MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
270 270 «Halbuki, pantürkizmin çıxış nöqtəsi ana dilidir. Onlar «ana dilin» budaqlanması yolu ilə hərəkət edirlər. Bu isə, heç bir doğru nəticə verə bilmir» [70, 8]. Dəmirçizadə hesab edirdi ki, yeni yaranmış dilin osmanlı dili ilə eyniliyindən çıxış etmək doğru deyil, çünki «Azərbaycan dili əsas spesifik cəhətləri ilə osmanlı dilindən, bir müstəqil dil olaraq ayrılır» [70, 8]. Beləliklə, Dəmirçizadənin Marks-Engels-Lenin-Stalin təlimindən çıxış edərək gəldiyi qənaətə görə, «Azərbaycan dili» türk dilinin əsasında deyil, ərəb və fars dillərinin yerli dilə qarışması nəticəsində 13-cü əsrdə yaranmışdır [70, 9]. Ancaq o bu zaman «yerli dil» dedikdə hansı dili nəzərdə tutmuşdur, məlum deyildir. Bütün hallarda, «müstəmləkəçilik» siyasətinin nəticəsi idi ki, 1920-1940-cı illər Azərbaycan mətbuatında ortaq türk dilinin ruhuna uyğun işlədilmiş bir sıra sözlər (yasaq, qolay, tışarı, varmaq, köy, əkmək, yabançı və s.), 1940-1960-cı illərdə sovet ədəbiyyatında türk dilindən alınmış yabançı sözlər kimi qələmə verilmişdi. Hətta, iş o yerə gəlib çatmışdı ki, 1950-1953- cü illərdə «Kitabi Dədə-Qorqud»un türk dilində yazıldığı, bu baxımdan onun Azərbaycan dilinə və Azəbaycan xalqına heç bir aidiyyətinin olmadığı iddia olunurdu [103, 161]. Bu baxımdan sovet dövründə hökm sürən kosmopolit və mərkəzçilik ideologiyasının təsiri altında bəzi tədqiqatçılar, o cümlədən dilçi alimlər (V.Aslanov və b.) imperiya tərəfindən yeni ad verilmiş «Azərbaycan dili» ilə türk dilinin fərqli olduğunu göstərmək üçün yazırdılar: «Nəzərdə tutmaq lazımdır ki, bu qəbil sözlərin, demək olar ki, hamısı uzun müddət hər iki dildə (?! –F.Ə.), yəni həm doğma ana dilimizdə, həm də türk dilində qədimdən müştərək şəkildə işlənmiş, sonralar dilimizin inkişafı ilə əlaqədar olaraq başqa sözlərlə əvəz edilmiş, türk
|