Azərbaycan Milli Kitabxanası

   

Zeynəb Yəhya qızı Xanlarova 

1936-cı il dekabr ayının 28-də 

Bakının Qədirli küçəsində - el di-

lində desək, “Dağlı  məhəlləsi”n- 

də  fəhlə ailəsində anadan olmuş-

dur.  161 nömrəli orta məktəbdə 

təhsil almışdır.  Məktəb vaxtların-

dan  ədəbiyyata və musiqiyə böyük maraq göstərən 

Z.Xanlarova Bakıdakı Mərkəzi pioner və məktəblilər 

sarayında bədii özfəaliyyət dərnəyinə üzv yazılmış və 

dərnəkdə “Cücələrim”in ilk dəfə xorla səslənməsində 

onun da payı olmuşdur. 

1956-cı ildə M.Ə.Sabir adına Bakı  Məktəbəqədər 

Pedaqoji Məktəbə daxil olmuşdur. Sonuncu kursda 

filarmoniyada keçirilən bədii özfəaliyyət həvəskarla-

rının yekun konsertində oxuduğu “Azərbaycan 

maralı” xalq mahnısı ilə birinci yeri tutmuşdur. 

Münsiflər heyətində üzv olan Əfrasiyab Bədəlbəyli-

nin diqqətini cəlb edən Zeynəb xanım onun təkidi ilə 

Pedaqoji Məktəbi bitirdikdən sonra, Asəf Zeynallı 

adına Bakı Orta İxtisas Musiqi Məktəbinə, böyük 

vokal ustadı Seyid Şuşinskinin sinifinə daxil olur. 

Seyid müəllim Zeynəbin səsini dinlədikdən sonra ilk 

dəfə olaraq qadın müğənniləri arasında “Çahargah” 

muğamını oxumağı ona tövsiyə edir. 

1960-cı ildə ilk dəfə olaraq “Çahargah” lentə yazılıb 

efirdə  səslənir. Beləliklə, sevimli müğənnimiz bütün 

musiqisevərlərin diqqətini cəlb edir. Zeynəb Xanla-

rova muğama bütün varlığı ilə bağlanır, repertuarını 

yeni-yeni muğam və təsniflərlə zənginləşdirir.  

 

“Çahargah”la yanaşı, 

“Şur” və “Dilkəş” təsnif-

lərini, “Mahur-hindi”, “Qa-

tar”, “Xaric segah”, “Hü-

mayun”, “Bayatı-kürd”mu-

ğamlarını ciddi-cəhdlə öy-

rənib oxumuşdu. Zeynəb 

əsl novator ifaçı kimi hər 

bir vokal əsərini uzun illər 

boyu davam edən  ənənəvi 

halda oxuma tərzində deyil, 

tamamilə yeni səpkidə oxu-

muşdu. Bu səbəbdən də 

onun muğam oxumaların-

dakı  şəksiz üstünlüyü da-

nılmazdır. 1961-ci ildə 

məktəbi qurtardıqdan sonra 

görkəmli rejissor Şəmsi 

Bədəlbəyli onu Azərbaycan 

Dövlət Akademik Opera və 

Balet Teatrına solist gö-

türür.  Əmri verilən günün 

sabahı  səhnədə    Leylinin 

məşqinə başlayır. 

İlk tamaşa 1961-ci ilin 

əvvəllərində olur. 

Ölməz sənətkarımız Üze-

yir Hacıbəyovun “Leyli və 

Məcnun” operasının həmin 

gecəki tamaşanın uğuru 

 

Dekabr  

 

75 illiyi 

     

Zeynəb Xanlarova    

1936   

 

 

 

 

Müğənni 

28 

358 

Zeynəb Xanlarovanın teatr yaradıcılığında uğuru idi. 

Beləliklə,  Zeynəb Xanlarovanın 

təkrarsız Leylisi 

qəlblərdə yaşayır. 

Leylidən sonra “Əsli və Kərəm”dəki Əsli də Zeynəb 

yaradıcılığının təqdirəlayiq məhsuludur. Zeynəb 

xanımın təfsirində hər iki obraz teatrın yaradıcılıq sal-

naməsinə qızıl hərflərlə yazılmışdır. 

