Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

Mən deyərəm ki: Bu mənadakı rəvayətlərin sayı çoxdur. Bunlar əvvəldən vurğuladığımız xüsusu təsdiq edir: Sefeh (beyinsiz) sözü geniş mənalı və dərəcəli bir termindir. Qənaət səlahiyyəti əlindən alınmış kimsə, yetkinluğa çatmamış uşaq, hava və həddindən artıq arzuları olan qadın, içki içən və özünə güvənilməyən hər kəs kimi kəsləri əhatəsinə al/götürər. Bu nümunələrin fərqliləşməsinə bağlı olaraq onlara mal vermənin mənas(n)ı da dəyişər. "Mallarınız" formasındakı izafə idin vəziyyəti də elədir. Bu mövzuda uyğunlaşdırma və qiymətləndirmə artıq sizə düşər.

İbni Əbu Həmzə rəvayətində İmam Sadiğin (ə.s) "Sən onlara varis olunca" şəklindəki cavabında daha əvvəl vurğuladığımız təməldə bütün malın cəmiyyətə aid olduğu, ikinci mərhələdə şəxslərə və xas məsləhətlərə təsis edildiyi qanununa işarə vardır. Malın birinci dərəcədəki sahibinin cəmiyyət olması, onun bir adamdan başqa bir adama keçməsinin səbəbidir.

Məhrum La Yahzuruh-ul Fakih adlı əsərdə İmam Sadiqdən (ə.s) belə rəvayət edilər: "Yetimin yetimlik dövrü ihtilam olması ilə sona çatar. İhtilam olmaq onun yetkinluq çağına girdiyinin göstəricisidir. Əgər ihtilam olduğu halda yetkinləşdiyi görülməz axmaq və qeyri-kafi olsa, vəlisi malını əlinə verməməlidir." (c. 4, s. 163, h: 1)

Yenə eyni əsərdə "Yetimləri təcrübənin..." ayəsiylə əlaqədar olaraq İmam Sadiğin (ə.s) belə dediyi rəvayət edilər: "Yetimin yetkinləşməsindən məqsəd, malı qoruya bilməsidir." (c. 4, s. 164, h: 7)

Daha əvvəl ayənin bu xüsusu necə vurğuladığı izah edilmişdi.

et/ət-Tezhib adlı əsərdə "Kasıb olan vəli isə, ənənəyə uyğun bir miqdar qədər yesin." ayəsiylə əlaqədar olaraq İmam Sadiqdən (ə.s) belə rəvayət edilər: "Burada dolanışığını çətin təmin edən və öz istəklərini önləyən vəli nəzərdə tutulur. Belə bir vəlinin yetim malından ənənəyə uyğun olacaq miqdarda yeməsində qorxu yoxdur. Tək bu vəziyyət [vəlinin malın məsuliyyətini boynuna götürməsi və qarşılığında bir miqdar al/götürməsi] yetimin faydasına olması şərtiylə olar. O halda, əgər mal az isə vəli ona heç toxunmamalıdır." (c. 6, s. 341, h: 73)

et-Dürr-ül Mensur təfsirində, Əhməd, Əbu Davud, Nəsəs(n)i, İbni Macə, İbni Əbu Xatəm və Nuhas -Nasih adlı əsərində- İbni Ömərdən belə rəvayət edərlər: "Adamın biri Peyğəmbərimizə "Mənim öz malım yox, lakin qarovulum altında bir yetim var. [onun malından yeyə bilərəmmi?]" deyə soruşdu. Peyğəmbərimiz adama belə dedi: "Qarovulunun altındakı yetimin malından ye. Lakin israf və bədxərclik etmə. Yetimin malıyla özünə qazanc möhkəmə və o malı öz malını qorumaq üçün qalxan olaraq istifadə etmə." (c. 2, s. 122)