MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
272 272 müstəmləkəçilik ruhunun nəticəsi idi ki, 1937-ci ilə qədər Azərbaycan türk dilindən [225, 26], türk ədəbiyyatından [225, 28], türk şeirindən [225, 45] bəhs edən Vurğun hətta, sovet ideoloqlarının ortaya atdığı «yeni xalq» və «yeni dil» tezislərinə uyğun olaraq, Azərbaycan türklərinin Türkiyə türklərindən ayrı müstəqil bir xalq olduğunu da iddia edirdi: «Biz heç bir xalqın, xüsusən osmanlı türklərinin quyruğunda getməmişik, çünki Azərbaycan xalqı özünün tarixi ilə başqa millətdir və öz tarixi vardır, onun adı Azərbaycan xalqıdır. Burada məsələ prinsip məsələsidir» [225, 68]. Şühəsiz, Azərbaycan türk milləti türk irqinin ayrıca bir qolu kimi təşəkkül tapmış və bunun nəticəsi olaraq müstəqil dövlətlərini (Sacilər, Azərbaycan Atabəylər, Şirvanşahlar, Qaraqoyunlular, Azərbaycan Səfəvilər, Azərbaycan Cümhuriyyəti və b.) də yaratmışdır. Ancaq bu Azərbaycan türklərinin Anodolu türklərindən tamamilə fərqli bir millət olması və fərqli dillərdə danışması anlamını da özündə əksir etdirmir. Göründüyü kimi, vaxtilə çar Rusiyası türk dilinin varlığını inkar edib, onu «tatar dili» olaraq əsaslandırmağa çalışdığı kimi, Sovet Rusiyası da bir müddət türk dilinin mövcudluğuna dözdüyü halda, sonra sələfinin yolunu davam etdirərək «Azərbaycan dili» versiyasını ortaya atmışdı. Üstəlik, çarizm A.A.Bakıxanov, M.F.Axundzadə, M.Kazım bəy və başqalarını «tatar dili» məsələsinə cəlb etdiyi kimi, Sovet Rusiyası da «Azərbaycan dili» ideyasını ortaya ataraq yerli ziyalıları (Ə.Dəmirçizadə, S.Vurğun və b.) məcbur edirdi ki, yeni yaradılmış dilin türk dilindən əsasən ayrı, müstəqil bir dil olmasını sübut etsinlər. Hər iki halda müstəmləkə siyasəti və bunun nəticəsi olaraq milli dilin assimilyasiyası prosesi baş vermişdi. Çünki milli dilin adının dəyişdirilməsi ilə yalnız, |