N.
K opernik ish ustida.
Nikolay Kopernik o‘z davri uchun har tomonlama chu-
qur bilim oldi. Krakov (Polsha) va Italiya universitetlarida
o‘qidi. Tasviriy san’at,
matematika, falsafa, huquqshunoslik
va tibbiyot kabi fanlarni o‘rgandi. Maxsus moslamalar yorda-
mida 30 yil davomida osmon jismlarini kuzatdi.
N. Kopernik o ‘z tadqiqotlariga suyanib,
ming yillardan
beri davom etib kelayotgan Yerning harakatsizligi haqidagi
ta ’limotdan voz kechdi.
Yerning Quyosh va o ‘z o ‘qi atrofida
aylanishini isbotlab berdi. Bu xulosa о ‘sha davr fanidagi haqiqiy
buyuk kashfiyot edi.
Ayni paytda u cherkov aqidalariga mutlaqo
zid xulosa ham edi.
U o‘z xulosalarini 1543-yilda chop etilgan «Osmon
jism-
larining aylanishi haqida» nom li kitobida bayon etdi.
N. Kopernikning xulosalari cherkovni g‘azablantirdi. Kitob
chop etilgan davrda u o ‘lim to ‘shagida yotardi. Faqat
oMimgina uni inkvizitsiyadan asrab qoldi.
Keyinchalik, cher
kov Kopernik ta ’limotini rasman taqiqladi.
V II sinf «Jahon tarixi»dan
olgan bilimlaringiz asosida
inkvizitsiya nima ekanligini tushuntirib bering.
Jordano Bruno.
1600-yil 17-fevral kuni Rim shahrida
erkinlik va hurfikrlik dushmani inkvizitsiya hukmi bilan ita-
liyalik faylasuf, astronom va shoir Jordano Bruno o ‘limga
37
hukm qilindi.
Chunki Jordano Brano
dunyoqarashiga ko ‘ra,
panteizm
ta-
rafdori edi. Yoshligidan xristian dini
asoslari bilan birgalikda N. Kopernik
ta ’limotini o ‘rgandi. U turli ta ’limotlar
bo‘yicha o‘zining mustaqil fikriga ega
shaxs bo‘lib voyaga yetdi.
Shu tufayli
u har qanday ta ’limotga tanqidiy ko‘z
bilan qarardi. Uning qarashlari xristian
cherkovi aqidalarini shubha ostiga
Jordano Bruno.
Ч°‘Уа boshladi.
J. B runo o ‘z qarashlarini
«Nola
falsafasi»
deb atadi.
Unda dam ning
cheksizligi to ‘g‘risidagi ta ’limot ilgari surildi. U bunday deb
yozgan edi: «Olam cheksiz, uning oxiri yo‘q. Olam markazga
ega emas. Yer ham, Quyosh ham dam ning markazi emas.
Olam — son-sanoqsiz yulduzlardir va har bir yulduz yiroq-
dagi bir quyoshdir. Ularning har biri atrofida o‘z yoddoshlari
aylanadi. Olam abadiy mavjud va u yo‘q boMmaydi».
Inkvizitsiya uni o‘limga hukm qildi. Keyinchalik, J.Bruno
ta ’limoti tan olingandan so‘ng, u qatl etilgan joyda haykal
o‘matildi. Haykal ostiga esa:
«Ubarcha xalqlar uchun fikr erkinligi
deya о ‘z ovozini ко ‘tardi va ana shu erk qo ‘lida о ‘limga bordi»,
deb yozib qo‘yildi.
Dostları ilə paylaş: