Ekonometrika fanining predmeti, usullari, vazifalari va asosiy tushunchalari

 

 

Bunday  tenglamalarning  parametrlari  kichik  kvadratlar  usuli  bilan  baholanishi 

mumkin, ushbu parametrlarning  xususiyatlari shundan iboratki ularning har biri aniq 

iqtisodiy ma’noga ega.  

 Ekonometrik tadqiqotlar quyidagi masalalarni o’z ichiga oladi: 

xz

b

z

b

x

b

a

y

3

2

1









 

 

bx

a

yx





 

 

b

x

a

у





 

 

---

Ekonometrika fanining predmeti, usullari, vazifalari va asosiy tushunchalari 

 

6 

 

-  iqtisodiy  o’zgaruvchilar  orasidagi  bog’lanishlarni  sifat  jihatdan  tahlil  qilish, 

ya’ni bog’langan (

j

y

) va bog’liq bo’lmagan (

k

x

) o’zgaruvchilarni ajratish; 

- ma’lumotlarni tanlash; 

- 

j

y

va 

k

x

o’zgaruvchilar orasidagi bog’lanish shaklini aniqlash; 

- model parametrlarini aniqlash; 

- sohta o’zgaruvchilarni kiritish; 

- avtokorrelyatsiyani aniqlash; 

- trendlarni, davriy va tasodifiy komponentalarni aniqlash; 

- bog’lanish shaklini aniqlash va birpaytli tenglamalar tizimini tuzish; 

- identifikatsiya shartlarini tekshirish; 

- birpaytli tenglamalar tizimining parametrlarini baholash; 

-  davriy  qatorlar  tizimi  asosida  modellashtirish:  statsionarlik  va  kointegratsiya 

muammolari; 

- integratsiya muammolari va parametrlarni baholash. 

Ekonometrik  model  o’zaro  bog’langan    o’zgaruvchilarning  nazariy  jihatlari  va 

ular orasidagi bog’lanish xususiyatlariga asoslanadi. 

O’zaro  bog’lanishlarni  ifodalashda  asosan,  ularning  sifat  tomonlarini  tahlil 

qilishga ko’proq e’tibor beriladi. 

Shuning  uchun  ekonometrik  tadqiqotlar  bosqichlariga  quyidagilarni  kiritish 

mumkin. 

- muammoning qo’yilishi; 

- ma’lumotlar yig’ish, ularni sifatini tahlil qilish; 

- model xususiyatini aniqlash; 

- parametrlarni baholash; 

- echimlarni tushinish, muhokama qilish va amalga joriy etish. 

Bu  bosqichlar  barcha  tadqiqotlar  uchun  xos  bo’lib,  qanday  ma’lumotlardan 

foydalanishidan qat’iy nazar va zamonga bog’liq bo’lmagan holda amalga oshiriladi. 

---

Ekonometrika fanining predmeti, usullari, vazifalari va asosiy tushunchalari 

 

7