ULUMUL-QURANIN (QURAN ELMLƏRİNİN) MEYDANA ÇIXMASI VƏ TƏDVİNİ 93
B. Meydana çıxması və tədvini Qurani-kərim o dövrdə yaşayan insanların dili ilə nazil olsa da,
onda mübhəm, mücməl, müşkil, mütəşabeh və mütləq ayələrin ol-
ması, o cümlədən bu insanların zəka baxımından eyni olmamaları
Quranı anlamaqda bəzi problemlərə gətirbib çıxardırdı. Düzdür
səhabilər başa düşmədikləri yerləri Hz. Peyğəmbərdən soruşurdu-
lar. Ancaq onların sualları daha çox o dövrün şərtləri çərçivəsində
idi. Ancaq zaman keçdikcə səhabilər bəzi mövzular ətrafında fikirlər
yürütməyə başladı. Onların əsəs fəaliyyəti Quranı oxumaqdan,
əzbərləməkdən, mənasını anlamaq və anlatmaqdan ibarət idi. On-
lar Quran haqqındakı bilgiləri rəvayət yolu ilə sonra gələnlərə nəql
edirdilər. Yəni, Qurana və ona əsaslanan elmlərə maraq göstərən
səhabilərin bu sahədəki bilgiləri Hz. Peyğəmbər zamanında hələ
tədvin olunmamışdı. Bunun da bəzi səbəbləri vardır ki, bunlar aşa-
ğıdakılardır:
1. Quran haqqındakı məlumtları yazılı hala gətirməyə ehtiyac
hiss etməmələri.
2. Səhabilər arasında oxuya və yaza bilənlərin sayının az olması.
3. Yazı ləvazimatlarını əldə etmədə bəzi çətinliklərin olması.
4. Hz. Peyğəmbərin (s.ə.s.): “Məndən, Qurandan başqa heç bir
şey yazmayın. Kim məndən Quran xaricində (bir şey) yazmışsa onu
məhv etsin...”
111
buyuraraq Quran xaricindəki şeylərin yazılmasını
qadağan etməsi.
Məhz bu səbəblərə görə Quran elmləri Hz. Peyğəmbər za-
manında yazılı hala gətirilməmiş, şifahi şəkildə nəql olunmuşdu.
Hz. Peyğəmbər vəfat etdikdən sonra isə səhabilər daha çox tələbə
yetişdirməklə məşğul idilər.
111 Müslüm, Zühd, 16
