M. agayev, D. C.ƏSGƏrov fiZİkadan laboratoriya iŞLƏRİNƏ RƏHBƏRLİK

İşin gedişi

1. 
   Kondensatoru mənbəyindən R_x müqaviməti vasitəsi ilə 10-15 saniyə ərzində yükləyin.
   
2. 
   Kondensatoru Ç çeviricisi vasitəsi R müqavimətinə qoşaraq boşaltmalı və hər 5 san –dən bir kondensatorun gərginliyini ölçməli.
   
3. 
   Gərginliyin loqarifminin zamandan asılılıq qrafikini qürun.
   
4. 
   Bu qrafikə əsasən kondensatorun tutumunu hesablayın.
   
5. 
   Təcrübənin xətasını hesablayın (Gərginliyi təyin edərkən 2000 mV rejimdə ölçünün xətası 4 mV, müqaviməti təyin etdikdə isə 3% bərabərdir).
   

Hesablama cədvəli

t,san
U, mV
ln U

Laboratoriya işinə aid suallar. Elektrik tutumu. Kondensator və onun növləri. Kondensatorların ardıcıl və paralel birləşdirilməsi. Kondensatorun dolması və boşalması zamanı onun yükünün və gərginliyinin dəyişməsi.

LABORATORİYA İŞİ № 20

ELEKTRON LAMPASININ ÖYRƏNİLMƏSİ

İşin məqsədi: Termoelektron emissiyasının öyrənilməsi, ikielektrodlu elektron lampasının iş prinsipi ilə tanışlıq.

Ləvazimat: iki elektrodlu elektron lampası, iki voltmetr, milliampermetr, sabit gərginlik mənbəyi (200 V -a qədər), 6 V- a qədər sabit və ya dəyişən gərginlik mənbəyi, reostat, açar.

Qısa nəzəri məlumat

Qızmış metalın özündən elektron buraxması hadisəsinə termoelektron emissiyası deyilir. Elektronların metalı tərk edə bilməsi üçün onlar müəyyən enerjiyə malik olmalı və A çıxış işi görülməlidirlər. Odur ki, termoelektron emissiyanın müşahidə edilməsi üçün metalı 2000-2500 K temperatura qədər qızdırmaq lazımdır.

Məlumdur ki, metallar kristal qəfəs quruluşuna malikdir. Kristal qəfəsin düyün nöqtələrində müsbət yüklü ionlar yerləşir və ionlar arasında isə sərbəst elektronlar hərəkət edir. Bu elektronlarla müsbət yüklü ionlar sistemi arasında cazibə qüvvəsi mövcud olduğundan demək olar ki, elektron W₀ dərinlikli potensial çuxurda yerləşir. Deməli, elektronun metalı tərk etməsi üçün ona W₀- dan böyük enerji vermək lazımdır.

Termoelektron emissiya hadisəsini iki elektrodlu elektron lampası (diod) vasitəsi ilə öyrənmək olar. Iki elektrodlu elektron lampası içərisində iki elektrod (anod və katod) yerləşdirilmiş və havası sorulmuş şüşə balondan ibarətdir. Katod batareyasının köməyi ilə qızdırılır (Şəkil 1). Qızdırıcı telin temperaturu R_k reostatın köməyi ilə tənzimlənir. Elektrodlara gərginlik anod batareyasından verilir.