Jismoniy tarbiya, sport nazariyasi va uslubiyati

2. O`quv fanini o’qitishda foydalaniladigan ta’lim texnologiyalari

Ta’lim texnologiyasi insoniylik tamoyillariga tayanadi. Falsafa, pedagogika va psixologiyada bu yo`nalishning o`ziga xosligi talabaning individualligiga alohida e’tibor berish orqali namoyon bo`ladi.

Shulardan kelib chiqqan holda Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi kursining ta’lim texnologiyalarini loyihalashtirishda quyidagi asosiy konseptual yondoshuvlarga e’tibor berish kerak.
Ta’limning shaxsga yo`naltirilganligi. O`z mohiyatiga ko`ra bu yo`nalish ta’lim jarayonidagi barcha ishtirokchilarning to`laqonli rivojlanishini ko`zda tutadi. Bu esa Davlat ta’lim standarti talablariga rioya qilgan holda o`quvchining intellektual rivojlanishi darajasiga yo`naltirilib qolmay, uning ruhiy-kasbiy va shaxsiy xususiyatlarini hisobga olishni ham anglatadi.
• Tizimli yondashuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini o`zida mujassam qilishi zarur: jarayonning mantiqiyligi, undagi qismlarning o`zaro aloqadorligi, yaxlitligi.
• Amaliy yondashuv. Shaxsda ish yuritish xususiyatlarini shakllantirishga ta’lim jarayonini yo`naltirish; o`quvchi faoliyatini faollashtirish va intensivlashtirish, o`quv jarayonida uning barcha layoqati va imkoniyatlarini, sinchkovligi va tashabbuskorligini ishga solishni shart qilib qo`yadi.
• Dialogik yondashuv. Ta’lim jarayonidagi ishtirokchi sub’ektlarning psixologik birligi va o`zaro hamkorligini yaratish zaruratini belgilaydi. Natijada esa, shaxsning ijodiy faolligi va taqdimot kuchayadi.
• Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratiya, tenglik, sub’ektlar munosabatida o`qituvchi va o`quvchining tengligi, maqsadini va faoliyat mazmunini birgalikda aniqlashni ko`zda tutadi.
• Muammoli yondashuv. Ta’lim jarayonini muammoli holatlar orqali namoyish qilish asosida o`quvchi bilan birgalikdagi hamkorlikni faollashtirish usullaridan biridir. Bu jarayonda ilmiy bilishning ob’ektiv ziddiyatlarini aniqlash va ularni hal qilishning dialektik tafakko`rni rivojlantirish va ularni amaliy faoliyatda ijodiy ravishda qo`llash ta’minlanadi.
• Axborot berishning eng yangi vosita va usullaridan foydalanish, ya’ni o`quv jarayoniga kompyuter va axborot texnologiyalarini jalb qilish. Yuqoridagi konseptual yondashuv va “Jismoniy madaniyat” fanining tarkibi, mazmuni, o`quv axborot hajmidan kelib chiqqan holda o`qitishning quyidagi usul va vositalari tanlab olindi.
• O`qitish usullari va texnikasi: muloqot, keys stadi, muammoli usul, o`rgatuvchi o`yinlar, “aqliy hujum”, insert, “Birgalikda o`rganamiz”, (kirish ma’ruzasi, vizual ma’ruza, tematik, ma’ruza-konferensiya, aniq holatlarni yechish, avvaldan rejalashtirilgan xatoli, sharhlovchi, yakuniy).
• O`qitishni tashkil qilish shakllari: frontal, guruhli, individual, dialog, polilog va o`zaro hamkorlikka asoslangan.
• O`qitish vositalari: odatdagi o`qitish vositalari (darslik, ma’ruza matni, tayanch konspekti, kodoskop)dan tashqari grafik organayzerlar, kompyuter va axborot texnologiyalari.
• O`zaro aloqa vositalari: nazorat natijalarining tahlili asosida o`qitishning diagnostikasi (tashxisi).
• Boshqarishning usuli va vositalari. O`quv mashg`ulotini texnologik harita ko`rinishida rejalashtirish o`quv mashg`ulotining bosqichlarini belgilab, qo`yilgan maqsadga erishishda o`quvchi va o`qituvchining hamkorlikdagi faoliyatini talabalarning auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarini aniqlab beradi.
• Monitoring va baholash. O`quv mashg`uloti va butun kurs davomida o`qitish natijalarini ko`zatib borish, o`quvchi faoliyatini har bir mashg`ulot va yil davomida reyting asosida baholash.

1.