Kimyo. Masala va mashqlar to

2. KIMYOVIY ELEMENTLAR DAVRIY QONUNI.
ATOM TUZILISHI. YADRO REAKSIYALARI
2.1. KIMYOVIY ELEMENTLAR DAVRIY
QONUNI VA SISTEMASI
Davriy jadvalda elementlarning xossalari, asosan, quyidagi tartibda o‘zgarib boradi:

Xossalar	Guruhlar bo‘yicha yuqoridan pastga tomon	Davrlar bo‘yicha chapdan o‘ngga tomon
Metallik	Kuchayadi	Susayadi
Metallmaslik	Susayadi	Kuchayadi
Qaytaruvchilik	Kuchayadi	Susayadi
Oksidlovchilik	Susayadi	Kuchayadi
Elektronga moyillik	Susayadi	Kuchayadi
Ionlanish energiyasi	Kamayadi	Ortadi
Nisbiy elektr manfiylik	Kamayadi	Ortadi
Atom radiusi	Ortadi	Kamayadi

2.1. 1869 yilda D.I.Mendeleev ta'riflagan davriy qonun «elementlarning xossalari ular atom "og‘irliklari" ortib borishi bilan davriy ravishda o‘zgaradi» degan xulosaga olib kelardi. Hozirgi vaqtda davriy qonun «elementlarning xossalari ular yadro zaryadlarining ortib borishi bilan davriy ravishda o‘zgarib boradi» degan xulosaga olib keladi. Bunday ta'riflar berilishining sababi nima?
2.2. Guruhlarda yuqoridan pastga tomon elementlarning a) metallik, b) metalmaslik, c) qaytaruvchilik va d) oksidlovchilik xossalari qanday o‘zgaradi? (Javob: a va c - ortadi; b va d - kamayadi).
2.3. Davrlarda chapdan o'ngga elementlarning a) metallik, b) metallmaslik, v) qaytaruvchilik va g) oksidlovchilik xossalari qanday o‘zgaradi? (Javob: a va v - kamayadi; b va g - ortadi).
2.4. Li, Na, K, Rb, Cs, Fr qatorida elementlarning a) elektr manfiyligi, b) ionlanish potensiali va c) atom radiusi qanday o‘zgaradi? (Javob: a, b - kamayadi; va c - ortadi).
2.5. Na, Mg, Al, Si, P, Br qatorida elementlarning a) atom radiuslari; b) elektr manfiyliklari; c) ionlanish potensiallari qanday o‘zgaradi? (Javob: a - kamayadi; b va c - ortadi).
2.6. Be, B, C, N, O, F qatorida elementlar oddiy moddalarining a) metalligi; b) oksidlovchiligi; c) elektronga moyilligi qanday o‘zgaradi? (Javob: a - kamayadi; b va c - kuchayadi).
2.7. B₂O₃, Al₂O₃, Ga₂O₃, In₂O₃ oksidlarning a) asoslik va b) kislotalik xossalari qanday o‘zgaradi? (Javob: a - kuchayadi; b - susayadi).