Dinshunoslikka
O‘zbekistonda «Vijdon erkinligining konstitutsion asoslari
Yüklə 4,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3. O‘zbekistonda «Vijdon erkinligining konstitutsion asoslari.
Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi Qonunning yan- gi tahriri. Hech qaysi din o‘zida xalqning ijtimoiy – iqtisodiy, si yosiy va madaniy jihatlarini barchasini qamrab olishga da’vo garlik qilmaydi. Aks holda u din bo‘lmay qoladi. Xuddi shu asosda Res publikamiz Konstitutsiyasining 57moddasida diniysiyosiy parti yalar tuzish taqiqlangan. O‘zbekiston davlatining dunyoviylik, diniy bag‘rikeng lik, barcha dinlarga bir xilda munosabat, jamiyat taraqqiyoti da din bilan hamkorlik qi lish xususiyatlari ushbu tamoyil aso sida amalga oshiriladi. Chunki konstitutsiyaviy dunyoviyma’ri fiy davlatda vijdon erkinligi qo nuni diniy e’tiqod va dunyoqa rashidan qat’i nazar o‘z siyosiy xohishlarni bildirishda barcha fuqarolarning teng ishtiroki ta moyillariga rioya qiladi. «Vij don erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi Qonun 1991yil da qabul qilingan bo‘lib, 1993yilda kiritilgan ba’zi qo‘shimcha va o‘zgarishlar bilan 1998yilga qadar amal qilib keldi. 1990yillarning boshlarida hukumatimiz tomonidan berilgan imkoniyatlarning suiiste’mol qilinishi, masjidlar qurishning kam paniyaga aylanib ketishi oqibatida ularning soni 89 tadan 5000 tagacha yetdi. Ularning aksariyatining hujjatlari to‘liq rasmiy O‘zbekiston davlatining dunyoviylik, diniy bag‘rikenglik, barcha dinlarga bir xilda munosabat bo‘lish siyosati «vijdon erkin ligi» tamoyiliga asoslanadi 295 lashtirilmagan, malakali imomlar bilan ta’minlanmagan (95,8 fo zi diniy ma’lumotsiz) va zarur sharoitlar bo‘lmagan holda faoliyat yurgizib, turli «peshvo»lar masjidlarni o‘z uyalariga aylantirishga harakat qildilar. Ba’zi diniy tashkilotlarning rahbarlari xorijiy fuqarolar bo‘lib, aslida hech qanday diniy ma’lumotga ega bo‘lmay, moliyaviy yor dam ko‘rsatish hisobiga respublika hududidagi diniy tashkilotlar ga rahbarlik qilib olib, buzg‘unchilik, missionerlik faoliyati bilan shug‘ullanar edilar. Ularning asosiy maqsadlari turli yo‘llar va usullar bilan saflarini mahalliy millat vakillari hisobiga kengay tirishdan iborat edi. Davr talablari asosida «Vijdon erkinligi va diniy tashkilot lar to‘g‘risida»gi Qonuni tubdan o‘zgartirish zarurati tug‘ildi va 1998yil 1may kuni yangi tahrirda qabul qilindi. Yangi tahrirdagi qonun oldingisidan nima bilan farq qiladi va qanday o‘zgarishlar kiritilgan edi? Ushbu qonunga kiritilgan o‘zgarishlardan biri qonunning 8moddasida diniy tashkilotning ochilishi uchun oldingisida 10 nafar dindorning imzosi talab qilingan bo‘lsa, yangi qonunda diniy tashkilotning ochilishi uchun 100 nafar dindorlar imzo si, kerakligi qayd etiladi. Bunday o‘zgartirish kiritilishga sabab oz sonli dindorlar ham masjid va cherkovlar ochib olib, kishilarni dinga e’tiqodga chaqirish emas, balki o‘zlarining asl maqsadi – buzgunchi g‘oyalarni olib kirish edi. Yangi tahrirdagi qonundagi ikkinchi tamoyil diniy tashkilot larning rahbarlari diniy ma’lumotga ega bo‘lishi shart deb ko‘rsa tilgan edi. Diniy ma’lumotga ega bo‘lgan kishilar bo‘lmagan taqdirda davlatning diniy qo‘mitasi ruxsati bilan bo‘lishi shart deb ta’kidlanadi. Qonunning 9moddasida markazlashtirilgan holat da diniy ta’lim berilishi va faqat litsenziyasi berilgan va adliya vazirligi ro‘yxatidan o‘tgan diniy o‘quv yurtlari faoliyati ko‘rsati shi belgilab qo‘yildi. Yangi qonunning 14moddasida jamoat tashkilotlarida diniy ibodat kiyimida (hijob) yurish taqiqlanishi qayd etilgan. Bun 296 ga ayrim erkaklarning ayol kiyimini kiyib, hijobga kirib, jinoyat ko‘chasiga kirishlari sabab bo‘ldi. Qonunning 5moddasidagi yana bir muhim tamoyillardan bi ri, bir dindan boshqa dinga o‘tishga targ‘ib qiluvchi xattiharakat bo‘lgan missionerlik (prozelitizim) faoliyati taqiqlanadi. Bunga sabab, har xil dinga da’vat etuvchilarning ko‘payib ketishi, din lararo nizolarni kelib chiqish xavfini oldini olish edi. Shuningdek, Qonunning 5moddasida yana ta’kidlanadiki, «O‘zbekiston Respublikasida din davlatdan ajratilgan. Hech bir dinga yoki diniy e’tiqodga boshqalariga nisbatan bironbir im tiyoz yoki cheklashlar belgilanish yo‘l qo‘yilmaydi... diniy va o‘zga mutaassiblikka hamda ekstremizmga, munosabatlarni qa ramaqarshi qo‘yish va keskinlashtirishga, turli konfessiyalar o‘rtasida adovatni avj oldirishga qaratilgan xattiharakatlarga yo‘l qo‘yilmaydi», deb qat’iy belgilab qo‘yildi. Respublikamiz Konstitutsiyasi va tegishli qonunlarda hamda diniy ishlar qo‘mitasi faoliyatida din va diniy e’tiqodga berilgan huquq va erkinliklar qurilayotgan huquqiy demokratik davlat va adolatli fuqa rolik jamiyatida vijdon erkinligi, din va diniy tashkilotlarning o‘rni, funksiyalariga konstitutsion maqom va huquqlarning to‘liq berilgan ligini ifodalaydi. Yüklə 4,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|