Individual rivojlanish biologiyasi fani zigota hosil bo‘lishidan organizmning tabiiy

Reyting savollari
1.
Muhit haqida tushuncha bering. 
2.
muhit omillarining embrionga ta‘sirini o‘rganishga oid tajribalarni ayting. 
3.
rivojlanish uchun zarur bo‘lgan tashqi muhit omillarini ayting. 
4.
tuxumlar evolyusiyasini aytib bering. 
5.
embrional rivojlanish uchun zarur bo‘lgan ichki muhit omillarini 
tushuntiring. 
6.
ekzogastrulyasiya nima? 
7.
embrionga muhitning biotic omillarining ta‘sirini ayting. 
8.
organlar hosil bo‘lishida tashqi va ichki muhit omillarining ta‘sirini 
tushuntirib bering. 
9.
organism rivojlanishida kritik davrlarni aytng. 
10.
P.G.Svetlovning kritik davr to‘g‘risidagi nazariyasini ayting. 
11.
embrion kritik davrini o‘rganishning amaliy ahamiyati nimalardaniborat? 
12.
organism va muhit evolyusiyasini aytib bering. 
13.
emansipasiya nima? 
14.
ekologiya fani nimani o‘rganadi? 

---

222 
XII-BOB. METAMORFOZ 
 
Postembrional rivojlanish va metamorfoz haqida umumiy tushuncha 
 
Ona organizmidagi yoki tuxum ichidagi rivojlanish embrional rivojlansh 
deyiladi. Tuxum po‘stidan yoki ona organizmidan yosh hayvonning chiqishidan 
tabiiy o‘limgacha bo‘lgan davr postembronal rivojlanish deyiladi. 
Postembrional rivojlanishning to‘g‘ri va metamorfozli yo‘llari farqlanadi.
1.To‘g‘ri rivojlanishda yangi tug‘lgan yoki tuxumdan chiqqan hayvon ota-
ona formalariga o‘xshaydi. Ammo gavdasining hajmi va jinsiy voyaga
yetmaganligi bilan ota –onasidan farq qiladi. Demak, postembrional 
rivojlanishning boshlanishi o‘sish va jinsiy voyaga yetishida tayyorlanishdan 
boshlanadi. Bunday rivojlanish chuchuk suv gidralarida ,ba‘zi nematodlarda, bosh 
oyoqli mollyuskalarda va ko‘plab umurtqali hayvonlarda uchraydi. To‘g‘ri 
rivojlanishning ikki turi bor. 
A.
Anamorfoz (grekcha anamorfozis- shaklning buzilishi). Bunda yangi 
tug‘lgan yoki tuxumdan chiqqan yosh hayvon ota –onasiga o‘xshaydi, lekin 
gavdasi kichik bo‘ladi. Masalan, tuban birlamchi hasharotlardan Protura 
turkumining 
vakillari 
tuxumdan 
chiqqanda 
gavdasi 
kichik 
va 
qorin
segmentlarining soni kam bo‘ladi. Bir necha linkadan keyin gavdasi yiriklashadi va 
segmentlar soni to‘liq bo‘ladi. Bu hodisa ko‘poyoqlilar, halqali chuvalchanglar va 
boshqa hayvonlarda ham uchraydi.