Yazı Üzrə Bələdçi



Yüklə 1,2 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/13
tarix11.01.2017
ölçüsü1,2 Mb.
#5096
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13

Effektiv sitatg

ə

tirm

ə

kl

ə

 

bağ ı mə

sl

ə

h

ə

tl

ə

r 

1. 


İ

lkin  m


ə

nb

ə



d

ə

ki  sözü  orfoqrafiya  v



ə

  punktuasiya  qaydalar

ı

nda  oldu



ğ

kimi, d



ə

qiqlikl


ə

 köçürün.  

 

2. 


Ə

g

ə



r  orijinal  m

ə

tnd



ə

  s


ə

hvl


ə

r  mövcuddursa,  o  zaman  sözün  ilkin 

m

ə

nb



ə

d

ə



  nec

ə

  göründüyünü  göst



ə

rm

ə



k  üçün  s

ə

hvl



ə

rd

ə



n  sonra 

kvadrat  möt

ə

riz


ə

l

ə



rd

ə

  lat



ı

n  m


ə

n

şə



li 

sic



’ 

sözünü  yaz

ı

n

.  Ə



liyarl

ı  (1999, 

s

ə

h. 125)  iddia edirki



, “

m

ə



n

ə

viyyat qanunlar



ı

n

ı 



ə

yy



ə

n  edil


ə

c

ə



k [sic] 

vasit


ə

 mövcud deyildi

”.

 

 



3. 

Ə

g



ə

r electron s

ə

n

ə



dl

ə

r kimi n



əşrlə

rin s


ə

hif


ə

 nömr


ə

si yoxdursa (Akrobat 

Riderin  çıxış  tə

min  etdikl

ərini  çıxmaq  şə

rtil


ə

),  o  zaman  paraqraf 

nömr

ə

l



ərini  yazın  və

  bunu 


para


.”  şə

klind


ə

  göst


ə

rin


.  Ə

liyarl


ı 

v

ə



 

M

ə



mm

ə

dlinin d



ə

 qeyd etdiyi kimi (1995, para. 8), ... 



 

4. 


Ə

g

ə



r fikri ayd

ı

nla



ş

d

ı



rmaq üçün sitata sözl

ə

r art



ı

r

ı



rs

ını


zsa, 

ə

lav



ə

 edilmi


ş 

sözl


ə

ri kvadrat möt

ə

riz


ə

l

ə



r [] iç

ə

risind



ə

 yaz


ı

n. 


Nümun

ə

 

B



Ə

T  [Beyn


ə

lxalq 


Ə

m

ə



kT

əş

kilat



ı]

  - 


ə

m

ə



k  münasib

ə

tl



ə

rini  t


ə

nziml


ə

y

ə



BMT-nin  ixtisasla

ş

m

ış 



qurumlar

ı

ndan  biri  olaraq,  bu  m



ə

s

ə



l

ə

y



ə

  f


ə

rqli 


münasib

ət bildirmişdir” (

Akifzad

ə

, 2006, s



ə

h. 187). 

 

5. 


Ə

g

ə



r  sitatdan  detallar

ı  çı


xarmaq  ist

ə

yirsinizs



ə,  çı

xar


ı

lm

ış 



sözl

ə

ri  üç 



nöqt

ə

 



… 

il

ə



 

ə

v



ə

zl

ə



yin.  Bu  vasit

ə

  siz



ə

  h


ər  hansı  bir  sitatı  cümlə

niz


ə

 

daxil  etm



ə

k  ist


ə

diyiniz,  lakin  onun  mü

ə

yy

ə



n  bir  hiss

ə

si  m



ə

qs

ə



diniz

ə

 



uyğun gə

lm

ə



diyi v

ə

 



ya çox uzun olduğu tə

qdird


ə

faydalı ola bilə



r. 

 

Nümun



ə

 

Cons (2001, s



əh. 115) qeyd edir ki, “bu “

plasebo effekti

 ... bütün 



uyğun davranış formaları öyrə

nildikd


ə

 

yoxa çıxdı.”



 

 

 



6. 

Ə

g



ə

r,  sitat  40  v

ə

  ya  daha  çox  sözd



ə

n  ibar


ə

t  olarsa,  m

ə

tn  bloku  kimi, 



sitatdan    (t

ə

xmin



ə

n  5  interval  qoymaqla) 

ə

vv

ə



l  abzas  qoymaq  v

ə

 



dırnaq işarə

l

ərini çıxarmaq lazımdır.



 

 


 

38 


 

Nümun

ə

 

H



ə

l

ə



 

tam  başa  düşülməmiş  olsa  da,  dinin  də

  birg

ə

 



yaşam 

m

ə



cburiyy

ə

tind



ə

n meydana g

ə

ldiyi görünür, dind



ə

 müq


ə

dd

ə



sl

əşdirilmiş 

birg

ə

 



yaşam  formaları  başqa  formada

  anla


şılıb

 

qavrama  düşüncə



sini 

ə

v



ə

z ed


ə

r

ə



k f

ə

rdl



ər arasında ünsiyyə

t qurucu rol oynayir. (Adler, 1927, 

s

ə

h. 97) 



 

 

 



 

 

 



 

7. 


Ə

g

ə



r  ilkin  m

ə

nb



ə

  mövcud  deyils

ə

,  ikinci  d



ə

r

ə



c

ə

li  sitatlar  v



ə

 

ya  başqa 



m

ə

nb



ə

l

ə



r

ə

 istinad edil



ə

n sitatlarda h

ə

r iki m


ə

nb

ə



 qeyd edilm

ə

lidir. H



ə

iki  m



ə

nb

ə



ni  möt

ə

riz



ə

d

ə



  qeyd  ed

ə

rk



ə

n,  ikinci  d

ə

r

ə



c

ə

li  m



ə

nb

ə



d

ə

n  önc



ə

 



-d

ə

 



qeyd edildiyi kimi” yazın.

 

 



Nümun

ə

 

Cüml



ənin ortasında

 

Rixter  (1984,  s

ə

h.  99)  t



ə

r

ə



find

ən  aparılmış  tə

dqiqat  bar

ə

d



ə

  m


ə

lumat 


ver

ə

rk



ə

n,  Smis  (2003,  s

əh.  111)  “kommersiyalaşmanın  dörd  ə

sas 


n

ə

tic



ə

y

ə



 nec

ə

 g



ətirib çıxardığını” vurğulayır.

 

Möt



ə

riz

ə

d

ə

 

Rixterin  (1984,  s



əh.  99,  İstinad 

-  Smis,  2003,  s

əh.  111)  araşdırması 

vurğulayır  ki,  “kommersiyalaşma  dörd  ə

sas  n

ə

tic



ə

y

ə



  nec

ə

  g



ə

tirib 


çıxarır.”

 

 



Yazınızda

 Sitatlardan 

İstifadə

 Etm

ə

İstə


nil

ən bir sitatdan yazdığınız mə

tnd

ə

 istifad



ə

 etm


ək lazım gə

lir. Sitat heç vaxt 

t

ək işlə


nmir. 

Elmi yazı işinizə

 

başlayarkə



n sitatdan istifad

ə

 etm



ə

k m


ə

qbuldur. Bu 

da ondan ir

ə

li g



ə

lir ki, sitat t

ə

dqiqat sah



ə

sind


ə

 

tanınmış bir müə



llifd

ə

n g



ə

tiril


ə

 v

ə



 

ya  sitat  problemi  çox  aydın  və

  t

ə

sirli  formada  t



ə

qdim  edil

ə

  bil


ə

r.  Bununla  bel

ə



bütün dig



ə

r hallarda 

sitatın yazınızla ə

laq


ədar olduğunu göstə

rm

ə



lisiniz. Y

ə

ni ki, 



sitatın  sizin  irə

li  sürm


ə

k  ist


ə

diyiniz  fikri  d

ə

st

ə



kl

ə

yib-d



ə

st

ə



kl

ə

m



ə

diyi  v


ə

  ya 


yazınızda söylə

diyiniz m

ə

s

ə



l

ə

l



ə

rl

ə



 

uyğunluğunu qərarlaşdırmağınız vacibdir.