Zeynəbin ifaçılığında ümumiləşdirmə, emosionallıq, 

sərrast səs həmləsi, plastiklik, müntənasiblik, aydın 

tələffüz, zəngin səs palitrası hamını heyran qoyur. 

1967-ci il Zeynəb Xanlarovanın həyatında  əlamət-

dar oldu; musiqi ifaçılıq mədəniyyəti qarşısında mü-

hüm xidmətlərinə görə istedadlı  sənətkar “Azərbay-

can SSR Əməkdar artisti” fəxri adına layiq görüldü. 

Bu Z.Xanlarovanın yaradıcılıq məsuliyyətini daha da 

artırdı, müxtəlif  üslublu bəstəkarlarla yaradıcılıq əla-

qəsinə girdi, onlardan təzə-təzə mahnılar aldı. 

Müğənninin repertuarında Fikrət Əmirovun, Cahan-

gir Cahangirovun, Tofiq Quliyevin, Arif  Məlikovun, 

Ramiz Mustafayevin, Şəfiqə Axundovanın, Emin Sa-

bitoğlunun, Telman Hacıyevin, Tofiq Bakıxanovun, 

Ramiz Mirişlinin, Oqtay Kazımovun, Oqtay Rəcəbo-

vun və onlarca başqalarının mahnıları möhkəm yer 

tuturdu. 

Lirik soprano səsi olan müğəninin ifa tərzində tem-

perament, gur zəngulələri olan yaddaqalan mahnıları 

onu xalqın sevimlisinə çevirmişdir. Zeynəb Xanlarova  

bir çox mahnıların müəl-

lifidir. O, ABŞ, Fransa, İs-

veç, İtaliya, Kanada, Yapo-

niya, Türkiyə, Danimarka 

və s. dünyanın müxtəlif 

yerlərində qastrol səfərində 

olmuş, konsertlər vermiş-

dir. 

Müğənni 1975-ci ildən 

Azərbaycanın  Xalq artisti, 

1980-ci ildən isə SSRİ 

Xalq artistidir.1986-cı ildə 

ona Ümumittifaq “Melodi-

ya” firmasının “Qızıl valı” 

verilmiş, “Şöhrət” ordeni 

ilə təltif olunmuşdur. 

Arif Qazıyevin rejissorlu-

ğu ilə Zeynəb Xanlarova 

haqqında üç seriyalı “Zey-

nəb” adlı  sənədli-musiqili 

film çəkilmişdir. 

Görkəmli müğənni hazır-

da Azərbaycan  Respubli-

kası Milli Məclisinin depu-

tatıdır. 

Ədəbiyyat 

Rəhmanzadə, F. Nəğmə dolu könül /F.Rəhmanzadə.- Bakı: İşıq, 1985.-176 s. 

Evdə otururam, burda da olsam, Zeynəb Xanlarovayam: [Millət vəkili ilə 

müsahibə] /Z. Xanlarova //Kaspi.-2006.-8-9 mart.-S.3. 

Əsgərov, V. “Zeynəb” Ürəklərə yol salır mahnıları: [Xalq artisti Zeynəb 

Xanlarova haqqında] /V. Əsgərov // Azərbaycan.-2009.-8 sentyabr.-S.6. 

Qazıyev, A. Zeynəb, ürəklərə yol salır mahnıların /A.Qazıyev //Azərbaycan.- 

2002.- 8 sentyabr.-S. 6 . 

Quliyeva, Z. Xalq artisti haqqında film. [Arif Qazıyevin rejissorluğu ilə Zeynəb 

Xanlarova haqqında üç seriyalı “Zeynəb” adlı  sənədli-musiqili film haqqında] /Z. 

Quliyeva //Azərbaycan.-2006.-17 yanvar.-S.6.         

Ülkü, İ. Z.Xanlarovanın sənət yolu /İ. Ülkü //Azərbaycan.- 2002.- 21 iyul.-S.5.  

