Antropometriya. Bolalar qaddi-qomatini shakllanishi

Bolalarda oddiy asab faoliyati tiplari 
Nerv sistemasining funksiyasi 2 qismga bo’lininib o’rganiladi.
1. Funksiya: odam organizmidagi barcha hujayra to’qima organlari
va sistemalarining ishini boshqarish, tartibga solish, tashqi muhitdan
va ichki organlardan keladigan axborotlarni qabul qilish, ularni
markaziy nerv sistemasi bilan bog’lash, organizmning barcha
organlarini bir-biri bilan bog’lash, organizmning bir butunligini,
moddalar almashinuvi boshqarish o’sish va rivojlanishga ta’sir
etishdan iborat. 
Pavlov nerv sistemasining bu vazifasini unung quyi
funksiyasi deb atagan. Bu vazifani orqa va bosh miyaning quyi
qismi uzunchoq, o’rta, oraliq miya, michada joylashgan nerv
markazlari boshqaradi. 
Nerv siostemasining 2-vazifasi: odamning tashqi muhit va
atrofdagi boshqa odamlar bilan bog’lanishi, muomolasini tashqi
muhit sharoitiga moslashuvini ta’minlaydi. Tashqi muhit tasirida
atrofdagi boshqa odamlar bilan munisabati natijasida odamda paydo
bo’lgan fikirlash, bayon etish, bilim olish, hunar o’rganish, xotira
kabi yuksak insoniy xususiyatlar kiradi. Pavlov nerv sistemasining
bu vazifasini oliy nerv faoliyati deb atagan. Nerv sistemasining
bu vazifasini uning yuqori qismida joylashgan bosh miya yarim
shari va uning po’stloq qismi newrv markazi boshqaradi. 
Nerv tizimi 2 qismdan iborat. 1. markaziy . 2. periferik. 
Markaziy nerv tizimiga: a) bosh miya. B) orqa miya kiradi.
Markaziy nerv tizimida nerv hujayralari( neyron tomirlari) markazlari
bor. 
Periferik nerv tizimida orqa miyadan chiqadigan 31 juft
sezuvchi, harakatlanuvchi nerv tolalari, bosh miyadan chiqadigan 12

---

juft nervlar hamda umurtqa pog’onasi atrofida va ichki organlarda joylashgan
nerv tugunchalari kiradi. Nerv sistemasining periferik qismi nerv
tolalaridan iborat. 
Bajaradigan vazifasiga ko’ra nerv sistemasi 2 qismga: 1. Sogmatik
nerv. 2. Vegetativ nerv tizimiga bo’linadi. 
Odam tanasining sezgi organlari skilet muskullari ishini
boshqaradi. 
vegetativ nerv tizimi ichki organlar nafas olish, qon
aylanish, ovqat hazm qilish, ayirish, oshqozon va ichki sekretiya
bezlari ishini bajaradi. 
Nerv tizimi nerv hujayralari va nerv tolalaridan tashkil
topgan. Nerv hujayralari neyron deyiladi. Neyron kalta shoxlangan
dendritlar va bitta uzun o’simta aksondan iborat. Nerv
sistemasining tanalari uning dendritlari to’planib qo’l rang
moddani hosil qiladi. Miyaning oq moddasi miyaning parda
bilan qoplangan aksonlardan iborat. Neyronlar tashqi tomondan
parda membrana bilan qoplangan. 
Nerv tolasining xususiyati: 1) qo’zg’aluvchanlik.2)
o’tkazuvchanlik. Qozg’aluvchanlik organizmning tashqi va ichki
muhitdan kelkadigan ta’sirida javob reaksiyasi qobilyati.
O’tkazuvchanlik qo’zg’aluvchanlikni o’tkaza olish xususiyati Orqa
miya: umrtqa kanalida birinchi bo’yin umrqasi bilan ikkinchi bel
umurtqasi oralig’ida joylashgan. Orqa miyaning ko’ndalang kesigida
qo’kl rang modda kapalak shaklida joylashadi, atrofida oq
modda bo’ladi. Orqa miyada bo’yin, ko’krak, bel, dumg’aza segmentlar
joylashgan. Orqa miyaning har bir segmenti bir juftdan 31 juft nerv
tolasi chiqadi, ular gavda, qo’l, oyoq muskullari va terini nerv bilan
ta’minlaydi. Orqa miya sklet muskullarini harakat refleksini amalga
oshiradi (tirsak, tizza, panjalar reflekslari). 

---