab benihoya katta edi. 50-yillarda boshqarish konsepsiyasining ilk asosini sotish hajmi, ishlab chiqarish va muomala xarajatlari darajasi, daromad, foyda va boshqa ko‘rsatkichlarni uzoq muddatli o‘zgarishlarini aniqlash tahlil qilindi. Shunga ko‘ra bozordagi ish faoliyatini bir yildan besh yilgacha moslashtirish ko‘zda tutilgan. Marketing rivoji tarixida o‘tgan asrning 50-yillari muhim bosqich bo‘ldi. Ortiqcha mahsulot ishlab chiqarish tangligi ko‘rinib qoldi. Marketing - ishlab chiqarishni bozor talabiga moslashtirish konsepsiyasi, uning asosini iste’molchiga - «bozor ustunligi»ga mo‘ljallash tashkil etdi. Marketing boshqaruvining bozor konsepsiyasi yanada rivojlandi. 18 An’anaviy marketing konsepsiyasi o‘tgan asrning 50-yillari o‘rtalaridan boshlab marketing bozor konsepsiyasi tarzida boshqarishda firmaning faqat bozor strategiyasini emas, balki ishlab chiqarish strategiyasini ham belgilaydigan yetakchi vazifaga aylandi. Marketing xizmati firmaning asosiy boshqarish markazi, bozor, ishlab chiqarish, ilmiy-texnika va moliyaviy faoliyati masalalari bo‘yicha axborotlar va tavsiyalar manbai bo‘lib qoldi. Marketing xizmati ijtimoiy talab va bozor konyunkturasi holati hamda o‘zgarishlarini batafsil tahlil qilish asosida biror-bir tovarni ishlab chiqarish zarurati, istiqboli va foydaliligi, ishlab chiqarish dasturlarini moddiy-texnika jihatlaridan ta’minlash imkoniyatlari to‘g‘risidagi masalalarni hal etadi. Quyidagi rasmda sotish va marketing konsepsiyasi berilgan(1.3-rasm). Yüklə 1,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|