MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
138 138 daha çox önə vermiş, lakin sonrakı dönəmlərdə bu cərəyan onun fəlsəfəsində arxa plana keçmişdir. Məhəmməd Əminin və onun silahdaşlarının (A.Kazımzadə və b.) siyasi-ideoloji dünyagörüşündə baş verən dəyişiklikdə sosial-demokratizmin rus bolşeviklərin əlində «yeni imperiya» silahına çevrilərək müsəlman-türk xalqlarına qarşı yönəlməsi mühüm rol oynamışdır. Başqa sözlə, rus bolşeviklərinin marksizmdən xeyli dərəcədə uzaqlaşaraq, milli və dini məsələdən daha çox taktiki mənada istifadə etmələrinin aşkarlanması ilə Azərbaycan türk aydınlarının böyük əksəriyyəti, artıq 1910- 1920-ci illərdə onlarla bütün mənalarda yollarını ayırmışlar. Tədqiqatçı alim, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Müstəqil Ağayev də hesab edir ki, əvvəllər bir yerdə olmuş rus və milli inqilabçıların sonralar ayrılmasına səbəb məfkurə fərqləri olmuşdur: «Azərbaycan inqilabçıları siyasi fəaliyyətlərində milliliyi, milli istiqlalı ön plana çəkir, rus inqilabçıları isə milliliyə əhəmiyyət verməyib, sinifliyi, sinfi mübarizəni qabağı çəkirdilər. Bu cür mühüm fərqlər onların ayrılmasına, həm də ümumi düşmənə qarşı mübarizənin zəifləməsinə gətirib çıxardı» [12, 25]. Bütün bunlarla yanaşı, qeyd etməliyik ki, «Hümmət»in mövcudluğu dövründə rus bolşeviklərlə birgə fəaliyyət göstərən milli sosial-demokratlar – milli inqilabçılar marksizm mövqeyində dayansalar da, Azərbaycanda milli ideyanın təşəkkülündə müəyyən rol oynamışlar. Bu baxımdan həmin dövrü təhlil edən professor Yusif Rüstəmov haqlı olaraq
yazır: ««Hümmət» təşkilatında iş
aparan M.Ə.Rəsulzadə qrupunun üzvləri – gələcək «Müsavat» partiyasının üzvləri xalqın milli mübarizə yolunu müəyyən etməyə çalışırdılar. Bu yol Azərbaycanın gələcək milli |