MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 215
mədəniyyəti məhv etmək idi. Bu mənada, Nərimanov Sovet Rusiyasının bütün mənalarda ona bağlı olan bir şəxsə deyil, çox sonralar kommunist olmuş keçmiş menşeviklərə, eserlərə, hətta «müsavatçı»lara güvənməsini də vaxtında anlaya bilməmişdir. Çünki Nərimanov öz aləmində müstəqil və milli Sovet Azərbaycanı vasitəsilə digər Şərq xalqlarını da sosializm hərəkatına qoşmaq istəyirdi. Ancaq bu ideyasını həyata keçirmək üçün Mərkəzin ona etibar etmədiyini, üstəlik bütün səlahiyyətləri Orconikidzeyə, Kirova, Mirzoyana və b. qeyri-türk kommunistlərə verdiyni görən Nərimanov yazırdı ki, onlar isə ətrafındakı xəbis adamları vasitəsilə onu milli təmayülçülükdə ittiham edirlər: «Mərkəz baş aça bilmirdi ki, nə üçün mən, 20 il bundan əvvəl öz romanımda beynəlmiləlçiliyi təbliğ etdiyim halda, o zaman ən çətin anda müsəlmanlar arasında hər cür dini inkar etdiyim halda, indi mənim milli təmayülüm olmalıdır, dünənki daşnak və ya müsavatçı isə beynəlmiləlçi olmalıdır. Burada məsələni belə qoymaq lazımdır: ya həqiqətən Mərkəz bu məsələdən baş aça bilmir, ya da o, ucqar respublikaların daxili işlərinə qarışmaq məqsədilə qəsdən bu «beynəlmiləlçiləri» irəli çəkir, müdafiə edir» [168, 438]. Nərimanov gec də olsa, sonralar anlamışdı ki, həmin dövrdə Sovet Rusiyasının Şərqdə sosializm inqilabı etmək kimi niyyəti olmamışdı. Belə bir niyyəti olmadığı üçün də Sovet Azərbaycanının milli və müstəqil olması sovet rəhbərlərinə heç cür əl vermirdi. Əksinə, Sovet Rusiyasına müstəmləkə və onun hər cür arzu və istəklərini qeyd-şərtsiz yerinə yetirən «beynəlmiləlçi» rəhbərlər lazım idi. Məhz N.Nərimanov Sovet Rusiyasının rəhbərlərinin nəzərində ideya baxımından deyil, praktik baxımından «beynəlmiləlçi» hesab |