Saqibə Mehrəliyeva 

359 

 

Əzizə  Məmməd qızı  Cəfərzadə 

1921-ci il dekabr ayının 29-da Bakı 

şəhərində anadan olmuşdur.  İbtidai 

təhsilini 25 saylı  məktəbdə almış, 

sonra teatr texniki məktəbində  və 

ikiillik müəllimlər institutunda oxu-

muş, 1942-1944-cü illərdə  Ağsu ra-

yonundakı Çaparlı  kəndində müəllim işləmişdir. 

1946-1947-ci illərdə ekstern yolu ilə Azərbaycan 

Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini bitirmiş-

dir. 1944-1946-cı illərdə Cəfər Cabbarlı adına “Azər-

baycanfilm” kinostudiyasında Ssenari şöbəsinin rəisi, 

1947-1949-cu illərdə teatr texniki məktəbinin müdiri, 

1950-1955-ci illərdə Pedaqoji institutda dosent, ka-

fedra müdiri, 1956-cı ildə Kamçatka Pedaqoji 

İnstitutunda dosent, 1957-1974-cü illərdə Azərbaycan 

Elmlər Akademiyasının  Əlyazmalar  İnstitutunda baş 

elmi işçi, şöbə müdiri, 1974-cü ildən isə Bakı Dövlət 

Universitetinin professoru vəzifələrində çalışmışdır. 

Ə.Cəfərzadə XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin 

bilicisi kimi tanınırdı və bu sahədə 1950-ci ildə “XIX 

əsr Azərbaycan ədəbiyyatında maarifçi-ziyalı surətlə-

ri” mövzusunda namizədlik, 1970-ci ildə “XIX əsr 

Azərbaycan poeziyasında xalq şeiri üslubu” möv-

zusunda doktorluq dissertasiyaları mudafiə etmişdir. 

Ədəbi fəaliyyətə 16 yaşında başlamış  və 1937-ci 

ildə  “Əzrayıl” adlı ilk hekayəsini “Ədəbiyyat” qəze-

tində çap etdirmişdir. İlk kitabı 1948-ci ildə nəşr edil-

miş, lakin Moskvanın xüsusi qərarı ilə satışa çıxma-

mışdan  əvvəl qadağan olunub yandırılmışdır.  Əzizə 

xanımın nəsr  əsərləri  əsa-

sən tarixi roman janrında 

yazılmışdır. Onun elmi təd-

qiqatların  ədəbi yaradıcı-

lığına da güclü təsir göstər-

miş  və yazıçının  əsərlərini 

Azərbaycan dilinin saflığı 

və təmizliyi uğrunda müba-

rizənin bariz nümunəsinə 

çevirmişdir.  

Yazıçınınn yüzlərlə 

oçerk, elmi tədqiqat və 

publisistik məqalələri dövri 

mətbuatda çap edilmişdir. 

O, “Natavan” adlı kino sse-

nari, çoxlu sayda radio-tele-

viziya pyesləri, xatirat və 

saysız hesabsız bayatı yaz-

mışdır. Əzizə xanım folklo-

rumuzun vurğunu idi, “Ba-

yatı düşüncələrim”, “Xızır 

Nəbi”, “Novruz” və başqa 

Azərbaycan adət-ənənələri, 

etnoqrafiyası ilə bağlı yazı-

ları, televiziya və radioda 

çıxışları onu xalqın sevim-

lisi etmişdir. Bir çox xarici 

ölkələrdə, o cümlədən Yu-

qoslaviya, Suriya, Kipr, 

Hindistan, Sinqapur, Mala-

 

Dekabr  

 

90 illiyi 

Əzizə Cəfərzadə 

1921-2003 

 

 

 

 

