MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 137
Rəsulzadə yazırdı: «Bizi düşündürəcək bir məsələ varsa, o da cəmiyyətçilərin («Gənc türklər»in) nöqteyi-nəzərlərinin burada dayanıb bir az da o yanı görməmələridir ki, bu da əsl hürriyyət almağa qabil olan füqərayi-camaata istinad etməyib, sinfiyyət ayırmayaraq «hamı camaata» söykənmələridir» [185, 121]. Rəsulzadə «Gənc türklər»ə tövsiyə edirdi ki, Türkiyənin hürriyyəti və səadəti naminə millət və məzhəb məsələsində fərq qoymasınlar: «Qoy beynəlmiləllik nuru işıqlanıb «millətçilik» və dargözlülük cəhlini yer üzündən məhv edərək səadəti-ümuminin vücudunu təmin eləsin!» [185, 123]. Deməli, həmin dövrdə Rəsulzadə milli məsələni bir kənara qoyaraq, bütün millətlərin o cümlədən, türklərin- müsəlmanların hüquq və azadlıqları uğrunda mübarizə aparan yeganə cərəyan və siyasi partiya kimi beynəlmiləlçi sosial- demokratları qəbul etmişdı: «Bu firqənin amalı və əfkarı fəqət füqərayi-kasibənin əmniyyətini təmin edib, ümum insanları nəzərində bir tutub, bilafərq millət, məzhəb, arvad və kişilərin hər bir hüquq və ixtiyaratda müsavi (bərabər – F.Ə.) olmalarıdır. Bu firqə beynəlmiləldir. Bunun üçün milliyyət filan yoxdur. Bunun nəzərində əhəmiyyət qazanan fəqət sinifdir. Bir-biri ilə zidd olan iki sinfin ki, onları heç bir rabitə müttəhid edə bilməz…. Kəmali-cürətlə demək olar ki, ictimaiyyun-ammiyyun müsəlman firqəsidir. Bəli, müsəlman- lara, müsəlman füqəra və məzlumlarına, o ixtiyarsız və hüquqsuz füqəralara bir firqəyə mülhəq olmaq, bir heyətə mənsub olmaq münasibət və məravə yavuq isə o da ictimaiyyun-ammiyyun firqəsidir» [185, 93]. Fikrimizcə, Rəsulzadə türkçülük və islamçılıq məfkurəsinə tapınına qədər (1911-1913) siyasi-ideoloji dünya- görüşündə sosial-demokratizmə, bu mənada beynəlmiləlçiliyə |