MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
274 274 ziyalıların özlərinin də etiraflarına görə, ruslaşdırma siyasəti nəticəsində artıq 1940-cı illərin ortalarında Azərbaycan türk dili rus və Avropa mənşəli sözlərlə zibillənmişdir. 1944-cü ildə çap olunan «Azərbaycan dilinin təmizliyi uğrunda» məqalədə yazılır: «Açıq söyləmək lazımdır ki, ədəbi dilimiz bu son illərdə xalqdan, ədəbi irsimizdən uzaqlaşmağa doğru meyil edir və getdikcə ahəngini və xüsusiyyətini itirmək təhlükəsi yaradırdı. Son illərdə dilimizin korlanması, xalq dilindən uzaqlaşması, kobudlaşması heç bir hədd, heç bir məsuliyyət hiss etmədən, yerli-yersiz əcnəbi sözlərin dilimizə daxil edilməsi yolu ilə getmişdir» [26, 52]. Bu cür məqalələrin müəllifləri əcnəbi sözlər dedikdə, rus və Avropa mənşəli terminləri nəzərdə tutur, ancaq məlum səbəblərə görə, bunu açıq formada ifadə etməyə çəkinirdilər. Yəni, dünənə qədər ərəb və fars terminlərinin qədim türkcə, yaxud da yeni türk sözləri ilə əvəz olunmasını irəli sürənləri – türkçüləri tənqid edənlər, eyni qaydada rus və Avropa mənşəli terminləri dilimizə sırıyan beynəlmiləlçilərə-müstəmləkəçilərə cavab verə bilmirdilər. Bu baxımdan 1940-cı ilin ortalarında Azərbaycan türk ziyalılarından bəzilərinin rus və Avropa mənşəli terminlərin dilmizə gətirilməsi, eləcə də yeni terminlərin rus dilində yaradılması ilə bağlı üstüörtülü etirazları da elə bir ciddi nəticə verməmiş, bu proses sonrakı onilliklərdə də davam etmişdir. Belə ki, 1930-cu illərin axırlarından başlayan dildə və əlifbada ruslaşdırma siyasəti 1950-1970-ci illərdə də davam etmiş, yəni termin düzəltməkdə əsas mənbə rus dili olmuşdur. Bu baxımdan sovet ədəbiyyatında termin düzəltməkdə birinci mənbə Azərbaycan, ikinci mənbə rus dili göstərilsə də [26, 55], əslində vəziyyət tamamilə fərqli olmuşdur. Çünki elə həmin
|