Fяxrяddиn mustafayev

Qametogenez və meyoz. 
Bir xromosom dəsti olan hüceyrə 
haploid
(haplos– sadə), ikiqat xromosom dəsti olan hüceyrə isə 
diploid
(diplos– 
ikiqat) adlanır. Hüceyrənin cinsiyyətli bölünməsi mürəkkəb proses olmaqla 
bu zaman xromosomların miqdarı yarıya qədər azalır. Mayalanma zamanı 
xromosomların başlanğıc miqdarı bərpa olunur. Canlı orqanizmlərin 
cinsiyyət hüceyrələrinin inkişafı prosesi qametogenez, erkək fərdlərdə 
spermogenez
, dişilərdə isə –
ovogenez 
adlanır. 
Mitoz 
– qeyri-cinsi çoxalma təbii seçmə yolu ilə somatik hüceyrələrin 
çoxalması zamanı möhkəmlənmiş mürəkkəb proses olub DNT mole-
kullarının və xromosomların reduplikasiyası (ikiləşməsi) və bərabər sürətdə 
qız hüceyrələrə keçməsindən ibarətdir.

---

125 
Şəkil 7.
Heyvan hüceyrəsinin 4 xromosomla mitotik (haploid miqdar=2) bölün-
məsinin sxemi (K.Villi, B.Dete, 1975) 
A– interfaza (sakitlik mərhələsi); 
B– ilkin profaza (sentriolalar ayrılıb); 
Vvə Q– son profaza; 
D– metafaza; 
E – ilkin və son anafaza 
Z– telofaza; (nüvə qişası əriyir, sitoplazmanın bölünməsi başlayır). 
1– xromosom; 
2– sentromer; 
3– nüvəcik; 
4– nüvə; 
5– nüvə qişası; 
6– sentriol; 
7– ulduz və çıxıntılar 

---

126 

Şəkil 8. 
Mitozun mərhələləri (B.Qutman və b., 2004).
 
 
 
Beləliklə, hüceyrənin cinsi çoxalması mürəkkəb mərhələlərlə müşayət 
olunan bir prosesdir. İnsanın kariotipində iki xromosom dəsti (23) olduğundan 
insanlar diploid orqanizmlər hesab olunur. Bu prosesi sxematik olaraq aşağıdakı 
kimi şərh etmək olar: