G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

letter sent me by Mr. Bell.
Men Mr. Bel yuborgan xatni hu-
zur qilib o‘qib chiqdim.
Agar bu gapdagi with great pleasure ravish holini to‘ldiruvchidan keyin
qo‘ysak, bu hol have read fe’liga emas, sent sifatdoshiga qarashli bo‘ lib
qoladi va ma’no buziladi.
3. Orin holi odatda ravish holidan keyin keladi, ammo o‘rin holi here
yoki there ravishlaridan yasalgan bo‘lsa, ular odatda ravish holidan oldin
keladi:
He will work here with pleasure.
U bu yerda bajon-u dil ishlaydi.
I met him there by chance.
Men uni tasodifan u yerda uchra tib
qoldim.
Biror yoqqa yo‘nalishni bildiradigan fe’llardan keyin o‘rin holi bevosita
fe’ldan keyin keladi:
I went to the theatre with his sis-
ter.
Men teatrga uning singlisi bilan
bordim.
The steamer «Svir» sailed from 
Odessa with a cargo of machinery.
«Svir» paroxodi Odessadan ma-
shina ortilgan yuk bilan suzib ketdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

---

282
BO‘LISHSIZ DARAK GAPLAR

1. Bo‘lishsiz gaplarda kesim bo‘lishsiz shaklda keladi. Not inkor
yuklamasi kesim tarkibidagi yordamchi yoki modal fe’ldan keyin qo‘yiladi.
Agar kesim tarkibida yordamchi yoki modal fe’l bo‘lmasa (Simple Present 
yoki Simple Past), do, does yoki did yordamchi fe’llari olinadi. Asosiy
fe’lning to yuklamasisiz shakli ishlatiladi. Og‘zaki nutqda not yordamchi
fe’l yoki modal fe’llar bilan qo‘shilib ketadi:
I have not (haven’t) seen him to-
day.
Men uni bugun ko‘rganim
yo‘q.
He is not (isn’t) waiting for you.
U sizni kutmayapti.
Ali will not (won’t) go there.
Ali u yerga bormaydi.
She cannot (can’t) come today.
U bugun kela olmaydi.
He does not (doesn’t) work here.
U bu yerda ishlamaydi.
They did not (didn’t) tell me about
it.
Ular menga bu haqda
gapirishmadi.
2. Agar kesimda ikki va undan ortiq yordamchi fe’l bo‘lsa not yuklamasi
birinchi yordamchi fe’ldan keyin qo‘yiladi:
It has not been done yet.
Bu hali bajarilmadi.
He will not have fi nished
his work by fi ve o’clock.
U soat beshgacha ishini
tugata olmaydi.
3. Ingliz tilida bo‘lishsizlik not yuklamasini emas, bo‘lishsiz olmoshlar
— no, nobody, no one, nothing, bo‘lishsiz ravishlar — never, nowhere, 
va bo‘g‘lovchilar neither … nor yordamida ham yasaladi. Bu holda kesim
bo‘lishli shaklda bo‘ladi, chunki ingliz tilida bitta gapda faqat bitta inkor
bo‘lishi mumkin:
I received no letters yesterday.
Men kecha hech qanday xat ol-
madim.