M. agayev, D. C.ƏSGƏrov fiZİkadan laboratoriya iŞLƏRİNƏ RƏHBƏRLİK

Əgər katodun temperaturunu sabit saxlamaq şərtilə anod cərəyanının I_a anod gərginliyindən U_a asılılıq qrafikini qursaq, şəkil 2-də göstərilən əyrini alarıq (müxtəlif əyrilər katodun müxtəlif temperaturlarına uyğundur). Bu əyrilər volt-amper xarakteristikası (VAX) adlanır.

U_a=0 olduqda katoddan çıxan elektronlar onun ətrafında elektron buludu yaradırlar. Bu bulud katoddan çıxan elektronları itələyir və onların əksəriyyətini geri qaytarır. Ancaq az miqdarda elektron anoda çatır və nəticədə anod dövrəsində zəif cərəyan yaranır. Ona görə də U_a=0 olduqda belə I_a≠0 olur. Anod gərginliyinin kiçik müsbət qiymətlərində anod cərəyanı U^3/2 -ə mütənasib olaraq artır. Nəzəri olaraq bu asılılıq Lenqmür-Boquslavski tərəfindən alınmışdır və «ikidə-üç» qanunu adlanır:



-sabit ədəd olub elektrodların forma və ölçülərindən asılıdırdir. U_a-nın qiyməti artdıqca anoda çatan elektronların sayı da artır və dövrədə yaranan anod cərəyanının qiyməti artmış olur. Anod gərginliyinin müəyyən qiymətində vahid zamanda katodun səthindən çıxan elektronların hamısı cərəyanda iştirak edir. U_a - gərginliyinin sonrakı artımı anod cərəyanını artıra bilmir və cərəyanın doyma halı alınır. Doyma cərəyanı termoelektron emissiyasını xarakterizə edir. Əgər vahid zamanda katoddan n sayda elektron çıxarsa, doyma cərəyanının şiddəti olar. Kvant nəzəriyyəsinə görə doyma cərəyanı sıxlığının temperaturdan asılılığı Riçardson- Deşmen düsturu ilə ifadə olunur:

Burada, B- sabit kəmiyyətdir, T - mütləq temperatur, A - çıxış

işi, - Bolsman sabitidir.