"İqtisadiyyatı güclü olan dövlət hər şeyə qadirdir". "Biz neft kapitalını insan kapitalına çevirməliyik"
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ÇİNDƏ ETNİK VƏ DİNİ MÜNAQİŞƏLƏR: SİNTSZYAN-UYĞUR VƏ TİBET Qüdrət Nüsrət oğlu Quluyev
- Açar sözlər
- Keywords
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 327
- Sintszyan-Uyğur problemi
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 328
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 329
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 330
|
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 326 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan 7.
Zeliha Hodaloğulları, Aydın Aydın, Türkiyenin Doğalgaz Noktasında Rusyaya Bağımlılık Durumunun Soğuk Savaş Sonrası Türk Dış Politikasina Yansıması, 2015, p 83-108 8. Hasan Selim Özertem, Turkey and Russia: A Fragile Friendship, Turkish Policy Quarterly, 2017, p 121-134 9. Pavel.K.Baev, Kemal Kirişci, An Ambiguous Partnership: The serpentine trajectory of Turkish-Russian relations in the Era of Erdoghan and Putin, Turkey Project Policy Paper, number 13, 2017, 27 p 10. Serhat Güvenç ve Sıtkı Egeli. "Changing Naval Balances in the Eastern Mediterranean: Implications for Turkey." Turkish Policy Quarterly, 2016 http://turkishpolicy.com/article/800/changing-military-balances-in-the-eastern- mediterranean-implications-for-turkey 11. Dış Politika ve Savunma Araştırmaları Grubu, Bilgesam Analiz, NO:1360, 2017, 9 s. 12. Ali Balcı, Türkiye Dış Politikası: ilkeler, aktörler ve uygulamar, Nesil Basım Yayın, Eylül 2013, 339 s. 13. A Monograph by COLWilliam Robert Lynch CBE British Army, From 2002-2017, to What Extent Has Turkish Security Policy Been Effective ? , School of Advanced Military Studies, 2017, 71 p. 14. Ali Balcı, Türkiye Dış Politikası: ilkeler, aktörler ve uygulamar, Nesil Basım Yayın, Eylül 2013, 339 s. 15. Pavel.K.Baev, Kemal Kirişci, An Ambiguous Partnership: The serpentine trajectory of Turkish-Russian relations in the Era of Erdoghan and Putin, Turkey Project Policy Paper, number 13, 2017, 27 p 16. Hasan Selim Özertem, Turkey and Russia: A Fragile Friendship, Turkish Policy Quarterly, 2017, p 121-134 17. Secret Russian-Kurdish-Syrian military cooperation is happening in Syria’s eastern desert http://www.independent.co.uk/voices/syria-isis-russia-kurdish-ypg-happening-in-secret-a7857471.html
ÇİNDƏ ETNİK VƏ DİNİ MÜNAQİŞƏLƏR: SİNTSZYAN-UYĞUR VƏ TİBET Qüdrət Nüsrət oğlu Quluyev Bakı Mühəndislik Universiteti qquluyev@std.beu.edu.az; gguluyev@hedefglobal.az XÜLASƏ Artıq yüz ildən artıq bir zamandır ki, Çin ərazi problemlərini həll edə bilmir. Hal-hazırda Çində bir neçə münaqişəli ərazilər var. Bunlardan Honq Konq, Tayvan kimi ərazilərdə etnik deyil siyasi məsələlər münaqişənin səbəbləri və aparıcı qüvvəsidir. Lakin Sintszyan-Uyğur və Tibet kimi vilayətlərində mövcud olan münaqişələrin əsas səbəbi məhz mədəni, dini və etnik fərqliliklər, eyni zamanda Çinin bu fərqliliklərə qarşı apardığı siyasətdir. Hər iki ərazi də müxtəlif din, etnik tərkib və mədəniyyətə malik olsa da apardıqları mübarizə ortaq bir "Xan" siyasi iradəsinə qarşıdır. Lakin "düşmən" bir olsa da mübarizə aparılma vasitə və üsulları bölgə xalqlarının dini- mədəni-etnik fərqliliyi kimi tamamilə müxtəlifdir. Açar sözlər: Çin, etnik münaqişələr, Sintszyan-Uyğur, Tibet ABSTRACT More than