Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

x
 
2008 
2009 
2010 
Quercus iberica Stev. – Gürcü p.  
35
33,6
 
35
30,4
 
40
34,0
 
36,7
1,137
32,7
 
Q. variabilis Blume. – Dəyişkənyarpaq  p. 
35
50,5
 
45
63,5
 
45
59,8
 
41,7
57,9
867
3,
 
Q. castaneifolia C.A. Mey. – Şabalıdyarpaq p.  
30
41,2
 
40
48,8
 
35
44,4
 
35,0
44,8
203
2,
 
Q. mongolica Fich. ex Ledeb – Monqol p.  
35
17,0
 
45
25,0
 
45
29,3
 
41,7
3,604
23,8
 
Q. suber L. –  Mantar p.  
20
11,0
 
20
7,0
 
25
13,6
 
21,7
1,920
10,5
 
Q. pubescens Willd. – Tüklü p. 
20
7,5
 
30
11,5
 
35
15,2
 
28,3
2,22
11,4
 
Q. robur L. –Saplaqlı p.  
30
14,7
 
20
11,3
 
30
14,0
 
26,7
1,037
13,3
 
Q. serrata Thunb. – Mişardişli p.. 
40
22,1
 
40
27,9
 
35
23,8
 
38,3
1,721
24,6
 
Quercus alba L. – Ağ p.  
35
33,2
 
45
44,8
 
40
40,5
 
40,0
3,380
39,5
 
Q. ilex L. –  Daş p.  
45
34,0
 
55
42,0
 
60
43,4
 
53,3
2,298
39,8
 
Q. pedunculiflora C. Koch – Uzunsaplaq p.  
30
29,5
 
40
34,5
 
30
26,6
 
33,3
2,307
30,2
 
Q. rubra L. – Qırmızı p.  
40
26,3
 
30
17,7
 
45
28,9
 
38,3
3,384
24,3
 
 

---

 
 
 
 
Şəkil 3.3.5. Abşeron şəraitində palıd növlərinin boy dinamikası.
  
 
 A – bir dəfə ; B – iki dəfə; C- üç dəfə boy verənlər. – I - ən az; II- orta; III - ən çox boy verənlər.
 
1. Q. suber L.; 2. Q. pubescens 
Willd.; 3. Q. robur L.; 4. Q. mongolica Fisch.; 5. Q. rubra L.; 6. Q. pedunculiflora C. Koch.; 7. Q. iberica Stev.; 8. Q. 
castaneifolia C.A. Mey.; 9. Q. serrata Thunb.; 10. Q. alba L.; 11. Q. variabilis Blume.; 12. Q. ilex L 

---

 
 
 
 
Beləliklə, Abşeron şəraitində öyrənilən palıd  növlərini bir vegetasiya  müddətində neçə 
dəfə boyvermələrinə görə 3 qrupa bölmək olar. 
1.
 
Bir dəfə boy verənlər: Gürcü palıdı, şabalıdyarpaq palıd, monqol palıdı,  
mantar palıdı, tüklü palıd, saplaqlı palıd, uzunsaplaq palıd, qırmızı palıd (10,5-44,8 sm) 
2.
 
İki dəfə boyverənlər: (24,6-579 sm) 
Dəyişkənyarpaq palıd I boyvermə 36,8sm (63,6% illik boyartımına nisbətən), II  
boyvermə 21,1sm (36,4%), mişardişli palıd I boyvermə 17,7 sm (72,0%), II boyvermə 6,9 sm 
(28,0%), ağ palıd İ boyvermə 22,7 sm (57,5%), II boyvermə 16,8 sm (42,5%). 
3.
 
Üç və üç dəfədən artıq boyverənlər: 39,8 sm. 
Daş palıd I boyvermə 21 sm (52,8%), II boyvermə 11,8 sm (29,6%), III  
boyvermə 7,0 sm (17,6%) şəkil 1. 
 
 Abşeron şəraitində öyrənilən palıd növlərinin nə qədər böyüməklərinə görə də 3 qrupa 
bölmək mümkündür.  
1.
 
Ən çox böyüyənlər – dəyişkənyarpaq palıd, şabalıdyarpaq palıd, ağ palıd,  
daş palıd, uzunsaplaq palıd, gürcü palıdı (30,2-57,9). 
2.
 
Orta boyverənlər – mişardişli palıd, qırmızı palıd, monqol palıdı (23,8 -24,6 
sm). 
3.
 
Ən az boyverənlər – saplaqlı, tüklü, mantar palıdı (10,5 – 13,3 sm). 
 
Böymənin davametmə müddəti ən çox daş, dəyişkənyarpaq, monqol, ağ palıdda (40,0-
53,3 sm), orta – uzunsaplaq, şabalıdyarpaq, gürcü, mişardişli və qırmızı palıdda (33,3-38,3sm), 
ən az isə mantar, tüklü və saplaqlı palıdda müşahidə edilir  [Cədvəl 1]. 
 
Nəticə 
 
 
Oyrənilən  palıd  növləri  Abşeron  şəraitində  suvarıldıqda  normal  böyüyürlər. 
Dəyişkənyarpaq,  şabalıdyarpaq,  ağ,  daş,  uzunsaplaq  və  gürcü  palıdları  daha  yaxşı  böyüyüb 
inkişaf  etdiyi  üçün,  onların  Abşeronun  yaşıllaşdırılmasında  istifadə  olunmaları  daha 
məqsədəuyğun hesab edilə bilər. 
 
Şəkildən  göründüyü  kimi,  öyrənilən  palıd  növlərinin    böyümə  və  inkişaf 
xüsusiyyətlərinin  əsas  göstəriciləri  –  nə  qədər  boyverməsi,  neçə  dəfə  böyüməsi,  hər  dəfə 
böyümə prosesinin neçə gün davam etməsi, bir qrafikdə verilmişdir. Eyni zamanda ən az orta 
va daha çox boyverən növlər qrupuna bölünmüşdür. 
 
Təklif olunan yeni metoddan ağac bitkilərinin böyümə və inkişaf prosesinə həsr edilmiş 
tədqiqat işlərinin aparılması  və əldə edilən nəticələrin əks etdirilməsində  geniş istifadə etmək 
olar.