“Informasiya İqtisadiyyatı”

 
Ġqtisadiyyatın sektor modelləri 
 
Mənfəətsiz  sektorun  vacib  rol  oynadığı  iqtisadiyyatın  əsas 
sektor modelləri aşağıdakılardır: 
 
İkisektorlu model − hökumət və qeyri-hökumət təşkilat-
larının bir-birinə qarşı qoyulmasına əsaslanır. Qeyri-hökumət təş-
kilatları xüsusi və ictimai yönümlü təşkilatlara bölünür, yəni əsas 
diqqət insanın hərəkətinin yönümünə və ya təbiətinə yetirilir. 
 
Üçsektorlu  model  daha  çox  tanınır.  Bu  modeldə  iqtisa-
diyyatın üç sektoru − biznes, hökumət və qeyri-hökumət təşkilat-
ları  nəzərdən  keçirilir.  Mənfəətsiz  sektor  «üçüncü  sektor»  ad-
landırılır. 
 
Dördsektorlu model üçsektorlu modelə ev təsərrüfatlarının 
əlavə edilməsi yolu ilə əmələ gəlir. Sektorlar arasındakı qarşılıqlı 
əlaqə mexanizmində ev təsərrüfatı bir növ təməl daşı hesab edilir.   
 
Beşsektorlu  model  təşkilatın  məqsədlərindən  asılı  olaraq 

---

 
85 
sektorların  daha  kiçik  hissələrə  bölünməsi  yolu  ilə  üçsektorlu 
modeldən əmələ gəlir. 
 
Altısektorlu  model  sektorların  müəyyən  edilməsinin  iki 
meyarına  əsaslanır.  Birinci  amil  təşkilatın  hüquqi  cəhətdən  rəs-
miləşdirilməsi dərəcəsidir. Burada üç pillə − qeyri-formal təşkilat, 
yarımformal təşkilat və formal təşkilat müəyyən edilmişdir. İkinci 
meyar  təşkilatın  məqsədlərinin  iqtisadi  təbiətidir,  yəni  kom-
mersiya və ya sosial xarakter daşımasıdır. 
 
Yeddisektorlu  modelə  bazar,  dövlət,  özünüidarə,  hökumət 
təşkilatları,  mütəşəkkil  maraqlar,  assosiasiyalar  və  özünütəşkil 
daxildir. 
Tarif  sistemi  amil  əlamətlərinin  istənilən  toplusunu  əmək 
haqqının müəyyən qiyməti ilə qarşılaşdırmağa imkan verən qay-
dalar və alqoritmlər sistemidir. Tarif sistemini qurarkən bir və ya 
bir neçə ən vacib amili və ya tarif amillərini ayırd edirlər.