hundred years China is not able to solve its territorial issues. Currently there are several conflicted regions in China. In some regions, such as Hong Kong, or Taiwan, political reasons are the main driving factor of conflict. On the other hand, in Xinjiang, Tibet, main causes of the conflicts are exactly these cultural, religious, and ethnic diversity, and at the same time are Chinese policy against that diversity. Both of these regions fight against the same “Sinicization” policy of China, however they have different cultures, religions and ethnic roots. Although “the enemy” is the same, fighting methods and tools are different as their religion, culture and ethnic roots differ. Keywords: China, ethnic conflicts, Xinjiang, Tibet Giriş Coğrafi cəhətdən baxdığımızda təkmillətli dövlət olan Çində 56 etnik qrupun nümayəndəsi yaşamaqdadır. Lakin bu 56 etnik qrupdan 55-i etnik azlıq hesab olunur. [ 1 ] Son 2002-ci il siyahıya almasına görə bu 55 etnik azlıq xalqların cəmi sayı 104 milyondan artıqdır. İlk baxışdan kifayət qədər böyük bir rəqəm olsa da ümumi Çin əhalisinin 91% (1,2 mlrd.) etnik "Xan" nəslindən olan çinlilərdir və buna görə də digər xalqlar etnik azlıqlar kimi adlandırılır. Digər bir tərəfdən Çinin dini infoqrafikası da xeyli maraqlıdır. Çin Xalq Respublikası bütün Çin üzərində hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra ölkədə kommunist-totalitar rejim quruldu. Digər kommunist dövlətlərdə olduğu kimi Çində də din tamamilə dövlətdən ayrıldı və hətta insanların gündəlik həyatla- rında belə dinin rolunu azaltmaq üçün tədbirlər görülməyə başlanıldı. Hal-hazırda Çin əhalisinin 52,2
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 327 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan % özünü inancsız hesab edir, yerli dinlərə inananlar 21,9%, buddistlər 18,2%, xristianlar 5,1%, müsəlmanlar isə 1,8%-dir.[ 2 ] Qeyd edək ki, eyni zamanda Çində cəmi 7-9% insan daha ali bir varlığın olduğuna inanır. Bu göstəricilərə görə Çini dünyanın ən inancsız ölkəsi hesab etmək olar. 8
Yuxarıda da qeyd olunduğu kimi Çinin əhalinin əsas hissəsini "Xan" etnik mənsubiyyətinə malik Çinlilər, dini cəhətdən isə elmi-ateizm ideyası təşkil edir. Məhz Çin dövləti də bütün siyasətini bu iki ideyanın möhkəmləndirilməsi üzərində cəmləşdirib: vahid Çin millətinin yaradılması və dinin insanların həyatına müdaxiləsini tamamilə yox etmək. Bu siyasətin həyata keçirilməsində mədəni cəhətdən fərqli olan azsaylı xalqların assimilyasiya edilməsi üsulundan istifadə edilir. Bu siyasət isə öz növbəsində etnik azlıqlar tərəfindən aqressiv qarşılanması ilə nəticələnir. Sintszyan-Uyğur problemi 1940-cı illərdə yaranan Şərqi Türküstan Respublikasının ləğvindən və ərazinin ÇXR tərkibinə daxil edilməsindən sonra bölgədə 150-dən artıq konflikt baş vermişdir. Lakin 90-cı illərə kimi bu konfliktlər çox işıqlandırılmırdı. Son dövrlərdə baş verən münaqişələrdən ən dəhşətlərindən biri Gülcə qətliamıdır.[ 3 ] Çin hökuməti 30 uyğur müstəqillik aktivistini edam etdirməsi və ənənvi Uyğur mədəniyyətinin ünsürlərini yenidən canlandırma cəhdlərinin qarşısının alınması[ 4 ] etirazların qızışmasına səbəb oldu. Etirazçıların təkbir gətirdiyi və "Şərqi Türküstana azadlıq!" şüarları səsləndirdiyi iki günün sonunda 5 fevral 1997-ci ildə hökumət qüvvələri etirazçıları təzyiqli su və gözyaşardıcı qazla dağıtdığı bildirildi. Lakin etirazları boğmaq məqsədi ilə polis və Çin Xalq Azadlıq Ordusu silahdan da istifadə etdi. Rəsmi rəqəmlərdə ölü sayı 9 göstərilsə də[ 5 ], bir çox mənbədə 162 insanın həlak olduğu eyni zamanda 1600 nəfərin həbs olduğu bildirilir.[ 6 ] 2007-2009-cu illərdə də Çin dövlətinə qarşı terror hücumları oldu. Türk İslam Partiyası məsuliyyəti öz üzərinə götürsə də Çin tərəfi bu cür bir qruplaşmanın olduğu belə qəbul etmir, xüsusilə də 2008 avtobusun partladılması ilə terrorizm arasına bağın olduğunu inkar edir. [ 7 ] 2012-ci il fevralında Yençenqdə hücum nəticəsində 24 nəfər öldürüldü və 18 nəfər yaralandı. Bir il sonra Kaşqarda 21,Sanşan iğtişaşlarında isə 27 nəfər həyatını itirdi.[ 8 ][
] 2014-cü ildə Kunminq stansiyasına bıçaqlı hücum nəticəsində 31 ölü, 141 yaralı qeydə alındı, o cümlədən 380 nəfər həbs olundu. Eyni ilin 22 mayında isə Urumçi bazarında iki maşın partladıldı və hadisə nəticəsində 43 nəfər öldü, 90 nəfər yaralandı. Hadisədən günahkar bilinən 9 nəfərə isə ölüm hökmü oxundu. [ 10 ] 2015-ci ildə Aksu kömür mədənində yatan işçilərə bıçaqla hücum edən şəxs 50 nəfəri öldürdü. [ 11 ] Hadisələrdən də göründüyü kimi Sintszyan-Uyğurdakı proseslər bəzi hallarda sosial-siyasi zəmindən çıxıb daha çox terrorizmi xatırladan bir hal alır. Uyğurların azadlıq hərəkatının terrorizmlə bu şəkildə bağlanılmasında məhz Türküstan İslam Partiyasının da böyük rolu var desək yanılmarıq. Partiyanın əsasları Abdul Hamid, Abdul Aziz Maxdum və Abdul Hakim Maxdum tərəfindən Türküstanın İslam partiyası adıyla 1940-cı ildə qoyulub. Partiyanın qurucuları həbs olunsa da 1979-cu ildə həbsdən çıxan Abdul Hakim Hasan Masum və digər islam fundamentalistlərini hazırladı.[ 12 ]
1997-ci ildə partiya Hasan Masum tərfindən yenidən quruldu. Çin hökuməti isə partiyanı Şərqi Türküstan İslam Hərəkatı (ETIM) adlandırır. 1998-ci ildə Hasan Masum partiyanın qərargahını Kabula köçürdü. Bu şəkildə o həm Talibanla daha yaxın əlaqədə ola biləcəkdi, Əl-qaidə lideri Usama bin Ladenlə şəxsi əlaqədə ola bəri, eyni zamanda Özbəkistan İslam Hərəkatı liderləri ilə də əməkdaşlıq etməyi asan olacaqdı. Lakin ABŞ Əfqanıstana girdikdən sonra Masum Pakistan sərhədləri yaxınlığında dağlıq zonada olan Əl-qaidə bazalarının bombalanması zamanı öldürüldü. Quantanamoda həbs düşərgəsində saxlanılan uyğur məhbusların etiraflarına görə TİP üzvlərinə Əl-qaidə liderlərindən olan Abdul Haq və Hasan Masum tərəfində təlimlər keçilirdi.[ 13 ] TİP eyni zamanda “Qafqaz Əmirliyi” liderlərindən Doku Umarov tərəfindən də mədh olunurdu. TİP-in Əfqanıstanda da fəaliyyətinə kifayət qədər rast gəlinir. Hətta bunu TİP öz dərc etdirdiyi "Islamic Turkistan" jurnalında da etiraf edirlər. Bir sıra mənbələrdə Şimali Vəziristanda Taliban düşərgələrində 400 uyğur döyüşçüsün olduğu deyilir.[ 14 ]
Suriyada olan müharibədən sonra İŞİD-in sıralarına yüzlərlə uyğur qoşulmuşdur. Çindən bir çox insanlar hətta öz ailələri birlikdə İŞİD-lə birlikdə vuruşmaq üçün Suriyaya axın etmişdir. Bu insanlar adətən Türkiyə vasitəsilə Suriyaya daxil olub. Suriyanın Çindəki səfiri Imad Mustafa açıq şəkildə Türkiyəni uyğurlara Suriyaya girmək üçün şərait yaratmaqda ittiham etmişdir. Türkiyənin “Meydan”
