Heyət n darə ed lm



Yüklə 4,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/54
tarix05.03.2017
ölçüsü4,61 Mb.
#10133
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   54

          1.  Təşkilatın  və  onunla  daxildə  və  ya  xaricdə  təmasda  olan 

hər  bir  tərəflə  münasibətlərin  yaxşılaşdırılmasına  qulluq    edən    hər

  bir    fəaliyyət 

2.  Təşkilatın  müsbət  “ictimai  sifətini”  yaratmaq  üçün  məslə-  hətlər

   

3.  Qeyri  anlaşmaların  və  şairlərin  ləğvinə  yönəldilmiş  tədbirlər. 



4. nsanlar  və  ya  təşkilatlar  arasında  potensial  və  real  kontaktların  mü-

nasibətlərin  yaxşılaşdırılmasına  yönəldilmiş  hər  hansı  bir  fəaliyyət. 

            PR  əslində  bu  deyil,  baxmayaraq  ki,  bəziləri  hesab  edirlər  ki: 

1.

  Təbliğatlar 



2.

  nformasiya  və  cəmiyyət  arasında  baryer  yaradan  fəa-

liyyətdir; 

3.

  Əmtəənin və xidmətlərin satışının artırılmasına yönəldilmiş 



bir fəaliyyətdir, baxmayaraq ki satış proqramları və marketinq üçün 

PR-ın böyük əhəmiyyəti var; 

4.

 

Cürbəcür  biçliklərin  toplusu,  onlar  hərdən  bir  fikri  cəlb 



eləmək  üçün  istifadə  olunur,  tez-tez  və  ayrılıqla  istifadə  edildikdə 

onlar əhəmiyyətsizdir; 

5.

  nformasiya  təsviri  (məsələn,  təcavüz,  reklam),  həqiqətən, 



etik normalarından və ictimai maraqlardan asılı olmayaraq, hansısa 

bir fikri məcburi eləmək; 

6.

  Dolayısı reklam sistemi ilə 



7.

  Pulsuz reklamla 

8.

  Mətbuatla  sadəcə  işləmək  (baxmayaraq  ki,  mətbuatla 



işləmək bir çox PR proqramların tərkib hissəsidir). 

PR  böyük  və  güclü  üçün  çox  çətin  bir  məsələdir. 

Son  bir  neçə  ildə  rus  dilinin  bir  çox  terminoloji  sistemlərinin

  formalaşması  (bank,  vergi,  kompüter,  marketinq  və.s.)  ingilis  dili  ter- 

minologiyalarının  güclü  təsiri  altında  baş  verir.  Son  iyirmi  ildə  bizim   

dildə  çoxlu  “mənimsəmələr”  müşahidə  olunur,  onlar  ayrı-ayrı  də- 

  rinliklə  rusdilinin  fonetik,  orfoqrafik,  qrammatik  və  semantik  sistemlər

  ilə  qəbul  edilib. 

Mənimsəmə  özgə  dilin  elementidir  (söz,  marfema,  sintatik 

quruluş  və.s.),  bir  dildən  o  biri  dilə  dil  kontaktı  nəticəsində  köçü

-

rülmüş  elementdir.  (Linqvistiçeskiy  gnüiklopediçeskiy  slovarğ–Mos-



kva  1990) 

Tam  və  ya  qismən  mənimsənilmiş  sözlərdən  başqa  rus  tekst- 



 

 

 



443 

lərində  ayrı-ayrı  xarici  sözlər  müşahidə  olunmağa  başlayır  –  özgə

  dilin  sözləri  mənimsəmənin  ilk  pillələrində  yerləşən  və    xarici    qrafi

k  görüşünü  saxlayan.  Onlardan  bəziləri  bu  mərhələdə  “donub  qalır”  u

zun  müddət-  on  illiklərlə  və  ya  əsrlərlə.  Bu  cür    mənimsəmələr  rus  d

ilində  də  var.   



De  facto:  o,  onlar 

 

Son  zamanlar  rus  mətnlərində  tez-tez  istifadə  olunan  ingilisdi-

li  terminlərindən  xüsusi    diqqəti  özünə  “Public    Relations”  söz     

qoşması  çəkir; 

Rus  dilində  bu  terminin  yazılmasına  altı  variantda  rast  gəl-

mək  olar:  public  relations,  Public  Relations,  pablik  releyşıns,  Pab-

  lik  Releyşıns  və  nəhayət  PR  və  PR  abreviaturaları  eyni  cür  oxunur 

“piar”,  yəni  hətta  rus  qrafik  təsəvvürünə  ingilis  tənəffüsü

    uyğun 

gəlir.  Bizim  gözlərimiz  qarşısında  münasibətlər  nəzəriyyəsinə,  icti-

maiyyətlə  bağlı  olan    münasibətlərə,  marketinqə  və  reklama  həsr  e

dilmiş  manaqrafiyalarda  və  məqalələrdə  bu  söz  qoşmasının  qrafik 

təsəvvürü  və  təsəvvürü  uğrunda  əsl  mübarizə  gedir:  bəzi  müəllif- 

  lər    ardıcıl  olaraq  onun  kiril  əlifbası  ilə  yazılmasını,  bəziləri  isə 

latınca,  bəzi  mütəxəssislər  bu  terminə    cəm,  şəkil  formasına  məxsus 

olan  (məsələn:  “politiçeskie  PR”,  “oteçestvennıe  PR”,  “PR  əvləöt-     

sə….”),  o  birilər  isə  tək  halın  qrammatik  xüsusiyyətlərini  (məsələn: 

“PR  pomoqaet”,  “PR  əvləetsə…”),  üçünçülər  isə  şüurlu  olaraq  bu

  terminin  istifadəsindən  o  sintaktik  kontestlərdən    qaçırlar,  harada  ki 

onun  cinsini  və  sayını  (məsələn:  “PR  pomoqaet/öt”  istifadə  olunan

  konstruksiya  “meropriətiə  PR  pomoqaöt”  və.s.)  göstərmək  lazımdır. 

Tez-tez  bir  məqalə  və  ya  kitab  daxilində  bu  terminin  ayrı-ayrı  for-

malarıyla  da  rastlaşmaq  olar.   

PR    sahəsində  bəzi  mütəxəssislər  şüurlu  olaraq  rus  dilinə 

bu    termini  qavramağa  çalışırlar.  Bu  PR  sahəsində  mütəxəsislərin 

“linqvistik  tövsiyələrin”  arxasında  nə  durduğunu  və  nə  dərəcədə  o

nların  əsaslı  olduğu  cəhd  edək.   

Latın  və  rus  qrafikalarında  bu  terminin    təsvirini    latınca 

və  rusca  qoyaq  bir  qırağa:  bunu  təkcə  zaman  həll  edə  bilər,  ancaq

  obreviatura  PR  «piar»  tənəffüsü  ilə  qalmağa  çox  az  şansı  var  və

  bu  onun  bir-birinə  qrafik  və  fonetik  uyğunsuzluğu  ilə  bağlıdır.   

Bu  terminin  hansı  hərflərlə    yazılmasını  qoyaq  bir  qırağa.  Təkcə 

onu  qeyd  edək    ki,  ingilis  dilli  hərflərin  istifadə  olunması  bu  ingilis 


 

444 


 

sözünü  rus  dilinə  adaptasiyası  ilə  bağlıdır.   

Cinsin  və  sayın  seçilməsi    problemi  bu    PR    profesional- 

ları  üçün,  həm  linqvistlər  üçün  böyük  seçim  problemidir.   

 

De  jure:  o,  yoxsa  onlar? 

 

Bəzi  müəlliflər  rus  tekstlərində  mənimsənilmiş

  “public  rel-

  ations”  terminə  cəm  halı  formasını  verərkən  onun  ingilis  dilində 

qrammatik  xüsusiyyətlərini  nəzərə  alırlar,  bəziləri  isə  onun  rus  dili

ndə  tərcümə  ekvivalentini  nəzərə  alırlar:  ictimaiyyətlə  münasibətlər.

Ancaq  ingilis    dilli  söz    qoşması,  onun  tərcüməsi  və  onun  rusca 

mənimsənilməsi  eyni  şey  deyil.  “Brend”  sözü  hansı  cinsə  məxsus-

dur,  əgər  onun  söz-  bə-söz  tərcüməsi    markadır?  Bəyəm  qadın  cinsi 

rus  dilində  ismin  mə-nasına  görə  onun  canlı,  cansız  olmasını  mü

-

ə

yyənləşdirmək  asan  deyil,  ona  görə  ki,  bu  qrammatik  kateqoriya-



dır,  semantik  yox  (mənasına    görə):  məsələn;  “insan”  sözü  canlıdır, 

“çaynik”  sözü  –  cansız,  “meyid”  sözü  isə  canlıdır  (müqayisə  edin),     

kimi  görüb?  –  insanı  /  meyidi  və  nəyi  görüb?  –  cayniki  /  meyidi).

  Sözlərin  qrammatik  və  mənaca  fərqləndiyi  halları  o  biri  dillərdə 

də  məlumdur:  Alman  ismi  Maedchen  (qız)  qadın  cinsinə  aid  deyil  (o

rta  cins). 

Beləliklə  sözün  mənası  və  xüsusən  onun  tərcümə  ekviva- 

  lenti  mənimsənilən  sözün  qrammatik  göstəricilərinə  təsir  etmir.   

Yəni  “PR  ictimaiyyətlə  əlaqələr  deməkdir  və  deməli  bu  söz  cəm 

halındadır”  –  deyilməsi  düzgün  deyil.   

              Ayrı    izahat  daha  sanballı  görünür:  “ ngilis  dilində  public

  relations  cəm    formasında  verilib  və  buna  görə  bu  mənimsənilən

  termin  rus  tekstlərindədə  cəm  formasında  olan  isim  kimi  istifadə 

olunmalıdır”.  Görünür  bu  məntiqə  uyğundur.  Linqvist  burada  nəyə

  etiraz  edə  bilər.   

lk  öncə  ayrı-ayrı  dillərin  qrammatik  sistemlərinin  quruluşu

  fərqlidir,  ona  görə  mənimsəmə  zamanı  bu  sxemləri  mexanik  bir 

dildən  o  birinə  köçürülməsi  mümkün  deyil.  Biz  axı  mənimsənilmiş

  “kompüter”  sözünü  orta  cinsli  isim  saymırıq,  təkcə  ona  görə  yox

  ki,  ingilis  dilində  bu  “it”  əvəzliyi  ilə  əvəz  edilir.  Bəlkə  cəm  ha-

  lında  iş  ayrı  cürədir.  Ancaq  cəm  halı  –  qrammatik  göstəricidir.   

Cəm  halla  qrammatik  cəmin  fərqlənmə    halları  geniş  məlumdur 

(məsələn:  rusca  “çası”  (əl  saatı)  və  “budilnik”,  “qrabli”  və  “ve-   


 

 

 



445 

nik”).  Rus  dilinin  mənimsənilmə  tarixində  elə  hallar  olub  ki,  söz

  bir  dildən  o  biri  dilə  keçərkən  cəm  halının  qrammatik  xüsusiyyət

i-ni  dəyişib.  Məsələn  “maqazin”  sözü  rus  dilinə  ərəb  dilindən  gəli

b  (fransızların  vasitəsilə),  ərəb  dilində  o  cəm  halında  idi  və  onun 

“xzn”  kökü  ərəb  dilindən    mənimsənilmiş  o  biri  –  “kazna”  sözü  ilə 

eyni  idi.  Çətin  ki,  kimsə  bizdə  desin  ki      rus  dilində  “maqazin” 

  sözü  –  cəm    formasındadır.    Ayrı  sözlə  sözlərinəvvəl  qrammatik 

xüsusiyyətləri    (məsələn:  cəm  forması)  mənimsəmə  zamanı  itirilməsi 

halları  məlumdur.   

Beləliklə,  ikinci    izahat  tam  mübahisəlidir.  Ancaq  burada   

səmərəlilik  kökü  var:  public  relations  sözünü  rus  dilində  istifadə   

edən  insanların  ndil  şüurunda  “s”  –  ingilis  dilində  cəmin  morfoloji   

göstəricisi  kimi  formalaşıb.  Belə  “morfoloji  şəffaflıq”  söz  qoşma- 

sının  mənimsənilməsi      ona  rus  dilində  olan  cəm  hallarınıda  cəkə

  bilər.   

Bununla  belə  səs  nöqteyi-nəzərində  “public  relations”  söz 

qoşması  kişi  cinsində  olan  tək  hal  kimi  qəbul  edilir,  samit  hərflər-

lə  qurtaran  sözlərə  (dom,  voz)  analogiya  ola  bilər.  Yəni  bir  çox  PR 

–  professionalların  bu  termini  kişi  cinsi  isim  saymaq,  intuitiv  is-  t

ə

yin  arxasında  güclü  fonetik  oxşarlıq  durur,    hansı  ki,  bir  çox  mə



nimsəmə  hallarında  yaxşı  işləyir.  Çətindir  demək  ki,  qarşı-  qarşı

-y

a  çıxan  iki  faktordan  (morfoloji  şəffaflıq,  yoxsa  fonetik  oxşarlıq) 



vaxt  gələndə  daha  güclü  olacaqdır.  Bu  təsadüf  o  qədər  nə-    dir   

ki,  “public  relations”  o  konteksdə  tam  istifadə  etmək  lazımdır  ki, 

harada  ki,  onun  qrammatik  xassələrini  tam  aşkarlamaq  lazımdır.  Q

eyd  etmək  lazımdır  ki,  cəmin  göstəricisi  –  “s”  PR  –  obreviatu-  ra

da  verilmir!. 

Bir  vacib  əlavə:  ngilis  dilində  söz  qoşması  “public  relati-

ons”  cəm  şəkilində  bir  mənalı  olaraq  müəyyən  edilmətib.  Lüğətlər

də  (məsələn:  Webster)    mütləq  göstəriş  var  –  pl    but  us  sing  in 

constr:......  yəni  cəmdir,  amma  adətən  tək  hal  formasında,  kons-   

  truksiyasında  işlənilir  (bundan  sonra  PR  termini  kimi  anlayışı  ve-

rilir).  PR  haqqında  ingilis  dilli  kitablarda  hər  şey  bir  mənalıdır:   

•  Public  relations  is  the  formal  way  in  which  organizations 

communicate    with  their    publics.  Public  relations,  however, 

is planned – or managed-communication.   

Public  relations  Techniques.    Todd  Hunt,  James  E.Grunig, 

1994,  USA  (p.5) 



 

446 


 

•  … it is sometimes claimes that public relations is an American 

invention. How new is public relations ? (p.1) 

            Definition  of  the  (British)  Institute  of  the  Public  Relati

ons(IPR): 

•  Public relations is the planned and sustained effort to establish 

and  maintain  goodwill  and  mutual  understanding  between  an 

organization and and its publioks.(p.6). 

•  How new is PR? 

•  What is PR? 

Sadalananlardan  belə  bir  nəticə  çıxarmaq  olar  “public  relati-

ons”  termini  ingilis  dilində  də  tək  hal  formasında  işlənir.   



Baş  ağrısı  əlavə  edək:  PR=  Public  Relations? 

Sualı  belə  qoyaq  -  PR  sözü  rus  dilində  də  həmən  cins  və

  cəm  qrammatik  xassələri  olmalıdırmı?  PR  professionalı  yəqin  ki, 

deyəcək  “hə”,  professional  linqvist  isə  fikirləşər. 

Məsələn:  məş

hur  söz  qoşması  “TASS  upolnomoçen  zaəvitğ

….”  yada  salır  ki  əsas  söz  qoşması  –  Teleqrafnoe  aqenstvo  Sovet

skoqo  Soöza  –  orta    cinsli  isimdir.  Müvafiq  abreviatura  isə  kişi   

cinsli  isim  kimi  istifadə  olunur  və  bunun  izahatı  var.  Rus  dilində 

istifadə  olunan  abreviaturalar  cürbəcürdür.  Hərif  abrevituraları  var, 

hansılar  ki,  adların  söz  qoşmasına  daxil  olan  sözlərin  ilk  həriflərin

dən  ibarətdir    (məsələn:    MQU,  SŞA,  SSSR);  onlar  dəyişilmir  və

  söz  qoşmasına  daxil  olan  sözlərin  qrammatik  xassələrini  tamamilə

  saxlayır.    Səs    abreviaturaları  var,  söz  qoşmasına  daxil  olan  sözlərin

  ilk  səslərindən  ibarətdir,    yəni  onlar  adi  söz  kimi  oxunur  (məsələn: 

vuz,  TAS).    Hərif  –  səs  və.s.  abreviaturalar  var.  Əgər  səs  və  ya 

hərif  –  səs  abreviatura  samit  həriflə  qurtarırsa,  o  kişi  cinsli  isimə 

keçməyə  meyillidir.  Belə  bir  bildirişlər  “TASS  upolnomoçen  zaəvitğ

….”,  “vuz  rekomendoval”  (vuz  –  ali  təhsil  ocağıdır)  bununla  izah

  olunur  ki,  “vuz  və  TAS”  sözlərinin  hallanması  mümkündür:  “ra-

botat  v  TASSe,  v  vuze”.  Ayrı  sözlə  desək  sözün  domenant  olduğu

  fonetik  kişi    cinsli    görünüşü  ilə  sözün    fonetikliyi  ilə  üst-üstə   

düşməsi  –  rus  dilində  güclü

    dil    faktorudur,  hansı  ki,  sözün  qra-

mmatik    xassələrinin  mənimsənilməsinə  təsir  edir.  Tə-sadüfi  deyil 

ki,  mətbuat  səhfələrində  belə  bir  söz  qoşması  peyda  olunub:  “si- 

villəşmiş  second  hand”. 

Belə  bir  nəticəyə  gəlmək  olar  ki,  birincisi:  PR  abreviatura-

sı    rus  abreviaturası

    deyil,  çünki  rus  söz  qoşmasının    qısaldılmış



 

 

 



447 

  forması  deyil,    bu  ingilis  dilindən  mənimsənilmiş  sözün  özü  ilə

  paraleldir.  Öz  fonetik  quruluşuna  görə  eşidildiyi  kimi  qəbul  edilir

  (yəni  sözə  uyğun),  artıq  hərf  abreviaturası  kimi  yox.  Bu  daha  ço

x  YUNESKO  abre  viaturasını    yada  salır,  hansı  ki,  ingilis  dilində

  UNESCO  abreviaturasından,  yəni  ingilis  söz  qoşmasının  “United 

Nations  Educational  Scientific  and  Cultural  Organization”  (rus  dili

ndə  Orqanizaüiə  Obğedinennıx    Naüiy  po  voprosam  obrazovaniə   

nauki  i  kulturı  -  demək    deyil)  rusca  yazılmasıdır.  Beləliklə  bura-

da  rus  həriflərinin  abreviaturasına    məxsus  olan  qrammatik  qayda 

işləmir  və  terminin  qısaldılmış  və  tam  yazılmış  formaları  arasında

  qrammatik  ayrılığın  yaranması  üçün  əsas  qoyulur.   

Ikincisi:    öz  tələffüsünə    görə  “pi-ar  –  iki  hissədən  ibarət 

sözdür”,  və  samit  səslə  qurtarır.  Bu  cür  sözlərin  kişi  cinsinə  (mə-

  sələn:  TASS,  vuz  abreviaturalarının)  keçmə  tendensiyası  bu  sözə 

də  aiddir,  əgər  PR  –  PR  frofessionalları  yekdilliklə  dil  prosesləri- 

nin  inkişafına  zidd  olan  qərarları  qəbul  etməsələr.   

Vaxt  yetişəndə  bu  sözün  ismin  hallarına  görə  dəyişməsini 

gözləmək  olar.  Mümkündür  ki,  danışıqda  PR  –  sifətləri  yaransın. 

Məsələn:  “vuzovskiy  sifətinə    analogiya    kimi”.  Ayrı  sözlə  desək 

PR-termini  kişi  cinsində  olan  isim  kimi  istifadə  etmək  lazımdır.   

 

Bundan  çıxan  nəticə  nədir?    gözləmək  lazımdır 

 

Beləliklə  mənimsənilmiş  public  relations  termini  və  onun, 



PR  qısaldılması  rus  dilində  müstəqil  qrammatik  xassələrini  inkişaf 

etdirə  bilər  və  bu  rus  dili  qrammatikasına  uyğundur.  PR  abreviatu-

rası  rus  dilinə  keçəndə    tək  hallı  kişi  cinsli  isimə  çevrilir,  və  bu 

da  rus  dilində  fonetik  faktorlarla  motivlənən  formalaşmış  tendensi-

yaya  uyğundur.  Public  relations  termini  tam  istifadə  edilərkən  rus 

dilində  iki  ayrı-ayrı  tendensiya  toqquşur.  Birincisi:  fonetik  analogi-

yaya  uyğun  motivləşir,  ikincisi:    “s”  cəm  göstəricisinin  morfoloji 

şə

ffaflığı  ilə  bağlıdır.  Nəzərə  alsaq  ki,  burada  linqvistik  anlaşılma-



  sızlığın  nadir  halı  təqdim    edilib,  bu  terminin  tam  açıq    şəkildə 

istifadəsi      miqdar  mənasında  lazım  olan  yerdə  düzgün  olmaz.   

Mümkündür  ki,  rus  dilindədə  vaxt  gələndə  o  tək  halda  isim  kimi 

qəbul  ediləcəkdir  (ingilis  dilində  baş  verdiyi  kimi). 

E.Q.Borisova,  Ö.K.Piroqova  –  jurnal  «Sovetnik»  -  Moskva,

  1992,  №2.   



 

448 


 

22.2.  PR,  təbliğat  və  riyazi  əsaslandırma          

 

          -Riyaziyyatçı olmayan məni oxumasın. 



                             

 

 

Leonardo da Vinci 

 

Bütün halda... düzdür, əgər düzgün danışılarsa. 



Mixail Saltıkov - Şedrin 

 

 



Xüsusi olaraq public relations-la təbliğatı fərqləndirmək lazımdır. 

Onların  fərqləri  prinsipial  xarakter  daşıyır  (məqsədlərinə  görə,  qarşısında 

duran məsələlərə görə, vasitələr (???) və strateji məqsədlərə görə). 

 

Siyasətçilərə həmişə (bu gün isə, bizdə də - xüsusən) təbliğat 



lazımdır, idarəciliklə məşğul olanlara isə PR xüsusən. Bilmək lazımdır 

ki,  ölkənin  ali  vəzifəli  şəxsləri  –  idarəçiliklə  məşğul  olanlardır. 

Müəssisələrin rəhbərləri də idarəçiliklə məşğul olanlardır. Söz gəlmiş

-

kən,  rus  qubernatorları  öz  fəaliyyətini  bazar  (yəni  konfliktlə  zəngin 



olan)  prinsipləri  əsasında  qururlar  və  informasiya  təminatında  öz  əsas 

mənbələrinə əsaslanırlar – öz xüsusi professional idarəetmə fəaliyyətinə 

(regionun inkişafın idarə edilməsi də ayrı firma və kompaniyalara əmr 

verməklə  yox),  təbliğatın  demonopolizasiyasından  qorxmurlar,  onlar 

real  PR  qurulmasında  iştirak  edirlər.  Bir  nümunə  kimi  misal  üçün 

Rusiyanın Tomsk vilayətini göstərmək olar, hansı ki, qonşularla müqa-

yisədə “Sibirin Skandinaviyası adlandırmaq olar”.

38 


            Aşağıda verilmiş cədvəldə PR və təbliğatın fərqləndiyi görünür. 

Reklam “piar” şəklində, ya da ki təbliğat formasında ola bilər. 

Özü onun və ya o birisinin vasitəsi qalaraq heç birisi deyil.  nformasiya 

güclü  sovet  təbliğat  yanaşma  təcrübəsinə  malik  olaraq  (insanların 

nəyisə tərif etmək, olduğundan daha yaxşı görünmək təbii haldır) bizim 

“mütəxəssislər” əsl təbliğatla məşğul idilər.   

Böyük  reklam  şirkətin  reklam  üzrə  cavan  bir  mütəxəsislə  söhbəti 

zamanı  profesional  fəaliyyətin  təkmilləşdirilməsi  məsələsi  toxunul-

muşdur  –  tədrisdə  nə  lazımdır.  O  problemi  belə  qoydu:  “Özün  şübhə-

ləndiyin  yerdə”  kliyentləri  inandırmaq  çox  çətindir.  Və  dəqiqləşdirici 

suala;  “Siz  yalan  deməyi  öyrənmək  istəyirsiz?”  o  cavab  verdi:  “yox 

                                            

38

    Təsadüf  deyil  ki,  Tomsk  vilayətinin  qubernatoru  V.N.Kress  iki  dəfə  öz  vəzifəsinə  yenidən 



seçilib və onun siyasi reytinqi və əhali arası hörməti son beş ildə artır. Yeri gəlmişkən o rus dövlət 

dumasının birinci çağırışının üzvüdür. 

 


 

 

 



449 

yalan  danışmağı  mən  bacarmıram.  stəyirəm  buna  rahat  yanaşmanı 

öyrənim, təmiz vicdanla yalan danışım”. 

 

 



  –  Bizim  belə  demək  olarsa  “piarçılar”  o  qocaya  oxşayırlar,  hansı  ki 

zavoddan  daşınılan  detallardan  yataq  düzəltmək  istəyirdi.  Ancaq  yığma-

sından  asılı  olmayaraq  həmişə  pulemyot  alınırdı.  Nə  edək  ki,  bizim 

“qocalar” istənilən zavodda işləməyiblər. 

 

Çox asanlıqla  görmək olar  ki,  kommunikasiyanın (bax  20 fəsil-



dəki təsnifata) quruluşu PR məqsədlərinə və vəzifələrinə uyğun gəlir, onun 

vasitələrinin əksinə deyil və bu işdə iştirak edənlərin qarşlıqlı anlaşmasına 

gətirib çıxarır. Deməli PR təsnifatın kommunikasiyasının təsnifatı əsasında 

qurmaq olar: 

 

PR  subyektin  (şəxs,  firma,  hökumət)  və  onun  ictimaiyyətlə 



arasında kommunikasiyanı təmin edən vəziyyətdir. 

Yeri gəlmişkən xarici professional ədəbiyyatda bu cür qurulmuş təsnifat – 

nadir deyil: 

 

We define public relations at the management of communication 



between an organization and its public. 

2

 



PR  consist  of  all  forms  of  planned  comunication,  outwards  and 

inwards, between an organization and it`s publics for purpose of achieving 

specific objectives concerning mutual understanding. 

 



ndi isə konfliktləri və oyunların riyazi nəzəriyyəsini yada salmaq 

vaxtıdır,  bu  həmdə  münaqişə  şəraitində  optimal  qeyri-müəyyənlik  şərai-

tində  optimal  qərarların  qəbul  edilməsinin  riyazi  nəzəriyyəsidir.  (bax  §. 

20.3). 


 

Bu nəzəriyyə daxilində həcmi böyük olmayan, lakin idarəetməklə 

məşğul  olanlar  üçün  çox  vacib  olan  nəzəriyyə  var  –  tarazlı  situasiya 

haqqında (situasiyanın tarazlığı haqqında həmin paraqrafda bax).   

    Teoremanın özündə isə deyilir: Dolu olan informasiyada hər hansı N 

 

PR 



Təbliğat 

Məqsəd   

 

 

Tapşırıq 



 

 

Vasitələr 



 

Starteji məqsəd 

 

Razılaşmanın əldə olunması 



 

 

Düzgün dialoqa nail olmaq 



 

 

Tam açıqlığı nəzərdə tutur 



 

Anlaşmaya 

Özünə tərəfdaşları qazanmaq və 

onların fəaliyyətləndirmək 

 

Öz şəxsi mənafelərini dialoq zamanı 



təmin etmək 

 

Hər bir hansı (faktalrın gözlədilməsi və 



dezinformasiya qədər) 

Tərəfdarların sayın çoxaldılması   



 

450 


 

subyektlərin son konflikti 

bərabərlik situasiyasını yaradır. 

 

Deməli,  informasiyanın  tamam  olmağı  konfliktlərin  həll 



edilməsi  üçün  kifayət  qədər  imkanlar  yaradır.  Deməli  konfliktlərin  ən 

yaxşı  profilaktikası  öz  cəmiyyətini  (həm  daxili  və  xarici)  tam,  dolğun 

informasiyalarla təmin etməkdir. 

    Beləliklə  ideoloji  və  ayrı  subyektiv  faktorlardan  asılı  olmayan 

oyunlar  nəzəriyyəsində  (riyazı  nəzəriyəsi  olduğuna  görə)  PR  kom-

munikasiyaların  inkişafına  yönəldilmiş  bir  fəaliyyət  kimi  yaranması 

nəzəri  əsaslandırılıb,  və  bu    təsnifata  görə  “həqiqət  və  dolğun  məlu-

mat” əsasında fəaliyyət göstərir. (bax: Sam Blakinyuxarıda verilmiş PR   

və kommunikasiya təsnifatına). 

  Nəhayət sualına cavab verilməlidir. 

- PR kimə lazımdır? 

- Konfliktlərin profilaktika vasitələrini axtaranlara. 

Başlanmış  konfliktlə  müvəffəqiyyətli  mübarizə  vasitəsi  PR  o  vaxt  ola 

bilər ki, əgər: 

•  PR təşkilatda olub (istifadə edilib) konfliktdən əvvəl: 

• 

nformasiyanın dolqunluğu və tamamlığı təşkilatın (firmanın 



rəhbərlərinin) maraqlarını, konfiktin bir subyekti kimi pozmur. 

Yəni ki rəgabətyönümlü təşkilatlar üçün. 

 


Yüklə 4,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   54




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin