Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 393

sərhədləri qoruyurdular. 

Diokletian 21 il (284-305) hakimiyyətdə oldu, imperiyanın 

bütövlüyünü təmin etdi. O, özünü Yupiterin oğlu adlandırırdı. O, 

imperiyanın  şərq hissəsində gözəl saraylar tikdirdi və orada 

yaşadı, qüdrətli ordu yaratdı. Ordunu, məmurları  və  xəfiyyələri 

saxlamaq üçün əhali üzərinə  ağır vergi qoydu. Dominant 

idarəçilik sistemini yaradan Diokletian 293-cü ildə inzibati, 301-ci 

ildə maliyyə islahatları apardı. Qiymətlərin tənzimlənməsi 

haqqında fərman verdi. 303-304-cü illərdə xristianlığa qarşı 

fərmanlar imzaladı. Xristianların kütləvi surətdə  təqib və edam 

edilməsinə rəvac verdi. 

Roma Aralıq dənizi sahillərində olan ən böyük şəhər idi. 

Eramızın ilk əsrində burada bir milyon əhali yaşayırdı. Şəhər Tibr 

çayının hər iki sahilində yerləşirdi. Buraya dağ bulaqlarından 11 

kəmərlə öz axarı ilə su gətirilirdi. Sezardan başlayaraq Roma 

forumu  ətrafında abidələr ucaldılır, məbəd və saraylar tikilirdi. 

Roma imperatorlarının heykəlləri qoyulurdu. Trayan Dunay 

qələbələrinin  şərəfinə Forumda 40 m hündürlüyündə sütun 

ucaltmış, onun üstündə özünün heykəlini qoydurmuşdu. 

Romada zəfər tağları geniş yayılmışdı. Triumf 

mərasimlərində imperatorlar bu tağların altından keçirdilər. 

Əvvəllər adi bazar olmuş Forum paytaxtın  ən gözəl yerinə 

çevrilmişdi. Onun yaxınlığında Palatin təpəsi yerləşirdi. Burada 

imperatorların gözəl sarayları yerləşirdi.  İmperator saraylarının 

yaxınlığında quldarların evləri yerləşirdi. Onların evlərinin 

divarları freskalarla bəzədilir, döşəmələri mozaika ilə örtülürdü. 

Otaqlara bəzəkli mebellər, həyətdə, bağlarda gözəl heykəllər 

qoyulurdu. Varlı romalılara xidmət edən qullar içərisində savadlı 

həkimlər, müəllimlər, musiqiçilər, rəssamlar var idi. Varlıların 

alaqapısında it əvəzinə zəncirlənmiş qul otururdu. 

Romada zəngin həyat tərzi keçirənlərlə yanaşı, yoxsul, 

ehtiyac içində yaşayan on minlərlə dilənçi var idi. Onların 

narazılığının qarşısını almaq üçün onlara imperatorun adından 

çörək və pul paylayırdılar. Romada 200 min adam pulsuz çörək 

alırdı. İmperatorun əmri ilə termlər (hamamlar) tikilmişdi. Yoxsul 

azad adamlar buradan pulsuz istifadə edirdilər. Burada kitabxana, 

---