Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Yüklə 6,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gabit KENJEBAYEV
- Hilmi TÜRKMEN
- Ahmet YILDIRIM ........................................................................................................................... 99
- Akif FARZALİYEV ...................................................................................................................... 128
- Aleksei PYLEV ............................................................................................................................. 138
- Ali Rıza GÜL ................................................................................................................................ 156
- Ali SHAMİL .................................................................................................................................. 172
- Almaz ÜLVİ (BİNNATOVA) ........................................................................................................ 184
- Ayşe YÜCEL ÇETİN ..................................................................................................................... 223
- Emin KIRKIL ................................................................................................................................ 354
- Ergali ESBOSINOV ...................................................................................................................... 376
- Prof. Dr. Fikret TÜRKMEN
- Gülbarçın Ramenovna DÜNDAR
- T. OMARBEKOV
|
G eçmIşten
G eleceğe
H oca a Hmed
Y esevî
Uluslararası Sempozyumu 1. cilt
26-28 Eylül 2016 İstanbul/Türkiye EDITÖRLER Yrd. Doç. Dr. Ömer KUL Arş. Gör. Dr. Ümran YAMAN Arş. Gör. Emine TEMEL Arş. Gör. Filiz FERHATOĞLU Arş. Gör. Seda AKSÜT ÇOBANOĞLU Arş. Gör. Emre KURBAN Dr. Cezmi BAYRAM YAYIN NU: 13 Takım No: 978-605-9443-09-08 ISBN 978-605-9443-10-4 Baskı:
ŞenYıldız Yayıncılık Hediyelik Eşya ve Tekstil San ve Tic.Ltd.Şti. Gümüşsuyu caddesi. Dalgıç Iş Merkezi No:3 Kat:1 Topkapı-Istanbul Tel: 0212 483 47 91 ● Faks: 0212 483 48 23 Istanbul-Aralık 2016
DÜZENLEME KURULU Prof. Dr. Hayati DEVELİ (İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Dekanı) Dr. Cezmi BAYRAM (Türk Ocakları İstanbul Şube Başkanı) Prof. Dr. Fikret TURAN (İ.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü) Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN (İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Prof. Dr. Azmi BİLGİN (İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Doç. Dr. Fatih SANCAKTAR (İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Doç. Dr. Abdülkadir EMEKSİZ (İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) YÜRÜTME KURULU Prof. Dr. Hayati DEVELİ Doç. Dr. Osman CUMA Dr. Cezmi BAYRAM Doç. Dr. Uğur GÜRSU Prof. Dr. Fikret TURAN Yrd. Doç. Dr. Ayna ASKEROĞLU Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN Yrd. Doç. Dr. Feryal KORKMAZ Prof. Dr. Abdülkerim ÖZAYDIN Yrd. Doç. Dr. Gözde SAZAK Prof. Dr. Mualla UYDU YÜCEL Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yalçın YILMAZ Prof. Dr. İbrahim HAKKUL Yrd. Doç. Dr. Metin ÜNVER Prof. Dr. Luminite MUNTEANU Yrd. Doç. Dr. Ömer KUL Doç. Dr. Abid Nazar MAHDUM Dr. Torali KYDİR Doç. Dr. Fatih SANCAKTAR Öğr. Gör. Salim YALÇIN Doç. Dr. İlyas TOPSAKAL BILIM KURULU Prof. Dr. Abdülkerim ÖZAYDIN İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet KARTAL Osmangazi Üniversitesi Prof. Dr. Aleksei PYLEV St. Petersburg Devlet Üniversitesi Prof. Dr. Alfina SIBGATULLINA Rusya Bilimler Akademisi Prof. Dr. Aşirbek MUMİNOV Kazakistan Millî İlim Akademisi Prof. Dr. Bahtiyar BABACANOV Özbekistan Fenler Akademisi Prof. Dr. Bilal KEMİKLİ Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Bilal YÜCEL Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Carter FINDLEY The Ohio State University Prof. Dr. Claudia ROMER Universität Wien Prof. Dr. Colin IMBER The University of Manchester Prof. Dr. Dewin DEWEESE Indiana University Prof. Dr. Elmira KHURIBAEVA Süleyman Demirel Üniversitesi Prof. Dr. Gisela PROCHAZKA-EİSL Universität Wien Prof. Dr. Gülden SAĞOL YÜKSEKKAYA Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Gülşen SEYHAN ALIŞIK Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Hanifi VURAL Gaziosmanpaşa Üniversitesi Prof. Dr. Ingeborg BALDAUF Humboldt-Universität zu Berlin Prof. Dr. İsmail YAKIT Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. Kemal YAVUZ İstanbul Üniversitesi (Emekli) Prof. Dr. Maria SUBTELNY University of Toronto Prof. Dr. Metin AKAR Giresun Üniversitesi Prof. Dr. Mualla UYDU YÜCEL İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Muhammet Nur DOĞAN İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Muhammet YELTEN İstanbul Arel Üniversitesi Prof. Dr. Musa DUMAN FSM Vakıf Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa ARGUNŞAH Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa KAÇALİN Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa KOÇ Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Prof. Dr. Münevver TEKCAN Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Nihat ÖZTOPRAK FSM Vakıf Üniversitesi Prof. Dr. Osman HORATA Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Ömür CEYLAN İstanbul Kültür Üniversitesi Prof. Dr. Paşa YAVUZARSLAN Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Recep TOPARLI Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Robert DANKOFF University of Chicago Prof. Dr. Shahzad BASHİR Stanford University Prof. Dr. Şükrü Haluk AKALIN Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Timur KOCAOĞLU Koç Üniversitesi Prof. Dr. Vahit TÜRK İstanbul Kültür Üniversitesi Prof. Dr. Vügar SULTANZADE Doğu Akdeniz Üniversitesi Doç. Dr. Akif FARZALİEV St. Petersburg Devlet Üniversitesi Doç. Dr. Dündar Ali KILIÇ Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Emek ÜŞENMEZ İstanbul Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet M. TULUM Anadolu Üniversitesi Doç. Dr. Nadirhan HASAN Karabük Üniversitesi Doç. Dr. Nezaket MEMMEDLİ Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Doç. Dr. Rysbek ÂLİMOV Mardin Artuklu Üniversitesi Doç. Dr. Seadet ŞIHIYEVA Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Doç. Dr. Selahittin TOLKUN Anadolu Üniversitesi Doç. Dr. Seyfeddin SEYFULLAH Özbekistan İlimler Akademisi Yrd. Doç. Dr. Cemal AKSU İstanbul Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Aynur ABDİRASİLKIZI Kazakistan DİB Başkan Yardımcısı ONUR KURULU Prof. Dr. Yekta SARAÇ (YÖK Başkanı) Prof.Dr. Mahmut AK (İstanbul Üniversitesi Rektörü) Prof. Dr. Serik PİRALİYEV (Abay Almatı Eyalet Üniversitesi Rektörü) Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ (Kazakistan Yabancı Diller ve
Meslekî Kariyer Üniversitesi Rektörü) Prof. Dr. Darhan KIDIRALİ (Uluslararası Türk Akademisi Başkanı) Prof. Dr. Mehmet ÖZ (Türk Ocakları Genel Başkanı) Prof. Dr. Ahmet Cevat ACAR (TÜBA Başkanı) Prof. Dr. Kemal ERASLAN (İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi) SEKRETARYA Yrd. Doç. Dr. Ömer KUL Arş. Gör. Dr. Ümran YAMAN Arş. Gör. Emine TEMEL Arş. Gör. Filiz FERHATOĞLU Arş.Gör. Seda AKSÜT ÇOBANOĞLU Arş.Gör. Emre KURBAN
Ö nsÖz
Y ahYa
K emal
, hemen hemen yüzyıl önce Fuat Köprülü’ye “Şu Ahmet Yesevî kim? Bir araştırın, göreceksiniz. Bizim milliyetimizi asıl onda bulacaksınız” der. Bu bir ilmî tetkik so- nucu söylenmiş söz müdür veya bir şair sezgisi midir? Bilinmez. Ancak, bir hakikatin ifadesi olduğu muhakkaktır. Köprülü, bunun üzerine “Edebiyatımızda İlk Mutasavvıfları” yazar. El- bette bu, tam Yahya Kemal’in arzu ve maksadına tam uygun değildir. Ama bir başlangıçtır. Aradan geçen yüz yıl içinde, Ömer Lütfi Barkan “Kolonizatör Dervişleri” yazmış v e bizim fütühatımızda, Yesevî yolcularının etkilerine, başka açıdan işaret etmiştir. “Hora- san Erenleri”, “Baciyân-ı Rum”, “Abdalân-ı Rum” kavramları değişik vesilelerle, dilimizde dolaşsa, nutuklarımızı süslese de, Yahya Kemal’in işaret ettiği o, “Bu Ahmet Yesevî Kim?” sorusu tam ve kâmil şekilde cevaplandırılamamıştır. Gerçi, tasavvuf geleneğimiz, bütün asırlar boyunca devam etti. Batı Türklerinin kültür coğrafyasının vatanlaştıran, milletimizin mayalanmasını sağlayan Hacı B:ektaş-ı Veli, Hacı Bayram-ı Veli, Yunus Emre, Mevlâna, Sarı saltık, Gül Baba ve daha nice Ahmet Yesevî ‘nin mânevî evlâdı hâlâ Anadolu’da ve Balkanlarda diridir. Onlarla münasebetimiz, bizim Ahmet Yesevî ile irtibatımızın devamını sağladı. Fakat bu şuurlu değildi. Demir perdenin çöküşü ve yeni Türk devletlerinin bağımsızlaşması, Türkiye’nin bu yeni devletlerle alâkasının artması sonucunu getirdi. Bu çerçevede Kazakistan’nın Türkistan (Yesi) şehrinde “Ahmet Yesevî Üniversitesi” adı ile Kazakistan-Türkiye ortak üniversitesi kuruldu. Bu, Ahmet Yesevî’nin de yoğun bir şekilde yeniden gündeme gelmesini sağladı. Hikmetlerin basımı, bunlar üzerine araştırmalar arttı. Ama, bizce, bu da yeterli değildi. Nihayet, Unesco tarafından 2016 senesi “Ahmet Yesevî Yılı” ilân edildi. Böylece, Ah- met Yesevî hakkında, Türk Dünyası’nın hemen her köşesinde toplantılar düzenlendi. Hikmetler’inden seçilen şiirlerin güftesi olduğu beste yarışmaları yapıldı. İstanbul Türk Ocağı olarak biz de, İstanbul Üniversitesi ile, Uluslar arası türk Akademisi ve Kazakistan Abay Üniversitesi’nin destek ve iştirakleri ile bir sempozyum düzenledik. Burada Ahmet Yesevî , muhtelif yönleri ile ve olabilen en geniş şekli ile ele alındı. Ama en önemlisi, çok daha farklı alanlarda ve çok daha fazla araştırmaların yapılması zarureti de anlaşıldı. Ümit edilir ki, bundan sonra çalışmalar iki alanda yoğunlaşacaktır. Birincisi, Yahya Ke- mal’in işaret ettiği, “O’nda bulacağımız milliyetimiz” hakkında olacaktır. Gerçekten millet olarak topyekûn İslâm dinini kabulümüzden yüz yıla geçmeden Yesevî’nin eski örf ve tö- remizi nasıl İslamlaştırdığı, cesaret ve şecaatimizin nasıl gazâ ruhuna döndüğünü, cihan- girliğimizin aynı zamanda bir sulh ve adalet sağladığını, “Türk Müslümanlığı” da denen millileşmiş din yaşayışımızın esaslarını böylece anlayacağız. İkincisi, bugün insanlığın içinde bulunduğu buhrandan çıkması, özellikle müslüman dünyasınında akan kan ve göz yaşının durması maksadiyle yapacağımız faaliyet, göstere- ceğimiz gayret için ihtiyaç duyduğumuz enerjiye ve heyecana sahip olmak için Yesevî nasıl bir hareket noktası olabilir? Sorusunun cevabını aramaktır. Bu yüzden, bundan sonraki çalışmalara başlangıç olması bakımından İstanbul’da üç gün süren sempozyumda ifade edilen hususların, faaliyetin yapıldığı salonlarda kalmaması gerekiyordu. Yani basılması, kütüphanelerdeki yerlerini almaları, başka araştırıcıların istifa- desine sunulması lâzımdı. Bu zaruret; tebliğleri kitaplaştırmamızı icap ettirdi. Sempozyum tertip heyetimizin üyeleri titiz çalışmaları ve ısrarlı tâkipleri sonunda teb- liğler toplantı. Açılış ve kapanış oturumlarındaki irticali konuşmalar yazıya geçirildi. Ötü- ken Yayınevi’nin değerli Elemanları Fatma Konal kitabın tertibini, Zafer Yılmaz kapağını hazırlardı. Üsküdar Belediyemiz, maddî destek sağladı. Böylece, bu eser vücut buldu. Emeği geçen ve destek veren herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz. Allah’tan niyetimizin bereketli şekilde gerçeklestirmesini niyaz ediyoruz. Cezmi Bayram
İ ç I ndek I ler A çılış K onuşmAlArı Prof. Dr. Hayati DEVELİ ............................................................................................................................... 12 Dr. Cezmi BAYRAM ...................................................................................................................................... 13 Prof. Dr. Fikret TURAN ................................................................................................................................ 18 Gabit KENJEBAYEV ...................................................................................................................................... 20 Darhan KIDIRALİ adına ............................................................................................................................ 22 Mustafa GÜLER ............................................................................................................................................ 24 Hilmi TÜRKMEN ........................................................................................................................................... 26 Anar RIZAYEV .............................................................................................................................................. 28 B İ ld İ r İ ler Altın Orda ve Osmanlı Devleti’nin Yükselişinde Türk Tasavvufu ve
Yeseviliğin Rolü Üzerine Bazı Düşünceler Abdullah GÜNDOĞDU ......................................................................................................................... 31 Ahmet Yesevî “Menkıbe”leri ile “Şaman Anlatıları” Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme Abdulselam ARVAS ................................................................................................................................ 49 Özbekistan Eğitim Sisteminde Ahmet Yesevi Abdumurad TİLAVOV ........................................................................................................................... 63 Ahmet Yesevi Felsefesi Adnan ÖMERUSTAOĞLU ..................................................................................................................... 68 İrfanın Anlam Kaybı ve Belirsizliği – Yesevîlikte Sofra Tutmak Ahmet TAŞĞIN ...................................................................................................................................... 81 Hoca Ahmed Yesevî’nin Divân-ıI Hikmet’inde Hz. Peygamber Tasavvuru Ahmet YILDIRIM ........................................................................................................................... 99 Ahmed Yesevî’nin St. Petersburg Devlet Üniversitesi, Doğu Fakültesi Kütüphanesi’nde
Muhafaza Edilen Yazma Eserleri Akif FARZALİYEV ...................................................................................................................... 128 О наиболее древних (аутентичных) частях сборника стихов Ходжи Ахмада Йасави «Диван-и хикмат»
Güney Kazakistan’da Hoca Ahmet Yesevi Soyuna Bağlı Yatırlar/Türbeler Ali Abbas ÇINAR ......................................................................................................................... 148 Tasavvufi Tefsire Ciddi Bir Katkı: Yesevi’nin Hikmet Temelli Kur’an Yorumu Ali Rıza GÜL ................................................................................................................................ 156 XOCA ƏHMƏD YƏSƏVİNİN ÖYRƏNİLMƏSİNİN QADAĞAN EDİLMƏSİNİN VƏ ONU ARAŞDIRANLARIN GÜLLƏLƏNMƏSİNİN SƏBƏBLƏRİ
ƏLİŞİR NƏVAİNİN “NƏSAİM ÜL-MƏHƏBBƏT” TƏZKİRƏSİNDƏ XOCA ƏHMƏD YƏSƏVİ İZLƏRİ
Türk-İslam Dünyasının Dirilişi İçin Yesevi Hikmetlerinin Yeniden Yorumlanması Arna KOZHANAZAR ........................................................................................................................... 199 ƏHMƏD YASƏVİ VƏ AZƏRBAYCAN XALQ ƏDƏBİYYATINDA SUFİLİK Cəlilova AYNUR ...................................................................................................................................204 Ahmet Yesevi Düşüncelerinin Dağıstan’da Yayılmasında Yahsay Medressesinin Önemi
Ahmed Yesevî’nin İdeal İnsan Anlayışı Ayşe YÜCEL ÇETİN ..................................................................................................................... 223 Ahmet Yesevî’nin Din Dilini Anlama, Algılama ve Yorumlama Biçimi Bayram DALKILIÇ ................................................................................................................................ 238 Ahmed Yesevî’nin Hocası Yusuf-ı Hemedâni ve Halifeleri Cemal AKSU .......................................................................................................................................... 247 Hoca Ahmet Yesevi’nin Divan-ı Hikmet’inde Eğitim Cemal TOSUN ...................................................................................................................... 260 Timürlü Devlet Geleneğinde Hoca Ahmed Yesevî Mîrâsının Yeri C. Eralp ALIŞIK ..................................................................................................................................... 280 Ahmet Yesevi’de Kadın Algısı Derya ÖZCAN ...................................................................................................................... 295 Reşahât Ayn-ül Hayât Kitabında Hâce Ahmed Yesevî ve Yolu Dündar Ali KILIÇ .................................................................................................................304 Ahmed Yesevî’ye Göre XII. Yüzyıl Türk Toplumunda İdeal Din ve Devlet Adamı Profili
..............................................................................................................309 Ahmed Yesevi Tasavvufunda Divanelik ve Onun Evrensel Tutumları
....................................................................................................................323 ‘Sosyolojik’ Okuma Yaklaşımıyla Hoca Ahmed Yesevi
....................................................................................................................331 Evliya Çelebiye Göre Diyar-ı Rumdaki Yesevi Halifeleri
Hoca Ahmed Yesevî’de Bilgi ve Erdem Engin ERDEM .....................................................................................................................368 ОРТАҒАСЫРЛЫҚ ТҮРІК (ҚАЗАҚ) МЕМЛЕКЕТТЕРІНДЕГІ ДӘСТҮР САБАҚТАСТЫҒЫНДАҒЫ ЙАССАУИ ОРЫНЫ Ergali ESBOSINOV ...................................................................................................................... 376 Göçebe Toplumun Ahlaki Tekamülünde Hoca Ahmet Yesevî ve Yesevîlik Erol CİHANGİR ........................................................................................................................... 391 Ahmet Yesevî’nın Divan-ı Hikmet’ınde Geçen
“Sofra” ile İlgili Metaforların Kavramsal Metafordan Edebî Metafora Dönüşümü Fidan UĞUR ÇERİKAN ...................................................................................................................... 402 Anadolu’daki Zühdî Halk Edebiyatının Ahmet Yesevî ile İlişkisi
Yesevî Türbesi Dört Yön Motifi ve Manevi Arka Planı Gözde SAZAK ....................................................................................................................................... 432 Tatar Edebiyatında Tasavvuf Gülbarçın Ramenovna DÜNDAR ........................................................................................................ 440 Ahmed Yesevî Adlı Kitap Üzerine Gülden SAĞOL YÜKSEKKAYA ........................................................................................................... 446 Yeseviliğin Altın Orda ve Kazak Hanlarına Manevi Etkisi T. OMARBEKOV ................................................................................................................................... 460 G.HABİZHANOVA ............................................................................................................................... 460 Anadolu’da Yesevî Geleneğiyle İlişkilendirilen Ziyaret Yerleri Gürol PEHLİVAN .................................................................................................................................. 472 Hoca Ahmed Yesevî’nin Düşüncelerinin Hint Alt Kıtasındaki İzleri Hammet ARSLAN ................................................................................................................................. 488 Hoca Ahmet Yesevî’nin Hikâyet-i Mi‘râc’ı Hanife Dilek BATİSLAM ...................................................................................................................... 506 Ahmed Yesevî’nin Türk ve Dünya Tarihinin Şekillenmesindeki Rolü Hasan MOĞOL ...................................................................................................................................... 518 Yesevi Düşüncesinde Dini -Sosyal Hayat ve Günümüz Hayrani ALTINTAŞ .............................................................................................................................. 530 Şiddetin Dilinden Hoca Ahmed Yesevi’nin Gönül Diline Hilmi DEMİR ........................................................................................................................................ 538 Divan-ı Hikmet’te Dinî ve Tasavvufi Kavramlar Himmet KONUR ................................................................................................................................... 548 Ahmet Yesevi (Ö. ) Düşüncesinde Ahlak Felsefesinin Temel Kavramları İbrahim MARAŞ .................................................................................................................................... 568 Çağdaş Türk Düşünce Hayatında Yesevîlik İzleri İbrahim TELLİOĞLU ............................................................................................................................ 579 Duygusal Zekâ Teorisine Göre Divân-ı Hikmet Çözümlemesi İlhan GENÇ .......................................................................................................................................... 594 Ahmet Yesevi’nin Divanı Hikmet’inde Pedagojik Unsurlar ve Din Eğitimi Yüklə 6,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|