• Основные стратегические варианты

Tovar strategiyalari
- 1) tovar siyosatining korxonaga tovar hayotiylik 
davrining istalgan bosqichida foyda olish va savdo hajmining barqaror 
bo‘lishini ta’minlashi mumkin bo‘lgan asosiy prinsipial yo‘nalishlari. Tovar 
strategiyasining asosiy turlari: tovar yoki xizmatlar innovatsiyasi, variatsiyasi, 
eliminatsiyasi; 2) tovar nomenklaturasini optimallashtirish yo‘nalishlarini 
ishlab chiqish hamda firmaning samarali faoliyat ko‘rsatishi va 
raqobatbardoshligini ta’minlash uchun sharoitlar yaratuvchi tovarlar 
assortimentini aniqlash. 

---

173 
Tovarni 
bozorda 
joylashtirish
- 
tovarlarning 
bozordagi 
raqobatbardoshligini ta’minlash va mos keluvchi marketing majmuasini 
ishlab chiqish uchun amalga oshiriluvchi harakatlar. 
Tovarning hayotiylik davri
- tovar rivojlanishining uni ishlab 
chiqishdan to bozorga olib kirishgacha bo‘lgan asosiy bosqichlarini aks 
ettiruvchi ma’lum bir vaqt davri (sikli); sotuvchining har bir bosqichda 
oluvchi foyda miqdori unga bog‘liq bo‘ladi. Tovarni sotish va foyda olish 
jarayonida besh bosqich ajratib ko‘rsatiladi: tovarni ishlab chiqish 
(bozorgacha) bosqichi, tovarni bozorga olib kirish (kiritish) bosqichi, tovarni 
sotish hajmining o‘sish bosqichi, yetuklik (to‘yinganlik) bosqichi, tovarning 
susayish bosqichi yoki tovar eliminaцiyasi. 
Tovarning raqobatbardoshligi 
- 1) aniq ehtiyojni qondirishda 
bozordagi raqobatchilar tovarlari oldida ustunlikni ta’minlovchi tovarning 
sifat va narx tavsifnomalari majmui; 2) tovarning raqobatchi tovarlar 
bozorida birinchi bo‘lib xarid qilish qobiliyati; 3) tovarni iste’mol qilish 
(foydalanish) samarasining uni sotib olish va ekspluatatsiya qilishga 
sarflanuvchi xarajatlarga (iste’mol narxi) nisbati; 4) korxonaning milliy va 
jahon tovar bozorlariga chiqishi maqsadga muvofiqligining muhim 
ko‘rsatkichi.