MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
144 144 bununla da 1917-ci ilə qədərki tərəddüdlü mövqeyinə bolşevik don geyindirməyə çalışmışdır. Ancaq hazırda bəzi tədqiqatçılar (A.Hacıyeva və b.) iddia edirlər ki, Nərimanovun bu cür fikirləri onun vaxtilə dinə münasibətdə “ittihadi-islamçılar”a (Hüseynzadə, Ağaoğlu və b.) nisbətən daha rasional mövqe tutması ilə bağlı olmuşdur [94, 17]. Çünki A.Hacıyevaya görə, «ittihadi-islamçılar»ın (Ə.Hüseynzadə, Ə.Ağaoğlu və b.) baxışları xülya olduğu halda, N.Nərimanov gerçəkçi olmuşdur. Bu mənada, o yazır ki, «dini xülyaların sosializmlə qarışıq salınması N.Nərimanovun baxışlarına yad idi» [94, 61]. Hacıyevanın «dini xülya» dediyi Ağaoğlu, Hüseynzadə tərəfindən irəli sürülən müsəlman xalqlarının oyanışı, azadlığı və birliyi idi. Vaxtilə sovet ideoloqları onların bu ideyalarını tamam başqa mənaya yozmuş və təhrif etmişlər. Görünən odur ki, indi də sovet təfəkkürünün bu düşüncəsindən bir çoxları qurtulmamışdır. Ona görə də, günümüzdə də Ağaoğlu, Hüseynzadə «ittihadli-islamçılar» adlandırılır, onların islamçılıq və türkçülüklə bağlı fikirləri «dini xülya» kimi qələmə verilir. Bunu, A.Hacıyevanın «ittihadi- islamçılar»ın baxışlarını ifadə edərkən yazdığı sözlər də təsdiq edir: «Müxtəlif ərazilərdə yaşayan, müxtəlif iqtisadi, siyasi- ictimai inkişaf yolu keçmiş xalqların islam bayrağı altında vahid millət halında birləşə biləcəyi utopik bir xülya təsiri bağışlayır» [94, 16-17]. Əslində Ağaoğlu, Hüseynzadənin nəzərdə tutduğu «vahid islam milləti»nin yaranması deyil, müsəlmanlar arasında mənəvi birlik və mənəvi oyanışın yaranması idi. Bütün bunlar SSRİ dövründə təhrif edilmiş və sovet ideologiyasına uyğunlaşdırılmışdır. Bir sözlə, SSRİ dövründə milli ideoloqların fikirləri bir, rus bolşevizminə xidmət edənlərin düşüncələri isə digər istiqamətdə təhrif edilmişdir.
|