Yazıçı 

29 

360 

ziya, İsrail, İraq və Türkiyədə beynəlxalq əhəmiyyətli 

tədbirlərin iştirakçısı olmuşdur. Bu ölkələrin 

kitabxanalarından tarixi əsərlər ilə bağlı  məlumatlar 

toplamış  və  səyahət gündəlikləri yazmışdır.  Əzizə 

xanım bir sıra xarici müəlliflərin, o cümlədən S.Smir-

novun “Brest qalası”,  Ş.Rəşidovun “Güclü dalğa”, 

A.Lixanovun “Mənim generalım”,  Ə.Kabaklının 

“Əjdaha daşı”, S.Çokumun “Bizim diyar” və s. əsər-

ləri ana dilinə tərcümə etmiş, bir çox kitabın redaktoru 

olmuşdur. Onun əsərləri də bir sıra xarici dillərə, o 

cümlədən rus, fars, tacik, ərəb, qazax və s. tərcümə 

edilib xaricdə  nəşr edilmişdir. Mütəmadi olaraq 

televiziya və radioda müxtəlif mövzularda çıxışlar 

etmiş, televiziyada “Klassik irsimizdən”, “Aşıq Pəri” 

və s. çoxsaylı proqramların müəllifi və aparıcısı 

olmuşdur. Bu verilişlər vasitəsilə xalqa Azərbaycan 

klassik və müasir ədəbi irsini təbliğ etmişdir. Bununla 

yanaşı o radioda Cənubi Azərbaycan üçün verilən 

proqramların və “Ana” radio jurnalının uzun illər da-

imi iştirakçısı olmuşdur. 1981-1989-cu illərdə Res-

publika Qadınlar  Şurasının sədri vəzifəsində  iş-

ləmişdir. Azərbaycan qadın və  uşaqlarının hüquq-

larının qorunması sahəsində aktiv fəaliyyət göstərmiş-

dir. O, həyatı boyu xeyriyyəçiliklə  məşğul olmuş, 

1979-cu ildə indiki Hacıqabul rayonunun Tağılı kən-

dində öz vəsaiti hesabına orta məktəb və klub binası 

tikdirmişdir. Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda və 

erməni təcavüzünə qarşı hərəkatda daim öndə və fəal 

iştirak edən bir vətəndaş olan Əzizə  Cəfərzadənin 

Azərbaycan elmi və  ədəbiyyatı qarşısında göstərdiyi 

xidmətlər yüksək qiymət-

ləndirilmişdir. O, dönə-dö-

nə müxtəlif fəxri fərmanlar, 

“Xalqlar dostluğu” ordeni 

və müstəqil Azərbaycanın 

ali mükafatı – “Şöhrət” 

ordeni ilə  təltif edilmişdir. 

Azərbaycan Respublikası 

Prezidentinin fərdi təqaüd-

çüsü idi. Azərtelefilm bir-

liyi onun həyat və yaradı-

cılığı haqqında 2 telefilm 

çəkmişdir.  Əzizə xanımın 

ən böyük mükafatı isə xal-

qın ona qarşı olan böyük 

məhəbbəti idi. Bu sevginin 

məntiqi nəticəsi kimi, o, 

2001-ci ildə “Azərbaycan 

Anası” və “Xalq yazıçısı” 

kimi yüksək adlara layiq 

görülmüşdür.  Əzizə  Cəfər-

zadə 2003-cü il sentyabrın 

4-də ömrünün 82-ci ilində 

uzun sürən ağır xəstəlikdən 

sonra vəfat etmiş  və  vəsiy-

yətinə  əsasən Tağılı  kən-

dində valideynləri, həyat 

yoldaşı və qardaşları ilə bir 

məzarlıqda dəfn edilmişdir. 

 

Ədəbiyyat 

Aləmdə səsim var mənim: tarixi roman/Ə. Cəfərzadə.-Bakı: Şərq-Qərb, 2006.- 432 s. 

Eldən-elə: tarixi roman /Ə. Cəfərzadə.-Bakı : Şərq-Qərb, 2006. 384 s.  

Əliyeva, İ. El anası-Əzizə Cəfərzadə /İ.Əliyeva.- Bakı: Elm, 2001.- 64 s. 

Fateh, Z. Aləmdə  səsi qalan yazıçı, müəllim, alim: Əzizə  Cəfərzadə-90 /Z.Fateh 

//Azərbaycan müəllimi.- 2010.- 24 sentyabr.- S.5. 

Xəlilzadə, F. Xəyalımızda yanan işıq /F.Xəlilzadə //Mədəniyyət.- 2010.- 29 oktyabr.- 

S. 13. 

İnternetdə 

www.az.wikipedia.org  

www.azizajafarzade.com                                                                 Adilə Abdullayeva 

361 

 

 

 Nüsrət Yusif oğlu Kə-

səmənli 1946-cı il dekabrın 29-

da Azərbaycanın Qazaх rayonu-

nun Kalinkənd kəndində  fəhlə 

ailəsində doğulmuşdur. Orta 

məktəbi bitirdikdən sonra 

Azərbaycan Dövlət Univеrsitеti-

nin Jurnalistika fakültəsinə daхil olmuşdur. Univеrsi-

tеti bitirdikdən sonra o, Azərbaycan Yazıçılar  İttifa-

qında rеfеrеnt və ədəbi məsləhətçi vəzifələrində çalış-

mışdır. O, 60-cı illərin əvvələrindən bədii yaradıcılığa 

başlamışdır. Onun yazmış olduğu bir çoх  şеirlərinə 

musiqi bəstələnmişdir. 

Nüsrət Kəsəmənli 1977-ci ildən Yazıçılar  İttifa-

qının üzvü kimi fəaliyyət göstərmişdir. O, Cəfər 

Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında 

baş rеdaktor vəzifəsində işləmişdir. 

Nüsrət Kəsəmənlinin poеziyası obrazlı  təfəkkürün 

ifadəsidir.  Onun şеirləri insanı çoх şairanə bir aləmə 

qovuşdurur. Bu aləm  şairin həyatıgörmə, dərkеtmə 

qabiliyyətindən yaranmış sеhirli aləmdir. 

Nüsrətin lirikası qoşaqanadlıdır. Onda vətəndaşlıq 

lirikası sеvindirici bir vəhdətdə inkişaf еdir. 

Gənclərin sеvgi macəraları, tərəddüd və  еtirafları, 

sеvinc və  kədəri N.Kəsəmənli  şеirlərinin  əsas möv-

zusudur. Onun “Sеvgi hələ ölmüş  dеyil”, “Dəli bir 

ağlamaq kеçir könlümdən”, “Əllərin nə yaman 

soyuqdur gülüm”, “Buraх gözlərinin nəfsindən məni”, 

“Sənə güvəndiyim dağlar”, “Sеvə-sеvə”, “Bəlkə bu 

təsadüf” kimi məhəbbət 

mövzusünda yazmış olduğu 

şеirləri daim sеvilə-sеvilə 

oхunur. 

Nüsrət Kəsəmənli ən po-

pulyar və  ən çoх  sеvilən 

şairdir. Onun şеirləri oхu-

nan andan yadda qalır. 

Şairin insanpərvərliyə, 

yеr üzərində əmin-amanlığa 

həsr  еdilmiş  şеirləri həra-

rətlə  səslənir. Onun doğma 

torpağa məhəbbətini əks еt-

dirən “Torpaq haqqında 

nəğmə”, “Vətən alov еtsin 

odunu sənin”, “Yaddan 

çıхmaz Qarabağ”, “Ağlama 

Təbrizim Ağlama”, “Bu 

bizim vətənimizdir” kimi 

poеziya nümunələri çoх də-

yərlidir. 

Şair son illərdə öz yara-

dıcılığında ictimai-siyasi 

hadisələrlə bağlı düşüncələ-

rinə  də  yеr ayırmışdır. 

Onun “Хocalı”, “20 Yan-

var”, “Cıdır düzü”, “İsa bu-

lağı” kimi əsərləri məhz bu 

mövzuda yazılmışdır. 

 

Dekabr  

 

65 illiyi 

Nüsrət  Kəsəmənli  

  1946-2003  

 

 

 

 

Şair 

29 

362 

N.Kəsəmənlinin yaratmış olduğu  əsərləri oхucula-

rın qəlbinə daim yol tapıb sеvilərək oхunduğu kimi, 

bir çoх mahnılarda öz əksini taparaq, nəğmə kimi də 

hər zaman dillərdə səslənməkdədir. Təsadüfi dеyil ki, 

onun sözlərinə indiyədək 500-dən çoх mahnı  bəs-

tələnmişdir. Nüsrət Kəsəmənlinin “Dünya köhnə 

dünyadır”, “Unut kədərimi”, “Allahım, ayırma bizi”, 

“Unuda bilməyəcəksən”, “Özümü aldadıram”,  əsər-

lərinə  bəstələnərək sеvilə-sеvilə dinlənən mahnıları 

nümunə gətirmək olar. 

Nüsrət Kəsəmənli  ədəbiyyatımızın tariхində öz 

sözünü dеmiş  və  hеç bir zaman solmayan möhürünü 

qoymuş bir şairdir. Məhəbbətdən siyasətədək,  еtiraf-

dan еtirazadək, bir sözlə, insan duyğularına təsir еdən 

hər bir mövzuda yaratmış 

olduğu sənət nümunələri ilə 

bədii  ədəbiyyatımızda  əvəz-

olunmaz irs qoyub gеtmiş 

bu sеvilən, unudulmaz şai-

rin qələm inciləri oхucular 

tərəfindən daim sеvilmiş və 

sеviləcəkdir. 

Nüsrət Kəsəmənli 2003-

cü il oktyabr ayının 17-də 

vəfat еtmişdir. 

 

Ədəbiyyat 

 

Seçilmiş əsərləri /N.Kəsəmənli.- Bakı: Şərq-Qərb, 2004.- 255 s. 

Hamısı sevgidəndir.-B.: Gənclik, 1991.-294 s.  

Heyf o sevgiyə...  /N.Kəsəmənli.- Bakı: Gənclik, 2000.- 366 s. 

Kimə inanasan.- B.: Gənclik, 1995.-154s. 

Qapamayın gözlərimi  /N. Kəsəmənli.-Bakı : Maarif, 2006.- 287 s.  

 

Cəfərov, N. Nüsrət Kəsəmənli: sevilən şair /N.Cəfərov //Yeni Azərbaycan.-2004.-

18 sentyabr.- S.5. 

Hələ çox karvanlar keçəcək: (Şeir)/ N. Kəsəmənli //Yeni Azərbaycan.- 2002.-28 

iyun. 

Şərif S. Nüsrət Kəsəmənlinin xatirəsinə /S.  Şərif //Yeni Azərbaycan.- 2003.- 10 

oktyabr.- S.6. 

         Saqibə Mehrəliyeva 

363 

 

Əbülfət  Əsəd oğlu  Əliyev 1926-cı 

il dekabrın 30-da Şuşada anadan 

olmuşdur. Onun yeddi yaşı olanda 

atası rəhmətə getmişdir. Sonra Füzuli 

rayonuna köçərək orada 4 il yaşamış-

dılar. Bu müddətdə Əbülfət Bahadur 

bəyin məktəbi deyilən məktəbdə  

oxumuşdur.   

  Əbülfət lap kiçik yaşlarından musiqiyə bağlanmış-

dı. Saatlarla oturub Xan əminin, Zülfünün, Bülbülün, 

Seyidin vallarını oxudub qulaq asardı. Evləri 1 saylı 

şəhər məktəbinin lap yaxınlığında idi. O, məktəbdə 

musiqili dram dərnəyinə yazılmışdı. Elə bu vaxtlar, 

1938-1939-cu illərdə  Ağdam Müəllimlər evində Xan 

Şuşinskinin rəhbərliyi altında muğam sinifi açılmışdı. 

Xan, Əbülfəti dinləyib onun məşqlərə gəlməsini məs-

ləhət görmüşdü. 1939-cu ildə Xan Şuşinski Bakıya 

köçdükdən sonra Əbülfət səkkiz ay Məşədi Nərimanın 

dərnəyində tar çalmağı öyrənmişdi. 

  Müharibənin ən şiddətli vaxtında, 1942-ci ildə Bö-

yük Oktyabr Sosialist İnqilabının 25-ci ildönümü 

münasibətilə onu həmyaşıdları ilə birgə Bakıya gətir-

mişdilər. Opera teatrında keçirilən konsertdə onu məş-

hur tarzən Qurban Pirimov, kamançada Hafiz Mirzəli-

yev müşayiət etmişdir. Tamaşaçılar 16 yaşında olan 

xanəndəni heyranlıqla alqışlamışdılar. Ağdama qayı-

dan Əbülfət Əliyev o gecəni uzun müddət unuda bil-

məmişdi. 

 

 

 

Əbülfət Əliyev 16 yaşından 

başlayaraq Qarabağın toy-

larında tarzən Məşədi Nəri-

manla, kamançaçı Elman 

Bədəlovla çox çalıb oxu-

muşdular. 

Xanəndə yaradıcılığa 1943-

cü ildə Ağdam Mədəniyyət 

evində başlamışdı. O illərdə 

Əbülfət teatrda epizodik 

rollarda oynamış, tamaşala-

ra yazılmış mahnıları  mə-

harətlə oxumuşdu. Ancaq o 

zaman səhnədə ona ən çox 

təsir edən Bəylər Nəcəfo-

vun oynadığı  Məcnun ol-

muşdu. Onun zəngulələri 

Əbülfətin qəlbinə od sal-

mışdı. 

1944-cü ildə dahi bəstə-

karımız Üzeyir Hacıbəyli 

bəstəkar Süleyman Ələsgə-

rovu SSRİ-nin dövlət him-

nini təbliğ etmək üçün Ağ-

dama göndərmişdi. Bəstə-

kar dövlət himnini şagird-

lərin özfəaliyyət kollekti-

vinə öyrətmək üçün Ağdam 

 

Dekabr  

 

85 illiyi 

Əbülfət  Əliyev  

    1926-1990 

 

 

 

 

Xanəndə 

30 

364 

Pionerlər evində bir müddət gərgin məşqlər 

aparmışdı. Süleyman müəllim  Əbülfətin fitri 

istedadını da ilk dəfə burada sezərək ona Bakıya 

gəlməsini məsləhət görmüşdü. 

Ə.Əliyev Bakıya gələndən sonra bir müddət Res-

publika radiosunda solist işləmişdir. Radiodakı çıxış-

ları onu bir xanəndə kimi daha da məşhurlaşdırmışdı. 

1945-ci ildən Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının 

solisti olanda onun 19 yaşı vardı. Gənc Əbülfət filar-

moniyanın səhnəsinə bir xanəndə kimi qədəm basan-

da, bu böyük sənət məbədində Xan Şuşinski, Zülfü 

Adıgözəlov, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Fat-

ma Mehrəliyeva, Tükəzban  İsmayılova kimi geniş 

diapazonlu, gözəl səsli müğənnilər çalışırdılar.  

Onun repertuarında 400-ə  qədər xalq və  bəstəkar 

mahnıları var idi. 

 1956-cı il 7 oktyabrda xanəndənin səsinin  ilk dəfə  

lentə köçürülməsi “Pəri” xalq mahnısı ilə başlamışdır. 

  Əbülfət bəstəkar mahnılarının da gözəl ifaçısı idi. 

Xanəndənin ifasında səslənən “Segah-zabul”, “Rast”, 

“Şur”, “Hümayun”, “Rahab”, “Mahur hindi”, “Bayatı-

Şiraz”, “Çahargah”, “Zabul” muğamları radio və 

televiziyanın fonotekasında saxlanılır. Valları xalq 

arasında geniş yayılmışdır. 

   Ə.Əliyev 1956-1962-cı illərdə Azərbaycan Dövlət 

Opera və Balet Teatrının solisti olmuşdur. Üzeyir 

Hacıbəylinin “Leyli və  Məcnun” operası  Əbülfət 

Əliyevin iştirakı ilə lentə 

alınaraq Respublika radio-

sunun qızıl fondunda sax-

lanılır. 

1971-ci ildə Moskada 153 

ölkədən gəlmiş  sənətkar-

ların iştirakı ilə keçirilən 

“Xalqların musiqi mədəniy-

yəti:  ənənə  və novatorluq” 

adlı VII  Ümumdünya mu-

siqi konqresində  Əbülfət 

Əliyev Azərbaycan profes-

sional musiqi ifaçılığını 

ləyaqətlə təmsil etmişdi. O, 

yüksək ifaçılığına görə  

YUNESKO-nun döş nişa-

nına və diplomuna layiq 

görülmüşdü. Xanəndənin 

musiqimizin inkişafındakı 

xidmətləri yüksək qiymət-

ləndirilərək ona 1958-ci il-

də Respublikanın Əməkdar, 

1964-cü ildə isə Xalq artisti 

fəxri adı verilmişdir.  

   Görkəmli xanəndə  Əbül-

fət Əliyev 27 dekabr 1990-

cı ildə vəfat etmişdir. 

Ədəbiyyat 

Çəmənli, M. Nəğməli xatirələr: [Əbülfət  Əliyev haq.] /M.Çəmənli.- Bakı: “El” 

NPŞ MMC, 2007.- 183 s. 

Rəhimli,  İ.  Əbülfət  Əliyev /İ.Rəhimli //Azərbaycan teatr tarixi.- Bakı, 2005.- 

S.577-578. 

Salmanov, R. Muğam ustadının yubileyi /R.Salmanov //Xalq qəzeti.-  2007.-       

18 yanvar.- S.6. 

İnternetdə 

www.anl.az 

www.az.wikipedia.org                                                                                                               

 

Səmayə Quliyeva 

365 

 

 

Dünya Azərbaycanlıları-

nın Həmrəylik Gününün 

əsası 1989-cu il dekabrın 

axırlarında Naxçıvanda sər-

hədlərin (SSRİ-İran sərhəd-

ləri) dağılması zamanı qo-

yuldu.  Şimali və  Cənubi 

Azərbaycan arasındakı  sər-

həd dirəkləri dağıdıldı. Bu 

vaxt  İstanbulda türk dilli xalqların Konfransı ke-

çirilirdi. Konfrans da dünya azərbaycanlılarının həm-

rəyliyinin qeyd olunmasına qərar verdi.  

1991-ci ilin 16 dekabrında Naxçıvan Muxtar Res-

publikası Ali Məclisinin sədri Heydər  Əliyev dünya 

azərbaycanlılarının birliyini yaratmağın  əhəmiyyətini 

nəzərə alaraq, dekabrın 31-ni Dünya Azərbaycanlıları-

nın Həmrəylik Günü elan etdi. Beləliklə, o vaxtdan 

bütün azərbaycanlılar üçün əziz olan 31 dekabr Dünya 

Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü bayram edilir.  

Bu gün Azərbaycan millətinin birlik şüarının 

simvolik günüdür. Bu bayram ayrı-ayrı ölkələrdə 

yaşayan azərbaycanlılarla  əlaqələr qurmaq, onlar 

arasında birlik və həmrəylik yaratmaq işində mühüm 

rol oynayır. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik 

Gününün qeyd edilməsi bütün dünya azərbaycanlıları 

tərəfindən artıq bir zərurətə  və  mənəvi ehtiyaca 

çevrilmişdir.  

 

Azərbaycanlıların yaşa-

dıqları, fəaliyyət göstərdik-

ləri və çoxluq təşkil et-

dikləri Avropa ölkələrində 

bu tendensiya özünü yük-

sək səviyyədə göstərir. Bu 

da ondan irəli gəlir ki, Av-

ropadakı Azərbaycan dias-

por təşkilatları öz qüvvə-

lərini səfərbər etməkdə ar-

dıcıldırlar və bu ayrı-ayrı 

cəmiyyət üzvləri üçün bir 

araya gəlmək, cəmiyyət və 

qurumlar halında birləşmək 

baxımından dünyanın sivil 

nöqtələrindən biri olan Av-

ropada mühüm əhəmiyyət 

kəsb edir. Fəaliyyət dairə-

sindən, məşğuliyyətindən 

və dini etiqadından asılı 

olmayaraq hər hansı bir 

etnosa aid adamların müəy-

yən zaman kəsiyində öz 

tarixi vətənlərindən kənarda 

məskunlaşmaları və ictimai 

fəaliyyəti bilavasitə dias-

porun formalaşması ilə  nə-

ticələnir.  

 

Dekabr  

 

 

 

Dünya Azərbaycanlılarının  

Həmrəylik  Günü