Eylül 2016 İstanbul/Türkiye



Yüklə 6,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə51/59
tarix18.01.2017
ölçüsü6,61 Mb.
#5811
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   59

Kaynakça

Câhız,  (2002),  Türklerin  Faziletleri-Fezâilü’l-Etrâk,  Haz.  ve  Terc.  Ramazan  Şeşen, 

ISAR Yay., Istanbul 2002.

Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, ed. Mustafa Tatçı, Hoca Ahmet Yesevi Uluslar 

Arası Türk-Kazak Üniversitesi Yay., Ankara 2016. 

Hoca Ahmet YeseviDivan-ı Hikmet, Haz. Hayati Bice, Ankara 2010. 

Ibn  Miskeveyh,  Ahlakı  Olgunlaştırma,  Çev.  A.  Şener-I.  Kayaoğlu-C.  Tunç,  Ankara 

1983.


Ibn Sina, el-İşârât ve’t-Tenbihât, Çev. Ali Durusoy-Muhittin Macit-Ekrem Demirli, 

Istanbul 2005.

Karaman, Hüseyin, “Islam Ahlak Filozofları”, İslam Ahlak Esasları ve Felsefesi, Ed. 

Müfit Selim Saruhan, Ankara 2013, s. 171-190.



Orhun Âbideleri, Çev. Muharrem Ergin, Istanbul 2003.

Tosun, Necdet, “Yesevîliğin Ilk Dönemine Ait Bir Risâle: Mir’âtü’l Kulûb”, (1 997), 



İLAM Araştırma Dergisi, c. II, sayı: 2, s. 41-86.

Ülken, Hilmi Ziya, Aşk Ahlakı, Ankara 1971.

32

  Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, s. 49, 163



Çağdaş Türk Düşünce Hayatında Yesevîlik İzleri

İbrahim TELLİOĞLU

*

 

Ahmed Yesevî Türk-Islam tarihinin en önemli şahsiyetlerinden birisidir. 

Düşünceleri ile sadece Türkler arasında değil mesajının ulaştığı her toplumda 

büyük itibar gören bir yol göstericidir. Türklerin Islamiyet’i algılamalarında 

ve inanç dünyalarının şekillenmesinde büyük rolü olan bir kişidir. Onun mil-

letine dini anlatırken takip ettiği yol din psikolojisi, dil ve edebiyat, Islam fel-

sefesi, tasavvuf tarihi, din eğitimi, din sosyolojisi başta olmak üzere pek çok 

bilim dalının ilgi sahasına girer. Onun Türkistan’da başlattığı hareket kısa sü-

rede Balkanlara kadar yayılarak Yesevî düşüncesini sınırlar ötesine taşımıştır. 

Ahmed Yesevî hakkında Türkiye’deki ilk çalışmalardan birisi 1909’da neş-

redilen Yesevî Divanı’nın tercümesidir.

1

 Bu çalışmanın girişinde Ahmed Ye-



sevî’nin kim olduğu hakkında bir tanıtım yapılmakla birlikte esas itibariyle 

o  ve  eseri  hakkında  ayrıntılı  bilgi  verilmemiştir.  Ancak,  Ahmed  Yesevî’nin 

Türk düşünce hayatında tanınmasında M. Fuad Köprülü’nün büyük yeri var-

dır.  O, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar eserini yazana kadar Ahmed Yesevî, 

daha çok tasavvuf çevrelerinde tanınan bir kişiydi. Ancak bu kitap 1919’da 

neşredildikten  sonra

2

  Ahmed  Yesevî’nin  hayatı  ve  fikirleri  kamuoyunu  ta-



rafından daha yakından bilinmeye başlanmıştır. O zamana kadar Yesevî’den 

bu kadar ayrıntılı olarak bahseden bir çalışma olmaması, Türk Edebiyatında İlk 



Mutasavvıflar eserinin ne kadar önemli bir boşluğu doldurduğunu göstermek-

tedir.  Kitabın  birinci  kısmını  tamamen  Ahmed  Yesevî  ve  tesirlerine  ayıran 

yazar, onun tarihî ve menkıbevi hayatı, Türkistan’dan Balkanlara düşüncele-

rinin yayıldığı saha, halifeleri ve tarikatı, eseri Divan-ı Hikmet ile tesirleri ve 

*

   Prof. Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, SAMSUN. telli-



ogluibrahim @gmail.com

1

  Tercüme-i Divan-ı Ahmed Yesevî Kuddise Sırrehu, Istanbul 1909.