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 328 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan qəzetinin yaydığı bir məlumata görə Zeytinburnunda saxta pasportlar hazırlayan "Nureli T" adında bir biznesmen İŞİD-ə qoşulmaq üçün Suriyaya gedən uyğurlara kömək edib.[ 15 ] Eyni zamanda ABŞ dövlət departamentinin mətbuat xidmətindən Con Kirbinin açıqlamasına görə Taylandan deportasiya olunan uyğurlar da İŞİD-ə qoşulmaq üçün Suriya və İraqa gəliblər.[ 16 ]
müttəfiqlərindən biri olan Çinə qarşı vuruşmuş kimi hiss edirik. Çinə qarşı mübarizə apara bilmirik ən azından onun müttəfiqinə qarşı vuruşaq" ifadəsi ilə uyğurların əsas hədəfinin yenə də Çin olduğunu vurğulamaq istəyib. [ 17 ] Tibet problemi Tibetin Çinə tarixən aid olub olmaması bir az mübahisəli məsələdir. Tibetdə VII əsrdə Tibet Krallığı yaranmışdır[ 18 ] və kifayət qədər geniş əraziləri öz tərkibində birləşdirmişdir. Çin iddia edir ki, Tibet XIII əsrdən ona məxsusdur. Doğrudur bu ərazidə Tibetin muxtariyyəti saxlanılmışdır, lakin bütün bu dövr ərzində Çindən asılı vəziyyətdə idi.[ 19 ] Bütün bu məsələlərə baxmayaraq 1950-ci ildə ÇXR Tibetin işğalını başa çatdırdı. Tibet dini və siyasi rəhbəri Dalay Lama ilə 1951-ci ildı 17 maddəlik "müqavilə bağlanıldı" ki, Tibet Çin tərkibində muxtariyyət hüququna malik olacaq. Çin digər etnik azlıqlara qarşı apardığı siyasəti Tibetdə də aparır. Lakin tibetlilərin Çinə qarşı mübarizəsi daha sakit şəkildə aparılır. Bu isə əhalinin əsas dini inancı olan Buddizmlə və Dalay Lamanın apardığı sülh siyasəti ilə bağlıdır. 1950-ci ildə Tibetin işğalından kiçik başqaldırmalar üsyanlar oldu. Lakin 1959-cu il kütləvi iğtişaşlarından sonra durğunluq dövrü yaşandı. 2008-ci il martın 10-da Lhasada məhz 1959-cu il mübarizəsinin 49 illiyi ilə bağlı iğtişaşlar son illərdə Tibetdə baş verən ən böyük münaqişə olmuşdur. Təbii ki, bu iğtişaşların başlamasına təkcə 1959 üsyanın il dönümü deyil 2008 Pekin Olimpiya oyunları və tibetlilərin də dünyanın gözünün Çində olmağını dərk etməsi səbəb olmuşdur. Hadisələrdə rəsmi məlumatlara görə 623 nəfər yaralı, 14 ölü qeydə alınmışdır, lakin xarici mətbuat ən az 101 tibetlinin öldüyünü iddia edir.[ 20 ] Tibetdə kütləvi iğtişaşlar çox da qeydə alınmasa da tək-tək polis zorakılığı davam edir. Tibetlilər isə bu davranışlara qarşı daha çox özlərini cəzalandırmaq, aclıq aksiyası, bəzən isə özlərini yandırmaqla cavab verirlər. Son illərdə ciddi münaqişə sayı az olsa da ÇXR dövründə kifayət qədər böyük sayda tibetli həyatını itirib. 173,221 tibetli həbsxanada gördüyü işgəncələrdən həyatını itirib, 156,758 tibetli Çin hökuməti tərəfindən ölüm hökmünə məhkum edilib,
342,970 tibetli acından ölüb,
92,731 tibetli xalqa açıq işgəncələrlə öldürülüb, 9,002 tibetli isə intihar edib.[ 21 ]
Dalay Lama. Tibetdə əsas din Buddizmdir və buna uyğun olaraq da dini və siyasi rəhbərliyi Dalay Lama edir. 1933-cü ildə XIII Dalay Lama vəfat etdi. Bir neçə illik axtarışdan sonra isə 6 yaşlı yeni XIV Dalay Lama xalqa təqdim olundu. Yeni Dalay Lamanın azyaşlı olması Tibetin ölüm - qalım dönəmində istənilən liderliyi etməsinə mane oldu. 1950-ci il Tibetin işğalının başa çatmasından sonra Çin hökuməti 40 minlik qoşunla Lhasaya daxil oldu və Dalay Lamanı müqavilə bağlamağa məcbur etdi. 1959-cu ildə üsyandan sonra Çin Dalay Lamanın məbədinə qoşun yeritdi, lakin 300,000 tibetli binanın ətrafını kəsərək liderlərini qorudular. Bunlara baxmayaraq Dalay Lama Çini tərk etməyə məcbur edildi, və Hindistanın Dharassalam bölgəsinə yerləşdi, onun arxasınca 80,000 buddist də ölkəni tərk etdi, zamanla bu bölgədə 150,000 buddistin yerləşdiyi bildirilir və bura dünyada buddizmin əsas mərkəzlərindən sayılır.[ 22 ]
