Kirish I. Bob. Sifat- so’z turkumi va uning tavsifi

-choq,-chak,-chiq: maqtanchoq, kuyunchak, qizg‘anchiq
-gir,-g‘ir,-kir,-qir,-qur: sezgir, topqir, o ‘tkir, olg‘ir,uchqur
-ma: qaynatma sho ‘rva, burma ko ‘ylak
-k (-uk, -ik,-ak) chirik, teshik, tuzuk, g ‘alvirak
-q(-uq,-iq,-aG'oq) : iliq siniq, buzuq, qoloq.
-oq: qochoq, qo ‘rqoq, baqiroq
-qi: sayrogi qush,
-qoq, -g‘ oq: tirishqoq, uyushqoq, toyg‘ oq
-ag‘ on: bilag‘ on, chopag‘ on
-mon: bilarmon, qirarmon
-kun, -qin, -g ‘in, tushkun, ozg‘in, jo ‘shqin,
-g ‘un, -qun: turg ‘un, tutqun
-(a)rli: etarli, zerikarli
-ch tinch, jirkanch
-g‘ich: ong‘ich: yulg‘ich (odam)tepong‘ich,
-ovuch: hurkovuch, iskovuch
-mas: o ‘tmas(pichoq),indamas(odam)
-(i)ndi: asrandi (bola)
-a: ko ‘tara (savdo)
-msiq: qarimsiq, achimsiq
3) Boshqa turkumlardan sifat yasovchi qo‘shimchalar :
Ravishdan: -gi: kechagi, dastlabki Sifatdan:
no-: noma ’lum, noto ‘g ‘ ri.
-lom: sog ‘lom
Taqlid so‘zdan: -ildoq: bijildoq, likildoq
2. So‘zlarni qo‘shish, bog‘lash va juftlash bilan quyidagi turdagi
sifatlar yasaladi:
1) qo‘shma sifatlar quyidagicha yasaladi va yoziladi:
a) ot va otdan. Bular qo‘shib yoziladi: bodomqovoq, sheryurak;
b) sifat va otdan. Bular qo‘shib yoziladi: qimmatbaho;
v) ot yoki ravishga -ar qo‘shimchali fe'lni qo‘shish bilan yasaladi. Bular qo‘shib yoziladi: tezoqar daryo, ertapishar (o‘rik)
g) otga aro, umum, yarim, g‘ayri, nim, rang so‘zlarini qo‘shish bilan.
Bular qo‘shib yoziladi: xalqaro, umumkomanda, yarimavtomat, g‘ayridin, nimpushti.
Qo‘shma sifatlar a) ikki tub so‘zdan tashkil topadi: sovuqqon, xom semiz, kamgap; b) biri tub, ikkinchisi yasama so‘zdan iborat bo‘ladi: ishyoqmas, erksevar, tilbilmas, o‘zbilarmon.
2) birikmali sifatlar tarkibi ikki va undan ortiq so‘zdan iborat bo‘ladi va ular orasidagi munosabatlar aniq sezilib turgan bo‘ladi, bunday sifatlar aralash, yo‘q, ko‘p, oliy, och, to‘q, to‘la, chala, yarim, bir, ikki kabi so‘zlar ishtirokida hosil qilinadi: qum aralash (loy), tengi yo‘q, ko‘p tarmoqli, oliy -ovuch: hurkovuch, iskovuchma’lumotli, och qizil, qorni to‘q, to‘q qizil, to‘la huquqli, chala mulla, bir tomonlama, ikki qavatli, yuqori hosilli (dala), uzun tolali (paxta), yoshi ulug‘ (inson), gapga usta (odam), oqishdan kelgan (yigit)