Bilal Həsənli Nazilə Abdullazadə

 
 

---

101 
İFADƏLİ OXUDA İSTİFADƏ EDİLƏN
ƏSAS ŞƏRTİ İŞARƏLƏR 
 
İfadəli oxuya hazırlıq zamanı mətn üzərində ifadəlilik 
vasitələrini əks etdirən şərti işarələrdən istifadə olunur. 
1 
/ 
Qısa fasilə (sətirdə, 1 sayına bərabər) 
2 
// 
Orta fasilə (sətirdə, 2 sayına bərabər) 
3 
/// 
Uzun fasilə (sətirdə, 3 sayına bərabər)
4 
- 
Əhəmiyyətli məntiqi vurğu ( bir sətiraltı
xətt) 
5 
- 
Az əhəmiyyətli məntiqi vurğu ( iki sətiraltı
xətt) 
6 
Tonun yüksəlməsi (sətirüstü ox) 
7 
Tonun alçalması (sətirüstü ox) 
8 
-------- 
Sözün uzadılması, oxu tempinin aşağı
salınması (sətiraltı) 
9 
“ ” 
İstehza, kinayə ilə deyilən sözlər dırnaq
içərisində verilir. 
10
Tempin artırılması (oxunun sürətləndirilməsi) 
9 
Yanaşı gələn sözlərin birnəfəsə deyilməklə
oxunması 
10
Misrada fikir tamamlanmayıb, növbəti misraya 
köçürüləndə qoyulur 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

102 
OXU SƏNƏTİNİN ƏSASLARI 
 
Şagirdlərə ifadəli oxu bacarıqları bədii oxu sənətinin qanunları, 
bədii əsərin səslənən təsirli sözlə yaradıcı şəkildə canlandırılması 
əsasında formalaşdırılır.
İfadəli oxunun əsasında iki mühüm cəhət durur:
1. İfa edilən əsərin ideya-məzmununun dərindən qavranılması, 
təsvir olunanların mahiyyətinə nüfuz edilməsi.
2. Hiss edilənlərin, qavranılanların səslənən sözlə dinləyicilərə 
çatdırılması. 
Metodik ədəbiyyatda ifadəli oxu bədii mətnin məzmununun 
mənimsənilməsi və təhlili ilə sıx əlaqədə götürülür. İfaçı öyrənilən 
əsərin ifadəli oxusuna hazırlaşarkən ilk növbədə mətnin məzmu-
nunu dərindən mənimsəməlidir. Sonrakı mərhələdə əsərin ideya-
bədii, mövzu, janr baxımından təhlili aparılır. Bu zaman əsərin 
oxucuda yaratdığı təəssürat dərinləşir, mətni ucadan oxumaq arzusu 
oyanır. 
Əsərin səslənən sözlə çatdırılması ifaçıdan nəyi və hansı 
məqsədlə çatdıracağını, dinləyicidə hansı hiss və duyğular, fikirlər, 
düşüncələr oyadacağını, onda hansı qənaəti yaradacağını dəqiq 
müəyyənləşdirməyi tələb edir. 
Qarşıya qoyulan məqsəd əsasında konkret ifaçılıq vəzifələri 
dəqiqləşdirilir. İfaçı qarşıya qoyduğu məqsədə uyğun olaraq dinlə-
yicilərə sözlə təsir etməyi bacarmalıdır.