1 – dars. C++ Dasturlash tilining kelib chiqishi xaqida ma’lumot

42 - DARS. FUNKSIYALAR VA UNING SHABLONLARI.

Ba'zi bir funksiyalar ko'pincha bir hil qiymatli argumentlar bilan chaqirilishi mumkin. Bu holda, agar biz funksiya argumentlariga ushbu ko'p qo'llaniladigan qiymatlarni bersak, funksiya argumentsiz chaqirilganda bu qiymatlar kompilyator tomonidan chaqiriqqa kiritiladi. Berilgan qiymatlar funksiya prototipida berilsa kifoyadir.  

Berilgan qiymatli argumentlar parametrlar ro'hatida eng o'ng tomonda yozilishi kerak. Buning sababi shuki, agar argument qiymati tashlanib o'tilgan bo'lsa, va u o'ng tomonda joylashmagan bo'lsa, biz bo'sh vergullani qo'yishimizga to'g'ri keladi, bu esa mumkin emas. Agar bir necha berilgan qiymatli argumentlar bor bo'lsa, va eng o'ngda joylashmagan argument tushurilib qoldirilsa, undan keyingi argumentlar ham yozilmasligi kerak. 

Bir misol keltiraylik. 

//Berilgan qiymatli parametrlar bilan ishlash

# include  

int square(int = 1, int = 1); // ...(int a=1, int b=1)...

// yuqoridagi kabi o'zgaruvchilar otini ham

// berishimiz mumkin 

int main()

{

int s = 3, t = 7;

cout << "Paremetrsiz: " << square()<< endl;

cout << "Bitta parametr (ikkinchisi) bilan:" << square(t) << endl;

cout << "Ikkita parametr bilan:" << square(s,t) << endl;

return (0);

}

 int square(int k, int g){

return ( k * g );

}

Ekranda: 

Parametrsiz: 1

Bitta parametr (ikkinchisi) bilan: 7

Ikkita parametr bilan: 21

Bir hil ismli bir necha funksiya e'lon qilinishi mumkin. Bu C++ dagi juda kuchli tushunchalardandir. Yuklatilgan funksiyalarning faqat kirish parametrlari farqli bo'lishi yetarlidir. Qaytish parametri yuklatilishda ahamiyati yo'qdir. Yuklangan funksiyalar chaqirilganda, qaysi funksiyani chaqirish kirish parametrlarining soniga, ularning tipiga va navbatiga bog'liqdir. Yani ism yuklanishida funksiyaning imzosi rol o'ynidi. Agar kirish parametrlari va ismlari ayni funksiyalarning farqi faqat ularning qaytish qiymatlarida bo'lsa, bu yuklanish bo'lmaydi, kompilyator buni hato deb e'lon qiladi. Funksiya yuklanishi asosan ayni ishni yoki amalni farqli usul bilan farqli ma'lumot tiplari ustida bajarish uchun qo'llaniladi. Masalan bir fazoviy jismning hajmini hisoblash kerak bo'lsin. Har bir jismning hajmi farqli formula yordamida, yani farqli usulda topiladi, bir jismda radius tushunchasi bor bo'lsa, boshqasida asos yoki tomon tushunchasi bor bo'ladi, bu esa farqli ma'lumot tiplariga kiradi. Lekin amal ayni - hajmni hisoblash. Demak, biz funksiya yuklanishi mehanizmini qo'llasak bo'ladi. Bir hil amalni bajaruvchi funksiyalarni ayni nom bilan atashimiz esa, dasturni o'qib tushunishni osonlashtiradi. Kompilaytor biz bergan funksiya imzosidan (imzoga funksiya ismi va kirish parametrlari kiradi, funksiyaning qaytish qiymati esa imzoga kirmaydi) yagona ism tuzadi, dastur ijrosi davruda esa funksiya chaqirig'idagi argumentlarga qarab, kerakli funksiyani chaqiradi. Yangi ismni tuzish operatsiyasi ismlar dekoratsiyasi deb ataladi. Bu tushunchalarni misolda ko'rib chiqaylik. // Yuklatilgan funksiyalarni qo'llash

# include

# include

// Yangi ismlar sohasini aniqladik

namespace

mathematics {

const double Pi = 3.14159265358979;

 

double hajm(double radius); // sharning hajmi uchun - 4/3 * Pi * r^3

double hajm(double a, double b, double s) // kubning hajmi uchun - abc

 }

 using namespace mathematics;

 int main()

{

double d = 5.99; // sharning radiusi

int x = 7, y = 18, z = 43;

  cout << "Sharninig hajmi: " << hajm(d) << endl;

cout << "Kubning hajmi: " << hajm(x,y,z) << endl;

return (0);

}

 double mathematics::hajm(double radius) {

return ( (Pi * pow(radius,3) * 4.0) / 3.0 );

}

 double mathematics::hajm(double a, double b, double c) {

return ( a * b * c );

}

 Ekranda: 

Sharning hajmi: 900.2623

Kubning hajmi: 5418

 

Yuqoridagi dasturda yangi ismlar sohasini aniqladik, unda Pi konstantasini

e'lon qildik. shaqning hajmini hisoblashda standart kutubhonadagi pow()

funksiyasini ishlatdik, shu sababli e'lon faylini # include ifodasi

bilan kiritdik. Ismlar sohasida joylashgan funksiyalarni aniqlash uchun, yani

ularning tanasini yozish uchun biz ilarning to'liq ismini berishimiz kerak.

Albatta, agar funksiya ismlar sohasining ichida aniqlangan bo'lsa, tashqarida

boshqattan yozib o'tirishning hojati yo'q. hajm() funksiyalarining to'liq

ismi mathematics::hajm(...) dir. :: operatori sohalarni bog'lovchi

operatordir. Yangi ismlar sohasini faqatgina misol tariqasida berdik, uni

funksiya yuklanishlari bilan hech qanday aloqasi yo'qdir. Funksiya ismlari

yuklanishi, ko'rib turganimizdek, juda qulay narsadir.

 

Funksiya yuklanishini qo'llaganimizda, funksiyalar argumentlarining berilgan

qiymatlarini ehtiyotkorlik bilan qo'llashimiz lozim. Masalan bizda ikkita

funksiyamiz bor bo'lsin.

 

foo(int k = 0); // berilgan qiymati 0

foo();

 

Bu ikki funksiya yuklatilgan. Lekin agar biz birinchi funksiyani dasturda

argumentsiz chaqirsak, kompilyator qaysi funksiyani chaqirishni bilmaydi, va

shu sababli hato beradi. Biroq bu deganimiz funksiya yuklanishi bilan berilgan

qiymatlar qo'llanilishi mumkin emas deganimiz emas, eng muhimi funksiya

chaqirig'ini ikki hil tushunish bo'lmasligi kerak.