2

  Mehmed Fuad KöprülüTürk Edebiyatında İlk Musatavvıflar, Istanbul 1919.



580  

Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî

takipçileri konularında bilgi vermektedir. 153 sayfayı bulan bu bölüm o za-

mana kadar Ahmed Yesevî hakkında Türkiye’de yazılmış en kapsamlı ilmî ça-

lışmadır. Nakşibendilik ile Bektaşiliğin Yesevîlikle alakası hususunda tarikat 

çevreleri dışından akademik bir bakış açısıyla ayrıntılı bilgi verilen bu eserde 

Ahmed Yesevî’nin Anadolu Türklüğünün inanç kodlarındaki yeri etraflıca an-

latılmaktaydı. Türklerin Türkistan’dan Anadolu’ya getirdiği itikadi düşünce-

ler de Ahmed Yesevî öznesinde oldukça geniş bir biçimde aktarılmaktaydı. 

Ayrıca Divan-ı Hikmet’in tasavvufî öneminin yanı sıra ilk kez edebî ve lisani 

önemine de ayrıntılı bir şekilde temas edilmekteydi. Bu eseri Kutadgu Bilig ve 

Atabetü’l-Hakayık ile karşılaştıran yazar, ahlakçı şair olarak nitelediği Ahmed 

Yesevî’nin Mevlânâ ve Yunus Emre’den farkları üzerinde de durmaktaydı. Ge-

nel itibariyle sınırları çizilen Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar eseri, Ahmed 

Yesevî’nin çağdaş Türk düşünce hayatında etkili olmasında büyük yer sahibi 

olmuştur. 

M. Fuad Köprülü’den sonra 1964’te Enver Behnan Şapolyo, Mezhepler ve 

Tarikatlar  Tarihi  isimli  eserinde  Ahmed  Yesevî’ye  ve  Yesevîliğe  ayrı  başlıklar 

ayırmıştır.

3

 Aynı genişlikte olmasa da mutasavvıf yönüyle Ahmed Yesevî’den 



bahseden ikinci çalışma olan bu eserden sonra 1967’de Türk Yurdu dergisinde 

Ahmed Yesevî’yi tanıtan bir makale yayınladı.

4

 Ardından 1977’de bir bilimsel 



çalışma ile onun edebî yönü ele alınmıştı. Kemal Eraslan’ın Yesevî’nin Fakr-

nâme’si konulu araştırması, Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde neş-

redilmiştir.

5

 Bu çalışma, Köprülü’nün eserinden sonra Ahmed Yesevî ve eser-



lerinin akademik çevreler tarafından ele alınması ve yayımlanması açısından 

önemli bir başlangıçtı. Ancak Ahmed Yesevî ve Yesevîliğin hâlâ düşünce haya-

tında ve halk arasında popüler olduğunu söylemek mümkün değildi. Dar bir 

akademik çevrede onun tasavvufi kişiliği ve edebî yönü üzerinde duruluyordu.

Türk düşünürlerin Ahmed Yesevî ve eserleri hakkındaki çalışmaları 1980’li 

yıllarda çoğalır. Bu gelişimde Kültür Bakanlığı’nın katkıları oldukça büyüktür. 

Fakr-nâme’yi yayınlayan K. Eraslan’ın Divan-ı Hikmet’ten yaptığı seçmelerin 

bakanlık yayınlarından çıkmasıyla

6

 Ahmed Yesevî’nin dinî ve edebî yönü geniş 



bir  okur  kitlesiyle  buluşmuştur.  Böylece  ilk  kez  Ahmed  Yesevî  ve  Yesevîlik, 

halk arasında tanınır/bilinir hâle gelmeye başlamıştır. Kısa süre sonra Ahmed 

3

  Enver Behnan Şapolyo, Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, Istanbul 1964.



4

  Güngör Gençay, “Ahmed Yesevi”, Türk Yurdu6/9 (1967), s. 4-9.

5

  Kemal Eraslan, Yesevî’nin Fakr-nâme’si, Istanbul 1977. 



6

  Kemal Eraslan, Divân-ı Hikmet’ten Seçmeler, Ankara 1983.



Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 

 581


Yesevî, Hacı Bektaş-ı Veli ve Yunus Emre’yi bir arada ele alan çalışmanın ya-

yınlanması ise bu konulara ilginin arttığını gösterir mahiyettedir.

7

 Bu arada 



Ahmed Yesevî’nin bir Türk önderi olarak tanınmasında büyük katkısı olan Can 

Ocağında Pişen Aş romanı yayımlanmıştır.

8

 Ilk planda milliyetçi camianın ba-



şucu kitaplarından birisi olan bu eser sayesinde bilhassa gençlik arasında Ah-

med Yesevî’nin bilinirliği artmıştır. 1989’da Türk Edebiyatı Dergisi’nin Hoca 

Ahmed Yesevî özel sayısı çıkarması

9

,



 

Türk düşünce hayatında bir ilktir. Ahmed 

Yesevî’nin hayatı, dünya görüşü, fikir adamlığı, Divan-ı Hikmet’i gibi konular 

üzerinde durulan bu dergi, Türk düşünce hayatında önemli bir yere sahipti. 

Hâliyle  Ahmed  Yesevî’ye  özel  bir  yer  ayırmaları  önemliydi.  Böylece  1980’li 

yıllarda uzun bir aradan sonra Ahmed Yesevî’nin edebî kişiliği, tasavvufi yönü 

ile ilgili çalışmalar yeniden ortaya çıkmaya başladı. Ancak hepsinden önemlisi, 

onun kamuoyuna mal olmasını sağlayan romandı. Bu eserden sonra Ahmed 

Yesevî’nin bir Türk bilgesi, iman önderi, gönül adamı vs. olduğu temelinde 

yükselen ilgiye paralel olarak onunla alakalı araştırmalar da çoğaldı.   

1980’li  yıllarda  yapılan  çalışmalar  kısa  sürede  etkisini  gösterdi.  1990’lı 

yıllar, Türkiye’de Ahmed Yesevî ilgisinin hızla artmaya başladığı yıllardır. Bu 

dönemde  yapılan  çalışmalar  ile  Ahmed  Yesevî  ve  düşünceleri  hakkında  ay-

rıntıya  inen  ilk  araştırma  ve  çeviriler  de  ortaya  çıkmış  oldu.  Hoca  Ahmed 

Yesevî  türbesi  çalışması  buna  örnektir.

10

  Ancak  Türkiye’deki  düşünce  ha-



yatında Ahmed Yesevî ilgisinin artmasına en güzel örnek, 1991 ve 1993’te 

Ahmet Yesevî ile ilgili uluslararası sempozyumlar düzenlenmesidir. Bunların 

ilki Kültür Bakanlığı tarafından 1991’de yapılmıştır. Bu sempozyumda yerli 

ve yabancı bilim adamları, Ahmed Yesevî’nin hayatı ve düşünceleri üzerine 

bildiriler  sundular.  Türk  bilim  adamları  Ahmed  Yesevî’den  hareketle  yazılı 

kültürün sözlü kültüre etkileri, Ahmed Yesevî’nin Fakr-Name’si ile Hacı Bek-

taş-ı Veli’nin Makalât’ı arasındaki benzerlikler, Divan-ı Hikmet nüshalarının 

dil özellikleri, Anadolu Türk halk sufiliğinde Ahmed-i Yesevî geleneğinin te-

şekkülü gibi konulara temas ettiler.

11

 1993’te icra edilen diğer sempozyuma 



ise Anadolu’daki önemli kültür merkezlerinden birisi olan Kayseri’deki Erci-

7

  Mürsel Öztürk, Ahmed Yesevî, Hacı Bektaş-ı Veli ve Yunus Emre, Ankara 1988. 



8

  Mustafa Necati Sepetçioğlu, Can Ocağında Pişen Aş, Istanbul 1981.

9

  Türk Edebiyatı Ahmed Yesevî Özel Sayısı192 (Ekim 1989).



10

  Naim-Bek Nurmuhammedoğlu, Hoca Ahmet Yesevî Türbesi, Ankara 1991.

11

  Milletlerarası Ahmed Yesevî Sempozyumu (26 Eylül-27 Eylül 1991) Bildirileri, Ankara 



1992.

582  

Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî

yes Üniversitesi ev sahipliği yapmıştır. Bu sempozyumda Ahmed Yesevî’nin 

Anadolu’daki halifeleri, onun düşüncelerinde ilahî aşk, miraca bakışı, tebliğ 

metodu, devlet anlayışı, dinî toleransı, insana bakışı, yetiştiği kültür çevresi, 

edebî etkileri, Türklerin Islam’ı algılamasında ve uygulamasındaki yeri, on-

daki  insan  sevgisinin  Osmanlı  devlet  siyasetine  yansımaları,  hikmetleri  ile 

Yunus Emre şiirleri arasındaki tasavvufi benzerlikler, Divan-ı Hikmet’te insan 

eğitimi, Nizamiye medreseleri geleneği ile Yesevîlik arasındaki bağlantı, tarihî 

Türk romanlarında Yesevî dervişleri, ona bağlı ahi ve gazilerin Anadolu’nun 

Türkleşmesindeki yeri, Yesevî kültürünü günümüze ulaştıranlar gibi konular 

ele alınmıştır.

12

 Böylece ilk kez Türk aydınları ve akademisyenleri hem farklı 



disiplin dallarında bu konudaki birikimlerini ortaya koymuşlar hem de başka 

ülkelerden de gelen meslektaşları ile Ahmed Yesevî hakkındaki düşüncelerini 

paylaşma imkânı bulmuşlardır. Bu iki toplantıda sunulan bildiriler, Ahmed 

Yesevî ve eseri hakkında yapılan önemli ilk çok yönlü bilimsel çalışmalar ola-

rak kabul edilmelidir. Her iki toplantı da Türkiye’de bu konu hakkındaki biri-

kimin çoğalmasında önemli sıçrama noktalarıdır. 

1991 ve 1993’te düzenlenen sempozyumların yanı sıra aynı yıllarda çeşitli 

ilmî  dergilerde  yayımlanan  bazı  makalelerle  de  Ahmed  Yesevî’nin  hayatına 

ve  düşüncelerine  ait  çalışmalar  çeşitli  çevrelerde  farklı  okuyucu  kitlelerine 

ulaşmaktaydı. Ahmed Yesevî’nin hayat hikâyesinden Anadolu’daki etkilerine, 

eğitimci ve mutasavvıf yönünden etkilediği/etkilendiği kişilere, şiirlerinin dil 

özelliklerinden menkıbelerine kadar pek çok meseleye temas eden bu yazıla-

rın tamamı önemli ilmî dergilerde yayımlanmıştı.

13

 Bu arada bazı önemli der-



12

  Milletlerarası Hoca Ahmed Yesevî (26-29 Mayıs 1993) Bildirileri (nşr. A. Yuvalı-M. Ar-

gunşah-A.  Aktan), Kayseri 1993.

13

  Şafak Baran, “Ahmed Yesevî”, Diyanet İlmi Dergi29/2 (Nisan-Mayıs-Haziran 1993), s. 3-16; 



Edhem Cebecioğlu, “Hoca Ahmed Yesevî” A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXIV (1993), 

s. 87-132; Ismail Ünver, “Ahmed Yesevî’nin Anadolu’daki Etkileri Üzerine”, Türk Dili504 

(1993) s. 598-605; Efrasiyap Gemalmaz, “Ahmed-i Yesevî’nin Hikmetlerinin Dili”, Atatürk 

Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi1 (1994), s. 4-18; Hüseyin Akyüz, 

“Eğitici Bir Şahsiyet Olarak Ahmed Yesevî”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmala-



rı Enstitüsü Dergisi1 (1994), s. 19-27; Kemal Eraslan, “Hoca Ahmed Yesevî’nin Islâma 

Karşı Görüşlere Itibar Etmemesi”, Türk Dili1994-1/506 (Şubat 1994), s. 120-123; Rıdvan 

Canım, “Pir-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî’de Tasavvuf Düşüncesi”, Bilig1 (Bahar 1996), 

s. 9-12; Necdet Tosun, “Ahmed Yesevî’nin Menâkıbı”, İLAM Araştırma Dergisi3/1 (Ocak-

Haziran 1998), s. 73-81; Ali Yılmaz, “Ahmed-i Yesevî, Yunus Emre ve Hacı Bektaş-ı Velî’nin 

Islam Çizgisindeki Bütünlük”, Bilig(Bahar 1999), s. 65-83; Mehmet Kazar, “Ahmed Ye-

sevî’de Dil ve Şekil Hususiyetleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 


Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 

 583


gilerin Ahmed Yesevî özel sayısı çıkarmaları oldukça kıymetlidir. Bunlardan 

ilki, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi olan Erdem Dergisi’nin 1991’de yayım-

lanan 21. sayısıdır.

14

 Hoca Ahmed Yesevî’yi anma toplantısının düzenlendiği 



Atatürk Kültür Merkezi, burada sunulan bildirileri Erdem dergisinde özel bir 

sayıda  neşretmiştir.  Hoca  Ahmed  Yesevî’nin  hayatıyla  ilgili  üç  yazının  bu-

lunduğu  dergide  onun  düşünce  yapısından  Anadolu’nun  Türkleşmesindeki 

etkilerine, tasavvuf dünyasındaki yerinden Bektaşiliğin onunla ilgisine kadar 

pek çok konuya temas edilmiştir. Erdem Dergisi’nin ardından 1993 Ahmed 

Yesevî’nin doğumunun 900. yılı olması münasebetiyle Ahmed Yesevî yılı ilan 

edilince bazı hususi programlar düzenlenmiş ve bu sebeple üç dergi özel sayı 

çıkarmıştır.  Bunlardan  biri  olan  Türk  Dili  Dergisi’nin  1993  yılındaki  504. 

Sayısını Hoca Ahmed Yesevî özel sayısı olarak çıkarılması

15

 dilciler arasında 



Ahmed  Yesevî  ve  fikirlerine  yönelik  alakanın  çoğaldığının  delilidir.  Burada 

yer alan makalelerde Türklerdeki dinî toleransta Ahmed Yesevî’nin konumu, 

onun Anadolu’ya etkileri,  dil ve edebiyat açısından önemi, din anlayışı gibi 

çeşitli meseleler uzmanları tarafından aydınlığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. 

Ikinci olarak Türk Yurdu Dergisi Eylül 1993’te yayımlanan 73. sayısını Ah-

med Yesevî Özel Sayısı olarak çıkarmıştır.

16

 Farklı disiplinlere mensup bilim 



ve  fikir  adamları,  Türk  Yurdu  Dergisi’nin  bu  sayısı  için  Ahmed  Yesevî’nin 

hayatı ve etkilerinden Orta Asya Türklüğünün kendine dönüşü konusundaki 

yerine, Anadolu’nun Türkleşmesi ve Islamlaşmasındaki konumundan Divan-

ı Hikmet eserinin dil ve edebiyat açısından önemine kadar çeşitli yazılar ka-

leme almışlardır. Aynı şekilde Diyanet Dergisinin 1993 yılındaki son sayısını 

Ahmed Yesevî Özel Sayısı olarak çıkarması, Ilahiyat çevrelerinde Ahmet Ye-

sevî ilgisinin yükseldiğini gösterir.

17

 Ocak 1994’te “Sevgi Dergisi” alt başlı-



ğıyla Yesevî Dergisi isimli bir derginin yayın hayatına atılması, Ahmed Yesevî 

ve  fikirlerinin  sevgi  temelinde  kabul  görmeye  başladığının  işaretidir.  Aylık 

olarak yayınlanan bu dergi Haziran 2016 itibariyle 23 yıldır yayınlanmakta 

olup 270. sayıya ulaşmıştır. Bu birikim, hem Türk dergiciliği açısından mü-

him bir başarıdır hem de Yesevî düşüncesinin popüler hâle gelmesinde önem-

Dergisi13 (1999), s. 69-72; K. Hakan Tekin, “Ahmed Yesevî’nin Hocası Arslan Baba”, Vakıf 

ve Kültür Dergisi2/6 (Aralık 1999), s. 38-42.

14

  Erdem, Hoca Ahmed Yesevî Özel Sayısı7/21 (Eylül 1991).



15

  Türk DiliHoca Ahmed Yesevî [Özel Sayısı], 1993-2/504 (Aralık 1993).  

16

  Türk YurduHoca Ahmed Yesevî Özel Sayısı, 73 (Eylül 1993).   



17

  Diyanet İlmi Dergi29/4 (Ekim-Kasım-Aralık 1993).



584  

Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî

li bir kilometre taşıdır. 1995’ye yayınlanan Yesevi Irmakları isimli roman ise 

Hacı  Bektaş-ı  Veli,  Sarı  Saltık,  Yunus  Emre  ve  Mevlana’nın,  Ahmed  Yesevi 

dergâhından öğrendikleri ölümsüzlük iksirini insanlara anlattıkları ana fikri 

üzerine kurulmuştur.

18

Ahmed Yesevî hakkındaki bu sempozyumlardan kısa süre sonra ardı ardı-



na onunla ilgili kitapların çıkması, ülkede konuya ilginin birdenbire arttığını 

gösterir. Bu eserlerle Ahmed Yesevî ve Yesevîlik çok yönlü olarak ele alınmaya 

başlanmış ve pek çok başlık altında ilk müstakil kitaplar yayınlanmıştır. Ah-

med  Yesevî’nin  hayatı,

19

  hikmetleri,



20

  etkileri,

21

  Türk  sufiliği  içerisindeki 



yeri,

22

 bilim ve dini birleştiren yaklaşımı,



23

 Alevilik ve Bektaşilik üzerindeki 

etkileri

24

  gibi  pek  çok konuya  temas edilen bu  eserler,  aynı  zamanda  onun 



toplumun pek çok farklı kesiminde ilgi görmeye başladığını gösterir. Ilk kez 

o yıllarda dillendirilmeye başlanan Türk Müslümanlığı içerisinde Ahmed Ye-

sevî’nin konumu da tartışmaya açılmıştır.

 

1998’de Istanbul’da Hoca Ahmed 



Yesevî  vakfı  kurulması  ise  Ahmed  Yesevî’nin  Türkiye’de  manevi  bir  önder 

olarak kazandığı kıymetin delili olarak görülebilir.

Son  dönemde  yapılan  çalışmalardaki  nitelik  ve  nicelik  artışı  Ahmed  Ye-

sevî’nin Türk düşünce hayatında oldukça önemli bir kişi hâline geldiğini gös-

termektedir. Daha önce Can Ocağında Pişen Aş ile onu anlatan Mustafa Necati 

Sepetçioğlu, 2002’de üç ciltlik Yesili Hoca Ahmed serisini neşrederek Ahmed 

Yesevî’yi  Türk  okuyucusuna  anlatmaya  devam  etmiştir.

25

  Ahmed  Yesevî’nin 



hayatı ve görüşleri hakkında pek çok yeni eser çıkmaya devam etmesi

26

,



 

oku-


18

  Durali Yılmaz, Yesevî Irmakları, Istanbul 1995.

19

  Mustafa Uslu, Pir-i Türkistan Hoca Ahmet Yesevî, Yozgat 1997.



20

  Hoca  Ahmed  Yesevî,  Divan-ı  Hikmet  (nşr.  Y.  Azmun),  Istanbul  1995;  Ibrahim  Hakkulov, 



Ahmed Yesevî Hikmetleri (nşr. E. S. Toplu), Ankara 1995; Hayati Bice, Divan-ı Hikmet

Ankara 1998.

21

  Cemal Anadol, Pir-î TürkistanHoca Ahmet Yesevî ve YesevîlikAnadolu’yu Aydınlatan 



Güneş,  Istanbul  1994;  Ahmed  Yesevî  Hayatı  Eserleri  Tesirleri,  Istanbul  1996;    Ahmed 

Yesevi Vakfı, Yesevilik Bilgisi, Ankara 1998;

22

  Ahmed Yaşar Ocak, Türk Sûfîliğine Bakışlar, Istanbul 1996;  Hoca Ahmed Yesevî Ocağı



Ankara 1998.

23

  Hamdi Mert, Bilimi Öne Alan Din Anlayışının Temsilcisi Hoca Ahmet Yesevî, Ankara 



1990.

24

  Mehmet  Şimşek,  Dede  Korkut  ve  Ahmed  Yesevî’den  Günümüze  Uzanan  Ünlü  Alevi 



Ozanlar, Istanbul 1996.

25

  Mustafa Necati Sepetçioğlu, Yesili Hoca Ahmed, Istanbul 2002.



26

  Munzur Muzaffer Gündüzkanat, Hoca Ahmed Yesevi Şeceresi, Istanbul 2013; Hakan Keleş, 



Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 

 585


yucunun konuya ilgisinin arttığını gösterir. Ayrıca Yesevîliğin Türk kültürünü 

Orta Asya’dan Anadolu’ya taşıması meselesi işlenmeye devam ederken

27

 Ah-


med  Yesevî’nin  dini  anlatma  yöntemi,  hadislere  bakışı,  tasavvuf  tarihindeki 

yeri, din anlayışının sevgi teması üzerine kurulu olması, Ahilikle münasebetle-

ri üzerinde de durulmaktadır.

28

 Ayrıca yeni yapılan çalışmalar içerisinde Alevi-



lik-Bektaşiliğin Ahmed Yesevî ve Yesevîlikle bağlantıları konusundaki araştır-

malarda da artış dikkat çekici boyuttadır.

29

 Yine onun düşünce sisteminde hoş-



Gönülleri Fetheden Bilge Hoca Ahmet Yesevî, Istanbul 2013; Ahmet Eğilmez Rıdvanoğlu, 

Ahmed Yesevî Açıklamalı Divan-i Hikmet, Istanbul 2014; Ahmed Yesevî (nşr. N. Tosun), 

Ankara 2015; Durali Yılmaz, Ahmed Yesevî, Istanbul 2015; Ibrahim Sarı, Ahmed Yesevî

Istanbul 2016; vb.

27

  Ali Yaman, Orta Asya’dan Anadolu’ya: Yesevîlik, Alevilik, Bektaşilik, Istanbul 2006.



28

  Namık Kemal Zeybek, Allah’a Aşk İle Ulaş: Hoca Ahmed Yesevî ve Hikmetleri, Istan-

bul 2015; Ahmet Yıldırım, Hoca Ahmed Yesevî’nin Hadis Kültürü, Ankara 2012; Ahmet 

Vehbi  Ecer,  “Ahmed  Yesevi  Dervişi  Ahi  Evren  ve  Kayseri’de  Ahilik”,  Erciyes  Üniversite-



si Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi11 (2001), s. 1-18; Hüseyin Algül, “Islâm Dininin 

Türkler Arasında Yayılmasında Hoca Ahmed Yesevî Örneği”, Uluslararası Türk Dünyasının 



İslamiyet’e Katkıları Sempozyumu (Isparta 31 Mayıs-1 Haziran 2007), Isparta 2007, s. 

45-51; Osman Türer, “Hoca Ahmed-i Yesevî’nin Türk Tasavvuf Tarihindeki Yeri ve Önemi, 



Uluslararası Türk Dünyasının İslamiyet’e Katkıları Sempozyumu (Isparta 31 Mayıs-1 

Haziran 2007), Isparta 2007, s. 59-63; Nadirhan Hasan, “Orta Asya’da Islamın Gelişmesi ve 

Hoca Ahmed-i Yesevi’nin Bu Gelişmedeki Tarihi Hizmetleri”, Uluslararası Türk Dünyasının 



İslamiyet’e  Katkıları  Sempozyumu  (Isparta  31  Mayıs-1  Haziran  2007),  Isparta  2007, 

s. 65-70; M. Askeri Küçükkaya, “Hoca Ahmed Yesevi’de Peygamber Sevgisi”, I. Kutlu Do-



ğum Sempozyumu (Şanlıurfa 21-22 Nisan 2007), Şanlıurfa 2008, s. 299-316; Veli Atmaca, 

“Anadolu’da Yesevilik (Yesevi Menâkıbnâmesi Özelinde Peygamber Tasavvuru”, 38. ICANAS 



(Ankara 10-15 Eylül 2007) BildirilerDinI, Ankara 2008, s. 43-67; vb.

29

  Ibrahim Arslanoğlu, “Alevîlik Nedir?”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Der-



gisi13 (2000), s. 153-184; aynı yazar; “Alevilikte Temel Inanç Unsurları ve Pratikler”, Türk 

Kültürü  ve  Hacı  Bektaş  Veli  Araştırma  Dergisi,  20  (2001),  s.  33-134;  Seyfullah  Kork-

maz, “Ahmed Yesevî ve Hacı Bektaş Veli”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 



Dergisi11 (2001), s. 325-355; Hüseyin Bal, “Dini Grupların Anlamı, Sınıflandırılması ve 

Alevi-Bektaşi Gruplar”, Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken



Yüklə 6,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   59




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin