A. Q. Samyayev, Q. S. Yarashev, B. B. Eshquvvatov

SUVINING SHO’RLIGI VA HARORATI, YOG’IN MIQDORI VA 
NAMLIK 
Okean suvlarining eng muhim xususiyatlaridan biri – uning sho’rligidir. 
Dunyo okeani suvining o’rtacha sho’rligi har bir litrida 35 gr. yoki 35 %
0
( 
promille). Okean suvlarida sho’rlikning past yoki yuqori bo’lishi asosan ikki 
omilga bog’liq bo’lib, bular : buglanuvchanlik va yog’in miqdori . Agar 
bug’lanuvchanlik yog’in miqdoridan ko’p bo’lsa, sho’rlik oshadi, agar yogin 
miqdori bug’lanuvchanlikdan ko’p bo’lsa, sho’rlik pasayadi. 
1- Masala .Okean suvining 1 tonnasidan qancha tuz olish mumkin? 
Yechimi:Ma’lumki okean suvining o’rtacha sho’rligi 35%
0
ya’ni 1 litr suvda 
35 gramm tuz bo’lsa, 1000 gramm suvda 35 gramm tuz bo’lsa, 1000 litr okean 
suvida 35000 gramm yoki 35 kg tuz bo’ladi. 
ya’ni 1litr = 35 gramm 
1000 litr = X 
X= 1000 ·35 = 35000 gramm yoki 35 kg tuz hosil bo’ladi. 

---

34 
2– Masala.Daryo suvining sho’rligi 2%
0
bo’lsa, daryo suvining 3 tonnasidan 
qancha tuz olish mumkin?
Yechimi: 2 ·3000 = 6000 gram. Daryo suvining sho’rligi 2%
0
bo’lsa, undan 6 
kg yoki 6000 gramm tuz olish mumkin . 
Daryoning suv oqimi tezligi bilan, daryo ko’ndalang kesimi yuzasining 
ko’paytmasi daryoning suv sarfi yoki daryo suvi miqdorini aniqlaydi va quyidagi 
formuladan foydalanib topiladi. 
Q=S ·V bu yerda: 
Q-daryo suvi miqdori (m
3
/sek) 
S –ko’ndalang kesim yuzasi (m
2
) 
V-suv oqimining tezligi (m/sek) 
3- 
Masala .Amazonka daryosining yillik suv miqdori Q=175000 m
3
/sek 
bo’lsa, daryoning ko’ndalang kesimi S=7000m
2
bo’lgan joyida suv oqimi tezligini 
toping. (V=?)