Ergashxodjaeva Sh. Dj., Yusupov M. A., G’oyipnazarov S. B., Sharipov I. B. Marketing asoslari

6.4-rasm. Xizmatlar marketingining uch turi 
 
Interaktiv marketing xizmat ko`rsatish sifati judaym kuchli ravishda xizmat 
ko`rsatish davomida ishchi va xaridorning o`zaro munosabatlariga bog`liqligiga urg`u 
beradi. Mahsulot marketingida mahsulot sifati u mahsulot qanday qabul qilinganiga 
unchalik ham bog`liq emas. Lekin, xizmat ko`rsatish marketingida xizmat sifati xizmat 
ko`rsatuvchi va xizmatni qanday yetkazilishiga bog`liq. Shuning uchun, xizmat 

---

130 
ko`rsatish marketologlari interactive marketing qobiliyatlarini alo darajada 
uddalashlari shart. “Zappos” ham faqat alo darajada xizmat ko`rsatishga tug`ma 
qobiliyati bo`lganlarni tanlaydi va ularni qanday qilib xaridorlarni har bir talabini 
qondirshlari haqida ko`rsatmalar berib boradi. Barcha qatlamdagi yangi olingan 
ishchilar 4 haftalik xaridor-sadoqati treyningida o`qitiladilar. 
Bugungi kunda, raqobat, narxlar oshgani sari va ishlab chiqarish, sifat kamaygani 
sari xizmat ko`rsatish marketingini yaxshi tushunish talab etilmoqda. Xizmat 
ko`rsatuvchi kompaniyalar 3 ta asosiy marketing masuliyatiga duch keladilar(6.4-
rasm). Ular o`zlarining xizmat xilma-xilligini, xizmat sifatini va xizmat 
samaradorligini oshirishga harakat qiladilar. 
Xizmat ko`rsatish xilma-xilligini boshqarish. Hozirgi kunda kuchli darajadagi 
narx raqobati paytida, xizmat ko`rsatish marketologlari o`z raqobatdoshlariga nisbatan 
xizmat ko`rsatish xilma-xilligiga erishish qiyinligi haqida norozichilik bildiradilar. 
Bunga qo`shimchasiga, xaridorlar turli xildagi xizmat ko`rsatuvchi kompaniyalarni 
deyarli bir xilda ko`rib, xizmat ko`rsatuvchidan ko`ra xizmat narxiga ko`proq ahamiyat 
qaratadilar. Narx raqobatiga yechim bu turli xildagi takliflarni, yetkazib berish va 
ko`rinishni rivojlantirishdan iborat. 
Taklif bir kompaniyaning taklifidan boshqa kompaniyaning taklifini yorqin 
farqlovchi innovatsion belgilarni o`zida mujassam etishi mumkin. Misol uchun, bazi 
kompaniyalar o`zlarini differensiyalash orqali har-xil takliflari bilan sizga o`zlarida bor 
mahsulotlardan ham yaxshiroq mahsulotlarni taklif qiladilar. Dik kompaniyasining 
sport kiyimlari savdosi Nyu-York, Birnghamtondagi kichik bir dokondan boshlanib, 
hozirda 42 shtatlararo 450 sotuv rastalarida amalga oshirilib 4.2 milliard dollorni kasb 
etadi. Bunday natijaga erishishning sababi bu kompaniya interactive xizmat 
ko`rsatishni joriy qilganligidir. Xaridorlar xarid qilishayotgan oyoq-kiyimlarni maxsus 
yo`lakda, golf tayoqchalarini shu yerni o`zida mavjud golf tekshiruvchi maydonchada, 
kamon o`qlarini ham maxsus kamon uchun mo`ljallangan yo`lakda sinab ko`rishlari va 
do`kon ichidagi fitnes murabbiylaridan xarid qilishayotgan narsalari haqida maslahat 
olishlari mumkin. Bu kabi farqli xizmatlar Dikni asosiy atletikachilar va sport 

---

131 
ishqibozlari uchun eng yaxshi sport anjomlari topilishi mumkin bo`lgan manzilgohga 
aylantiradi. 
Xizmat ko`rsatuvchi kompaniyalar xaridorlar bilan doimiy aloqada bo`luvchi 
xodimlarga ega bo`lish orqali, mahsulot yetkazilishi uchun kerak bo`ladigan alo 
darajadagi muhitni rivojlantirishi va alo darajadagi yetkzish jarayonini ishlab chiqish 
orqali o`zlarining xizmat ko`rsatishlarini farqlasha oladilar. Misol uchun, ko`pkina 
oziq-ovqat tarmoqlari xaridorlar uchun ularni mashinada kelib, uni to`xtash joyida 
qoldirib, navbatda turib, mahsulot olib, va yana uni ko`tarib ketishlaridan ko`ra ularga 
onlayn savdoni yani mahsulotlarni uylarigacha yetkazib berishni taklif qilmoqdalar. Va 
ko`pkina banklar sizga deyarli barcha yerdan-bankomatdan tortib to sizning mobil 
telefoningizdan ham o`zingizni hisob raqamingiz malumotlariga ega bo`lishingizga 
ruxsat bermoqdalar.
Va nihoyat, xizmat ko`rsatish kompaniyalari belgilar va brendlash orqali farqlash 
ustida ishlashlari mumkin.● “Aflac” o`rdak rasmini o`zining reklama ramzi sifatida 
tanladi. Bugungi kunga kelib o`rdak ramzi qotirilgan hayvonlar, golf maydonchalari 
ustki qoplamlari va bepul ringtonlar va ekran lavhalarda judayam ommalashib ketti. 
Judayam mashhur ‘Aflac Duck” oldinlari noaniq bo`lgan sug`urta kompaniyasini 
ko`proq esta qolarli va erishsa bo`ladigan qilishga yordam berdi. Boshqa mashhur 
xizmat korsatish xarakterlari va ramzlari quyidagilar: “GEICO gecko”, “Progressive 
Insurance`s Flo”, “McDonald`s golden arches”, “Allstate`s good hands” va “Travelers 
red umbrella”.