 

Elmin 

ə

sas  xüsusiyy

ə

tl

ə

rind

ən  biri  biliyi  aydın  müşahidə

  edil

ə

  bil

ə

c

ə

k  hadis

ə

l

ə



vasit

ə

sil

ə

 

ə

ks etdirm

ə

k metodudur. Vaughan v

ə

 Hogg-a gör

ə

 (1995, p. 2), 

“sosial 

Blok sitatlarında, mötə

riz

ə

d



ə

 

yazılmış 



informasiya nöqt

ə

d



ə

n sonra g

ə

lir. 


 

39 


 

psixoloqlar davranışı 

öyr

ə

nir, 

çünki bu, müşahidə

 edil

ə

  bil

ə

c

ək davranışdır

.

” Bu, 

psixologiyanin  inc

ə

s

ə

n

ə

td

ə

n  f

ərqli  olaraq,  bir  elm  olduğu  iddiasını  güclə

ndirir, 

çünki elmi metod biliyi müş

ahid

ə

 edil

ə

 bil

ə

n m

ə

lumatlardan qurur. 

İnformasiya əsri mühüm texnoloji gücdür. “Belə

 bir ... d

əyişiklik  dünya sə

nayel

ə

ri 

v

ə

 

onlarda  işlə

y

ə

n  insanlara  fundamental,  münt

ə

z

ə

m  t

ə

sir  göst

ə

rm

ə

y

ə

  bilm

əz” 

(Davidov  &  Malon,  1992,  s

ə

h.  2).  Burada  t

ə

klif  olunur  ki, 

ə

g

ə

r  biznesl

ə

r  bu 

texnoloji  d

əyişikliyin  təsirini  tanıya  bilmə

zl

ə

rs

ə

,  onlar  dig

ə

rl

ə

ri  il

ə

 

ayaqlaşa 

bilm

ə

zl

ə

r.  N

ə

tic

ə

  etibaril

ə

,  bu,  biznesl

ə

rin  informasiya 

ə

srind

ə

n  istifad

ə

  etm

ə

li 

olmaları yanaşmasını də

st

ə

kl

ə

m

əsi anlamına gə

lir. 

Dig


ə

r  hallarda  is

ə

,  siz  sitatdan  mübahis



ə

  v


ə

 

ya  debatın  müə



yy

ə

n  hiss



ə

l

ə



rini 

işıqlandırmaq üçün istifadə

 ed

ə

 bil



ə

rsiniz. 


Siz  t

əzadlı  yanaşmaları  irə

li  sürdükd

ə

  v



ə

 

sonra  onlarla  razılaşmazkə



n  v

ə

  ya 



onları  tə

kzib  ed


ə

rk

ə



n,  sitatlardan  istifad

ə

  etm



ə

niz 


yazınızı  oxucu  üçün  daha 

inandırıcı  və

  güclü  ed

ə

  bil



ə

r.  Bunun  m

ənası  odur

 

ki,  siz  yalnız 



fikirl

ə

rinizi 



d

ə

st



ə

kl

ə



y

ə

n  mövqel



ə

ri  verm


əmişsi

niz,  siz  h

ə

m  d


ə

  t


ə

kzibedi


ci  yanaşmalarınızı 

ir

ə



li  sürmüsünüz, 

sonra  daha  yaxşı  və

  daha  güclü  faktlar  g

ə

tirm



ə

kl

ə,  onları



 

mübahis


ə

y

ə



 

açıq  hala  gə

tirmisiniz.  N

ə

tic



ə

d

ə



,  bu,  ona  d

ə

lal



ət  edir  ki,  siz  geniş 

şə

kild



ə

 

araşdırma aparmışsınız



Ə

n ön



ə

mlisi is


ə

 budur ki, siz müxt

ə

lif v


ə

 t

əzadlı 



yanaşmaları birləşdirə

 bilmisiniz.  



Sitatg

ə

tirm

ə

 

qaydaları  barə

d

ə

  m

ə

lumat  üçün  APA  sitatg

ə

tirm

ə

 

formasına  baxa 

bil

ə

rsiniz 



 (

Ə

lav

ə

 3) 

 

 



 

 

40 


 

Sitatg

ə

tirm

ə

 - Vasit

ə

siz nitq

7

 

ə



llif  nitqi  vasit

ə

siz  nitqd



ə

ə



vv

ə

l,  vasit



ə

siz  nitqd

ə

n  sonra  v



ə

  vasit


ə

siz  nitqin 

arasında işlə

n

ə



 bilir. 

Vasit


əsiz  nitqin  işlə

nm

ə



  yerind

ən  asılı  olaraq  aşağıdakı  durğu  işarə

l

ə

rind



ə

istifad



ə

 olunur: 

1.  Vasit

ə

siz  nitq  mü



ə

llifin  sözl

ə

rind


ən  sonra  işlə

ndikd


ə

 

dırnaq  içə



risin

ə

 



alınır  və

 

ondan 



ə

vv

ə



l (mü

ə

llifin sözl



ə

rind


ən sonra) qoşa nöqtə

 qoyulur; m

ə

s.: 


Siz dediniz: “Ölüm nədir ki, bütün ucalıqları məhv edir?” (Ordubadi) M: “V?”

 

Dialoq  şə



klind

ə

 



işlə

ndikd


ə

 

dırnağa  ehtiyac  olmur,  vasitə



siz  nitqd

ə



ə

vv

ə



l  tire 

işarə


si qoyulur: 

Yeyib-iç


ə

nd

ə



n  sonra  B

əndalı  yüzbaşı  dedi: 

-  H

ə,  qardaşoğlu,  indi  danış  görə



hansı qohumlardansınız. (İ.Əfə

ndiyev)  



ə

llif: -Vasit

ə

siz Nitq. (M:V.) 

2.  Vasit

ə

siz  nitq  mü



ə

llifin  sözl

ə

rind


ə

ə



vv

əl  işlə


ndikd

ə

  mü



ə

llif  sözl

ə

rind


ə

ə



vv

ə



tire  işarə

si,  vasit

ə

siz  nitqin  sonunda  is



ə

 

intonasiyadan  asılı  olaraq  sual  işarə



si, 

nida  işarə

si  v

ə

  ya  vergül  qoyulur.M



ə

s

ə



l

ə

n



:“Əmirin  və

ziyy


ə

tini  möhk

ə

ml

ə



tm

ə



üçün  düz

ə

l



ə

n  bu  mac

ə

ra  çox  da  uzun  sürm



əz!” 

-  dey


ə

nl

ə



r  d

ə

  var  idi.  (M. 



Ordubadi) “V!” 

- m. 

Vasit

əsiz  nitq  dialoq  şə



klind

ə

  verildikd



ə

 

dırnaq  lazım  olmur,  vasitə



siz  nitqd

ə



ə

vv

ə



l  tire,  sonra  vergül  v

ə

  tire  qoyulur.M



ə

s

ə



l

ə

n:  - 



O,  dünyanın  ə

n  nadir 

çiç

ə

kl



ə

rind


ə

n ç


ə

kilib, - dey

ə

 

qarı cavab verdi. (İ.Əfə



ndiyev) -V,-m. 

Bu cür cüml

ə

l

ə



rd

ə

 vasit



ə

siz nitqd

ən sonra onun öz intonasiyasından asılı olaraq, 

nida v


ə

 

ya sual işarə



l

ə

ri d



ə

 qoyulur. M

ə

s

ə



l

ə

n: nümun



ə

 1. -El


ə

 söhb


ə

t d


ə

 

bundadır 



da,  ay  yetim!  - 

o  (Əlabbas)  yaxınlaşıb  mənim  çarpayımın  yanında  durdu. 

(Ə.Əylisli) 

-V!  - m.  2.-Düz deyir

ə

m d


ə

!  Düz demir

ə

m?  - 


bunu otağın o başından 

Əlabbas ya mə

nd

ə

n, ya da el



ə

 özünd


ən soruşurdu.(Ə.Əylisli) 

-V? - m. 

3.Mü

ə

llifin  sözl



ə

ri  vasit

əsiz nitqin arasında işlə

ndikd


ə

 ondan 


ə

vv

ə



l  ikinci  b

ə

ndd



ə

 

qeyd  edil



ən  işarə

l

ə



rd

ə

n  istifad



ə

  edilir;  mü

ə

llifin  nitqind



ə

n  sonra  is

ə

  iki  hal 



müşahidə

 olunur: 

a)  mü

ə

llifin  sözl



ə

rind


ə

n  sonra  vergül  v

ə

 

tire  qoyulur:  “Gözə



l  S

ə

ba,  -  dedi,-  s



ə

                                                        



7

Bu bölmə Kazımov, Q.Ş. (2000).



Müasir Az

ə

rbaycan dili. Sintaksis. Ali m

ə

kt



ə

bl

ə



r üçün d

ə

rslik, 



Bakı,"Ünsiyyə

t"-d


ən götürülmüşdür.

 


 

41 


 

m

ə



ni bu xidm

ə

tinl



ə

 minn


ə

tdar edirs

ən.” (M.Ordubadi) “V,

-m,-


v”

 

b) mü



ə

llifin sözl

ə

rind


ə

n sonra nöqt

ə

 v

ə



 tire qoyulur: 

-B

ə



li, qibleyi-al

ə

m! - dey



ə

 

Ballı qarı ah çə



kdi.-M

ən anayam. (İ.Əfə

ndiyev) -V! - m.-

4.  Üçüncü  b



ə

ndd


ə

ki  misaldan  f

ə

rqli  olaraq,  vasit



ə

siz  nitq  mü

ə

llifin  sözl



ə

rinin 


arasında işlə

nir v


ə

 bu zaman vasit

ə

siz nitqd



ə

ə



vv

əl qoşa nöqtə

 v

ə

 tire, vasit



ə

siz 


nitqd

ən  sonra  onun  intonasiyasına  uyğun  olaraq  vergül,  nida  və

 

ya  sual  işarə



si 

v

ə



 tire qoyulur. M

ə

s



ə

l

ə



n: 

Qarı: 


-M

ə

n anayam,-dedi v



ə

 

bir qab su alıb taxt



-r

əvanın qarşısında yerə

 çökdü. 

(İ.Əfə


ndiyev) M:- V,-m. 

Bu  cür  hallarda  vasit

əsiz  nitq  dırnaqd

a  verildikd

ə

 

bütün  işarə



l

ər  olduğu  kimi 

saxlanmaqla  yalnız  vasitə

siz  nitqd

ə



ə



vv

ə

l  tire  qoyulmur.  M



ə

s

ə



l

ə

n:  Atab



ə

yin 


marağı daha da artdı və

 q

ə



lbind

ə: “Belə


 

bir qızı ə

ld

ə

 etm



ə

k z


ə

ngin bir m

ə

ml

ə



k

ə



ə

ld

ə



 etm

ə

kd



ə

n daha qiym

ətlidir,”

-

dedi. (M.Ordubadi) M: “V”,



-m. 

5.Vasit


ə

siz  nitq  il

ə

  mü


ə

llifin  sözl

ə

ri  bir-


birini  ardıcıl  şə

kild


ə

 

ə



v

ə

z  ed



ə

  bilir.  Bu 

zaman dialoq nitqind

ə

 



yuxarıda qeyd edilən durğu işarəsi qaydalarından istifadə

 

edilir. M



ə

s

ə



l

ə

n: 1. Taygöz Yusif bir daha yer



ə

 q

ə



d

ə

r t



ə

zim edib: -Qibleyi-al

ə

m, - 


dedi,-  m

ə

n  aciz  Yusif  s



ənin  sadiq  qulunam.(İ.Əfə

ndiyev)  M:-  V,-m,-

v.  2.  Əmir 

onun 


ə

lind


ə

n  tutub:  -Köm

ə

k  et!  -  dedi.-Hadis



ə

l

ə



r,  fitn

ə

l



ə

r  m


ə

nim 


ətrafımı  alıb. 

(Ordubadi) M:-V!-m.-V. 

ə

llif  nitqi  il



ə

  vasit


əsiz  nitqin  bu  cür  düzülüşü  “

dey


ə”,“soruşduqda”



dedikd

ə”

 



tipli  fe

li  bağlamaların  kömə

yi  il

ə

  iki  müxt



ə

lif  mü


ə

llifin  d

ə

  dedikl


ə

rini 


ə

laq


ə

l

ə



ndir

ə

 



bilir.  M

ə

s



ə

l

ə



n:  F

ə

xr



əddin  Nizaminin  qulağına  pıçıldayıb: 

-H

ə



rgah  m

ə

scidd



ə

 

bizd



ən  bi’ə

t  almaq  ist

ə

y

ə



rl

ə

rs



ə

,  t


ə

klifimiz  n

ə

dir?  -  dey



ə

 

soruşduqda,  Nizami: 



-

Baxıb görə

k f

ə

rmanda n



ə

 

yazılır, o zaman təklifimiz aydınlaşar,



-dedi. (Ordubadi) 

M:-V?-m, M: -V,- m. 

Yaxud:  Əmir  təə

ccübl


ə

:  -


İnana  bilmirə

m,-dedikd

ə

,  v


əzir  öz  fikrini  bir  daha  açıq 

dedi:  -Siz

ə

  g


ə

tiril


ə

n  m


ə

ktubun  F

ə

xr

ə



ddin  t

ə

r



ə

find


ən  yazıldığı  şübhə

sizdir. 


(Ordubadi) M:-V,-m,m:-V. 

Vasit


əsiz  nitq  yalnız  özgə

sinin  sözl

ə

rind


ə

n  deyil,  mü

ə

llifin  öz  nitqind



ə

n,  öz 


düşüncə

sind


ə

n  d


ə

  ibar


ə

t  olur.  B

ə

z

ə



n  mü

əllif  özünün  keçmişdə

  söyl

əmiş  olduğu 



fikri  yada  salır

.  M


ə

s

ə



l

ə

n



:  “İnsan  qanadsız  quşdur,

-dey


ə

  m


ən  düşünürdüm, 

srağagün  bu  vaxt  biz



,-m

ə

n,  körpüsalanlar,  bir  d



ə

 

Adil  Zoğallı  meşə



sind

ə

ydik. 



Q

ə

rib  d



ə

 

yaralanmamışdı...”  “Qə



rib  d

ə

 



yaralanmamışdı...”  deyə

  m


ə

n  öz-özüm

ə

 

t



ə

krar etdim. 

(İ.Əfə

ndiyev) 


 

42 


 

Vasit


ə

siz  nitq  sad

ə

  v


ə

  mür


ə

kk

ə



b,  cütt

ə

rkibli  v



ə

  t


ə

kt

ə



rkibli,  müxt

ə

s



ə

r  v


ə

 

geniş, 



bütöv v

ə

 



yarımçıq cümlə

 

şə



klind

ə

 ola bilir, elliptik cüml



ə

d

ə



n, h

ə

tta üzvl



ə

nm

ə



y

ə



cüml

ə

d



ə

n  d


ə

  ibar


ə

t  olur.  Bir  cüml

ə

d

ə



n  ibar

ət  olduğu  kimi,  bir  neçə

  cüml

ə

nin 



birliyi, bir sintaktik bütöv şə

klind


ə

 d

ə



 qurulur.M

ə

s



ə

l

ə



n: 1. 

Firdovsi  deyirdi  ki: 

“Qara  qarğanın  yumurtasını

  c


ə

nn

ə



td

əki  tovuzun  altına  qoyasan,  yumurtadan 

çıxdığı zaman onu cə

nn

ə



ə

ncirl



ə

rinin dan

ə

l

ə



ri il

ə

 b



ə

sl

ə



y

ə

s



ə

n, yen


ə

 o böyüdükd

ə

 

qarğa  balası  olacaqdır.  Cə



nn

ə

t  tovuzuna  is



ə

  quru  bir  z

ə

hm

ət  qalacaqdır



.

” 

(M.Ordubadi)  



2. 

G

ə



zdiyi yerl

ə

rd



ə

, keçirdiyi m

ə

clisl


ə

rd

ə



 N

ə

simiy



ə

 h

əmişə



 bir sual verirdil

ə

r: 



“Fəzlin  siması  necədir?”  Nə

simi  d


ə

  h


əmişə

 

eyni  cavabı  verib:  "Fəzlin  siması 



t

ə

svir



ə

  g


ə

lm

əz”, 



-

deyirdi.  (İ.Hüseynov).  3. 

-Dey

ə

s



ən,  külqabıdan  xoşunuz  gə

lir, 


Mirz

ə. Buyurun, qurbandır sizə

... Mirz

ə

 Manaf özünü güc-b



ə

la il


ə

 

ə



l

ə

 



alıb:

-Yox! -


dedi.  Amma  t

ə

z



ə

  müdir,  dey

ə

s

ən,  inanmadı: 



ə

k



ə

nsiz,  Mirz

ə

?  Mirz


ə

  Manaf:  -

H

ə

rd



ə

n birin, -

dedi. (Ə.Əylisli)

 

Vasit



ə

siz  nitqd

ə

 

ə



v

ə

zlikl



ə

r  mü


ə

llif  nitqinin  deyil,  vasit

ə

siz  nitqin  öz  t



ə

l

ə



bl

ə

ri 



əsasında  işlənmiş  olur

.M

ə



s

ə

l



ə

n:  Anam  dedi:  -Siz 

heç  kasıblardan  pul

-zad  da 

almırsınız. Doktor dedi:

-M

ən sizin xalqınızı sevirəm. (İ.Əfə



ndiyev) 

Vasit


ə

siz  nitqd

ə

 

canlı  danışıq  dilinə



  xas  olan  bütün  elementl

ə

rd



ə

n  -  ara 

sözl

ə

rd



ə

n, xitablardan, nidalardan, 

ədatlardan geniş istifadə

 edilir (misallara bax). 

Özg

ə

 



nitqinin  yalnız  mə

zmununun  verilm

ə

sin


ə

  vasit


ə

li  nitq  deyilir.  Vasit

ə

siz  nitq 



vasit

ə

li  nitq



ə

  çevril


ə

rk

ən  tamamlıq  budaq  cümlə



li  tabeli  mür

ə

kk



ə

b  cüml


ə

 

ə



m

ə

l



ə

 

g



ə

lir. M


ə

s

ə



l

ə

n: Çoban Mahmud dedi: -



Xanım, mən çobanam, ev işi bacarmaram. 

(İ.Əfə


ndiyev) - Çoban M

ahmud dedi ki, o, çobandır, ev işi bacarmaz.

 

Vasit


ə

li  nitqd

ə

  özg


ə

  nitqinin  fonetik,  leksik,  qrammatik  xüsusiyy

ə

tl

ə



rind

ə

,  h



ə

tta 


intonasiyasında da dəyişikliklər edilir, onun yalnız məzmunu saxlanılır. 

M

ə



s

ə

l



ə

n: 


S

ə

kin



ə

  n


ə

n

ə



 

kişi  kimi  gurultulu  sə

sl

ə

  onlara  t



ə

r

əf  qışqırdı: 



-  Ehey,  ey 

selbasarlılar,  cahıllar  obada  yoxdur  deyin  kişiləşmisiniz?  (İ.Əfə

ndiyev)  -  S

ə

kin



ə

 

n



ə

n

ə



 

kişi kimi gurultulu sə

sl

ə

 onlara t



ə

r

əf qışqırdı ki, cahıllar obada yoxdur deyin 



kişiləşibsiniz?

 


Yüklə 1,2 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin