Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

M
ü
qavim
ə
t 
Elektrik parametrl
ə
rinin
ö
l
çü
lm
ə
si
Tutum 
İ
nduktiv 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 

---

30 
Bilirəm 
Bilmək istəyirəm 
Öyrəndim 
 
Cədvəl 2.4 
2.4.3. Qiymətləndirmə 
Aşağıdakı qiymətləndirmə meyarına əsasən qiymətləndirəcəksiniz:
“Elektrik dövrəsinin parametrlərin ölçülməsini barədə məlumat verir” 

Dəqiq ölçmələr üçün hansı cihazlardan istifadə edilir? 

Elektromexaniki cihazlara hansı cihazlar aid edilir? 

İnduktivlik və tutumunu ölçmək üçün hansı ölçü cihazlarından istifadə edilir? 

Ölçülən obyekt induktiv sarğacdan ibarət olduqda onun induktivliyini yazın. 
 
 

---

31 
Təlim nəticəsi 3: Elektron ölçmə cihazlarını təyin edə bilir 
3.1.1. Elektron ölçmə cihazları haqqında məlumat verir 

Elektron ölçmə cihazları.
Elektron ölçü cihazlarının əsas elementləri elektron ölçmə çeviriciləri və çıxış 
kəmiyyətini ölçən maqnit-elektrik mexanizmlər və ya osilloqrafdan ibarət olur. 
Elektron cihazların əsas üstünlükləri onun cəld işləməsi və dəqiqliyidir. Elektron 
cihazlarda istifadə olunan elementlərin həcminin kiçik olması onun ölçü və 
çəkisinin kiçik olmasına zəmin yaradır.
Əgər elektron cihazlarını elektromexaniki cihazlarla müqayisə etsək, o halda aşağıdakı müsbət 
cəhətləri qeyd etmək olar. 
Giriş müqavimətinə (ölçülən dövrədən elektrik enerjisi sərfinə), 
cəld işləməyə, tezlik diapazonuna görə onlar daha üstündür. Elektron 
cihazlarının yüksək həssaslığını təmin etmək çətin problem deyildir. 
Dəqiqlik kimi mühüm metroloji xarakteristikaya gəldikdə isə elektron 
cihazları son illərə qədər elektromexaniki cihazlardan geri qalırdı. Lakin 
hazırda elektron cihazlarında istifadə olunan sxemotexniki həllər və 
element bazası işlənilən materialların və cihazların hazırlanma 
texnologiyasının yaxşılaşdırılması ilə yanaşı olaraq təkmilləşdirilmişdir. 
Mikrokiçiltmə elektron cihazlarının stabilliyinin və etibarlılığının 
artmasına, onların ölçü və çəkilərinin kiçildilməsinə, digər istismar 
göstəricilərinin yaxşılaşdırılmasına səbəb olur.
Bunlarla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, göstərişlərin cərəyan 
və ya gərginlik əyrilərinin formasından asılılığı, qidalandırma mənbəyinə tələbat, nisbətən baha 
olmaları bir çox elektron cihazlarının ümumi nöqsanları hesab edilir.
Analoq elektron ölçmə cihazlarını dörd əsas qrupa ayırmaq olar. Birinci ən böyük qrupa 
siqnalların parametrlərini və xarakteristikalarını ölçən cihazları (voltmetrlər, osilloqraflar, 
tezlikölçənlər, spektr analizatorları və s.) aid etmək olar. İkinci qrupa elektrik və elektron sxemlərinin 
parametrlərini və xassələrini, həmçinin aktiv və passiv ikiqütblü, dördqütblülərin xarakteristikalarını 
ölçmək üçün olan cihazlar aiddir. Bunlara müqavimət, tutum, induktivlik, elektron lampaları və 
tranzistorların parametrlərini ölçən cihazları misal göstərmək olar. Üçüncü qrupa müxtəlif səviyyəli, 
formalı və tezlikli siqnallar mənbəyi olan ölçmə generatorları daxildir. Dördüncü qrupa isə ölçmə 
sxemlərinin elementləri – fazafırlandırıcılar, attenyuatorlar (siqnal zəiflədiciləri) və s. aiddir. 
3.1.2. Tələbələr üçün fəaliyyətlər 

Müzakirə iş üsulundan istifadə edərək “Elektron ölçü cihazlarının əsas 
elementlərini” araşdırın və müzakirə edin.

Elektron cihazların elektromexaniki cihazlardan oxşar və fərqli cəhətlərini venn 
diaqramından istifadə edərək müqayisə edin.
Sxem 3.1
Şəkil 3.1 Elektron ölçmə cihazı
F
ə
rqli 
F
ə
rqli 
Ox
ş
ar 

---

32 

Karusel iş üsulundan istifadə edərək “Analoq elektron ölçmə cihazlarını” araşdırın və 
qrafikdə qeyd edin. 
Sxem 3.2 
3.1.3. Qiymətləndirmə 
Aşağıdakı qiymətləndirmə meyarına əsasən qiymətləndirəcəksiniz: