Firuddin cəFƏrov hasil fəTƏLİyev

Vəzərək yağı vəzərək bitkisinin (şəkil 3.12) toxumundan alı-
nır. O, qışlıq rapsın yarım növüdür. Bu yağ linol və linolen turşu-
larından başqa, xeyli olein turşusuna malik olub onu yağ turşuları 
tərkibinə görə zeytun yağına yaxınlaşdırır.  
 
 
 
Şəkil 3.12. Vəzərək (Barbarea vulqaris) 
 
Qarğıdalı yağı yarma və nişasta – patoka istehsalı tullantıla-
rından alınan qarğıdalı rüşeymindən (şəkil 3.13)  istehsal olunur. 
Qarğıdalı yağının triqliserid tərkibində linol, olein, palmitin turşu-
ları üstünlük təşkil edir. Bu yağ tokoferolların yüksək miqdarı ilə 
seçilir. Xam qarğıdalı yağı spesifik dad və ətrə malik olub, rəngi 
açıq-sarıdan şabalıdı-qırmızıya qədər dəyişir.  
Xardal yağı xaççiçəklilər fəsiləsinə aid olan xardal bitkisinin 
(şəkil  3.14)  toxumundan  alınır.  Rafinləşməmiş  xardal  yağının 
tərkibində olein, linol və eruk turşuları üstünlük təşkil edir.  

---

132
 
 
 
Şəkil 3.13. Qarğıdalı (
Zea mays 
L.
) 
 
 
 
Şəkil 3.14. Xardal (Sinapis 
L.
) 
 
Eruk turşusu xaççiçəklilər fəsiləsinə aid olan bütün bitkilərə 
xasdır. Xardal yağı yaxşı antibiotik olub, bakterisid xüsusyiyyəti-
nə malikdir. Yavaş və zəif oksidləşir. O, tərkibi dəyişmədən günə-
baxan  yağından  3-4  dəfə  artıq  saxlanıla  bilər.  Xardal  yağının  az 
miqdarda  əlavə edilməsi,  digər bitki  yağlarını konservasiya  edir. 
Balıq konservləri xardal yağında hazırlandıqda çox əla keyfiyyətli 
olur. Çörək-kökə məmulatları isə xardal  yağının təsirindən uzun 
müddət bayatlaşmır.  

---

133
 
Bu  qida  yağı  xardal  yağına  məxsus  dad  və  iyə  malik  olub, 
kənar  iy  və  dadsız  olur.  Xardal  yağı  həm  də  qənnadı  və  çörək 
bişirmə sənayesində istifadə edilir. 
Yağ  çiçəyi  yağı  eyni  adlı  bitkinin  toxumundan  alınır.  Yağın 
tərkibində  50%-dən  çox  əvəzolunmayan  yarımdoymamış  yağ 
turşuları olur. Kliniki tədqiqatlarla sübut edilmişdir ki, onun ürək-
damar xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlar üçün faydası vardır.  
Araxis (yer fındığı) yağı yer fındığı meyvəsindən(şəkil 3.15) 
alınır.  Araxisin  vətəni  Cənubu  Amerikadır.  Hal-hazırda  onu 
Krasnodar vilayətində də becərirlər. Qida üçün rafinləşmiş, dezo-
dorlanmış  yağ  istifadə  olunur. Digər formalar qənnadı, marqarin 
istehsalında,  çörəkbişirmədə,  mayonezdə  və  sousda  istifadə 
olunur.  
 
 
 
Şəkil 3.15. Araxis (
Arachis hypogaea L.)
 
 
Araxis  yağının  triqliserid  tərkibində  olein,  linol  və  palmitin 
turşuları üstünlük təşkil edir. Bu yağın əsas xüsusyiyyəti onun tər-
kibində araxin və liqnoserin turşularının olmasıdır.  
Araxis  yağı xolesterinin  miqdarını azaldır, araxis  yağında  E 
vitamini  və  karotinoidlərin  (o  cümlədən,  beta  –  karotin)  olması 
məhsulun antioksidant və immun modelləşdirici potensialını artı-
rır və keyfiyyətini daha uzun müddətə saxlayır.  

---

134
 
Zeytun yağı zeytun ağacının (şəkil 3.16) meyvələrindən hazır-
lanır. Avropa zeytunu təsərrüfat əhəmiyyətinə malikdir. Krım əra-
zisində  zeytun  ağacı  XIII  əsrdən  məlumdur.  Hal-hazırda  zeytun 
bağlarına Krasnodar vilıayətində rast gəlinir. Zeytun və zeytun ya-
ğının dünya bazarında əsas istehsalçısı İspaniya, İtaliya, Yunanıs-
tan, Tunis, Mərakeş və Əlcəzairdir. 
Yetişmiş  meyvələri  rəngindən  asılı  olaraq,  qara,  bənövşəyi, 
qırmızı  və  ağ  olur.  Əksər  zeytun  meyvələri  zeytun  yağı  almaq 
üçün yararlıdır. Zeytun yağı digər yağlardan orqanizm tərəfindən 
yüksək mənimsənilməsinə görə fərqlənir. O, öd qovucu xüsusiy-
yətə  malikdir.  Onu  ürək-damar  xəstəlikləri  profilaktikası  üçün 
pəhrizin  tərkib  hissəsi  kimi,  istifadə  edir,  kosmetik  və  əczaçılıq 
sənayesində geniş tətbiq olunur. Zeytun yağı xoşagələn dad və ətrə 
malikdir.  Zeytun  yağının  triqliseridlərinin  tərkibində  olein,  pal-
mitin və lenol turşuları üstünlük təşkil edir.  
  
 
 
Şəkil 3.16. Zeytun (Olea europea