Dalay Lama dünyada kifayət qədər nüfuza malik bir insanıdır. O Tibet üçün aparılan mübarizənin sadəcə sülh yolu ilə aparılmasını mütləq hesab edir. Onun uzun illərdir şiddətə baş vurmadan, apardığı sülh siyasəti nəhayətində 1989-cu ildə Nobel Sülh mükafatı almasına gətirib çıxardı. Dalay Lama bir çox hallarda beynəlxalq təşkilatların konfranslarına xüsusi dəvətlə çağırılır. Onun siyasəti Tibetə mədəni muxtariyyətin verilməsini məqsəd qoysa da, hər zaman Çinin rolunu da qeyd edir. Yəni bir sözlə Çinsiz Tibet iddia etmir. Tibetdə Dalay Lamadan sonra ikinci nüfuzlu şəxs Pançen Lamadır. Çin hökuməti isə hazırkı Pançen Lamanı oğrulayıb yerinə 11 yaşı ayrı bir şəxs "təyin etdi". Tibet xalqı üçün hal-hazırda bu ən böyük narahatçılıqlardan biridir, çünki nəzərə almaq lazımdır ki, Dalay Lama artıq 81 yaşındadır.
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 329 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan Pançen Lama isə növbəti Dalay Lamanın seçilməsində ən böyük söz sahibidir. Hazırkı Pançen Lamanın Çinin adamı olması, gələcək Dalay Lamanın da bu cür olmasına gətirib çıxarda bilər. Bu isə Tibet xalqının ümidlərinə tamamilə son qoyulması deməkdir.[ 23 ] Nəticə Geniş coğrafiya, etnik, dini müxtəlifliyin müsbət tərəfləri olduğu kimi Çin kimi bir çox dövlət- lərdə bu müxtəlifliyin vahid dövləçilik ideyasına potensial təhlükə ola biləcəyini də görürük. 1.3 mlrd. əhaliyə malik olan Çində yüz milyondan artıq milli azlıqlara rast gəlinir. Faiz etibarı ilə azlıq olsalar da say olaraq bu qədər böyük və tamamilə fərqli dini və etnik kimliyə malik bir kütlənin öz muxtariy- yətlərini tələb edəcəkləri, Çin mədəniyyəti ilə asanlıqla uyuşmayaqları açıq bir həqiqətdir. Digər tərəf- dən Çindəki adı gedən xalqların konfliktə getməsinin digər bir səbəbi də Çinin bu xalqalara tolerant davranmaması və bir çox hallarda onları assimilyasiya etməyə çalışmasıdır. Öz mədəni və etnik kimliyini unutmayan xalqlar heç bir halda asanlıqla vahid “Xan” ideologiuasını qəbul etmək istəmir. Eyni zamanda ÇXR də anlayır ki, seperatçılığın qarşısını almaq, Çinin ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün vahid bir Çinli kimliyi yaratmaq lazımdır. Amma Çinin Çinli kimliyi yaratmaq siyasəti xalqlara qarşı multikultralist siyasət yeritməklə deyil onları assimilyasiya etməklə həyata keçirilir. Bunun üçün Çinin əsas fəaliyyəti etnik “Xan”ların sayının nisbətən az olduğu bölgələrdə etnik tərkibi tənzimləməkdir. Belə ki, adı gedən bölgələrdə yeni iş yerləri açılır, lakin işçi kimi yerli xalqlara deyil digər bölgələrdən gələnlərə üstünlük verilir. Səbəb kimi yerli əhalinin savadsızlığı göstərilsə də onların təhsil səviyyəsinin artırılması üçün, onlara yeni imkanlar yaradacaq ciddi bir siyasi kursun da şahidi olmuruq. Etnik və dini fərqliliklərə qarşı Çin yanaşmasının ciddi insan hüquqları pozuntusu ortaya qoyduğunu görə bilirik. Lakin, BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olan, dünyanın ən böyük ikinci iqtisadiyyatına malik, ən güclü üçüncü ordusuna malik olması Çini sanki bütün beynəlxalq ictimaiyyətin hədəfi olmaqdan xilas edir. Bu baxımdan deyə bilərik ki, yaxın zamanlarda Çində mövcud dini və etnik qarşıdurmaların həll olunacağı mümkün görünmür.
1.
Ethnic Minorities of China, Xu Ying, Wang Baoqin; translation by Li Guoqing; China Intercontinental Press: Beijing, 2007, page 6 2. Religion within China 2010; https://infograph.venngage.com/p/224561/china-religion 3. Protest marks Xinjiang “massacre”, February 6, 2007, http://www.aljazeera.com/news/asia- pacific/2007/02/20085251383512763.html 4.
Remember the Gulja massacre? China’s crackdown on peaceful protesters, February 1, 2007, https://www.amnesty.org/download/Documents/64000/asa170022007en.pdf 5. China Uighurs executed, January 27, 1998; http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/50936.stm 6. Devastating Blows: Religious Repression of Uighurs in Xinjiang, Human Rights Watch (Organization); April 2005 Vol.17, No 2(C); page 18 7.
No end in sight to Xinjiang unrest, Vaughan Winterbottom; August 14, 2013; http://chinaoutlook.com/no-end-in-sight- to-xinjiang-unrest/ 8. China's Xinjiang hit by deadly clashes, April 14, 2013; https://www.bbc.com/news/world-asia-22276042 9. State media: Violence leaves 27 dead in restive minority region in far western China, June 26, 2013; The Washington Post; https://bit.ly/2RhhPuu 10. Deadly China blast at Xinjiang railway station, April 30, 2014; http://www.bbc.com/news/world-asia-china-27225308 11. At least 50 reported to have died in attack on coalmine in Xinjiang in September, October 1, 2015; The Guardian; https://bit.ly/2Njzsqk 12. Turkistan Islamic Party; https://en.wikipedia.org/wiki/Turkistan_Islamic_Party#History 13. The Uighurs, in their own words, Thomas Joscelyn; April 21, 2009; https://www.longwarjournal.org/archives/2009/04/the_uighurs_in_their.php 14. From his Pakistan hideout, Uighur leader vows revenge on China, Saud Mehsud, Maria Golovnina; March 14, 2014; Reuters; https://reut.rs/2RflWqP 15. ISIL recruits Chinese with fake Turkish passports from Istanbul; April 9, 2015; http://www.handsoffsyriasydney.com/war-reports/isil-recruits-chinese-with-fake-turkish-passports-from-istanbul/ 16. Why we need to worry about the Grey Wolves of Turkey, Bajınder Pal Sıngh; August 29, 2015; https://www.dailyo.in/politics/bangkok-bombings-grey-wolves-turkey-thai-government-islamic- terror/story/1/5952.html 17. Oppressed by China, Uighurs drawn to Salafist ideas, Metin Gurcan; January 19, 2015; https://www.al- monitor.com/pulse/originals/2015/01/turkey-china-uyghurs-to-salafist-oppressive.html 18. The Tibetan empire in central Asia: a history of the struggle for great power among Tibetans, Turks, Arabs, and Chinese during the early Middle Ages; Christopher I. Beckwith; Princeton University Press Princeton, New Jersey, USA, 1987, page 37
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 330 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan 19. Tibetan sovereignty debate; https://en.wikipedia.org/wiki/Tibetan_sovereignty_debate 20. 2008 Uprising in Tibet Chronology And Analysis, UN, EU & Human Rights Desk Department of Information and International Relations Central Tibetan Administration Dharmsala - 176215, HP, INDIA 2010, p. 167 21. What Is The Conflict Between Tibet & China? Know About It, Sudhanva Shetty; March 23, 2017; https://thelogicalindian.com/story-feed/awareness/conflict-between-tibet-and-china/ 22. Yenə orada 23. Yenə orada
Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|