Ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

Tanlanma to’plamda o’rtacha xato (μ)ni xisoblash tartibi

Tanlash tarxlari	O’rtacha xato
	O’rtacha uchun	Salmog’ uchun
Takrorlanuvchi
Takrorlanmaydigan

Tanlama ko’p marta qaytarilaversa tanlama to’plamning umumlashtiruvchi natijalari bilan bosh to’plam natijalari o’rtasidagi o’rtacha tafovut, matematikada isbot etilganidek, o’rtacha kvadratik tafovut orqali tavsiflanadi:

.
Agar har bir aniq sharoitda tanlama kuzatish bir marotaba o’tkazilib, olingan natijalarni baholash masalasi tug’ilgan bo’lsa, u holda P(t) ehtimol (ishonch darajasi) bilan xatolarning yuqori chegaralarini aniqlash usuli orqali yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan xato hisoblanadi:
_a
Demak, ixtiyoriy tanlama ko’rsatkich (a) xatosining yuqori chegarasi (Δ_a) uning o’rtacha xatosi (μ) bilan ishonch koeffitsientining (t) ko’paytmasiga teng.
t ning aniq holda ifodalanishi ehtimollik darajasi (R) ga bog’liq va u darajani akademik A.M. Lyapunovning formulasi yordamida aniqlash mumkin. Amaliy yoki o’quv masalalari yechilganda ishonch koeffitsientining asosan quyidagi qiymatlari keng qo’llaniladi:

t	1,00	1,96	2,00	2,58	3,00
R	0,683	0,95	0,954	0,990	0,997

Ushbu jadvaldan tanlamaning miqdori (n) yetarlicha katta bo’lgan hollardagina foydalanish mumkin. Tanlama to’plamda yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan xatolar quyidagicha aniqlanadi.
Tanlama to’plamda yul kuyilishi mumkin bulgan xato (Δ) ni hisoblash tartibi