MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 275
ədəbiyyatın başqa bir yerində açıq şəkildə etiraf olunur ki, 1940-cı illərə doğru inkişaf etdikcə ərəb, fars və türk dilinin təsirinə qarşı aparılan mübarizə nəticəsində ədəbi dilin lüğət tərkibi «müsbət nəticə»yə doğru dəyişmişdir. Həmin «müsbət nəticə» isə bundan ibarətdlir: «Yəni ədəbi dilə lüzumsuz yerə gətirilmiş ərəb, fars, türk dili söz və tərkiblərinin, eləcə də purizm ünsürlərinin miqdarı azalır, ədəbi dilin lüğət tərkibinin zənginləşmə mənbəyinin istiqaməti dəyişilərək rus dilindən və rus dili vasitəsilə başqa dillərdən sözgötürmə meylləri daha da çoxalır» [26, 80]. Bunu sovet müəllifləri təbii hal adlandırıb, rus dilindən alınan sözlərin zorakılıqla, müəyyən bir təsirlə olmayıb, «sosializm prinsipləri əsasında yeni həyat quran hər iki xalqın siyasi, ictimai, iqtisadi və mədəni həyatı ilə bağlı» yaranan anlayışlar kimi qələmə alsalar da, əsilində burada birinci müddəanın əsaslı rol oynaması şübhəsizdir. Yəni heç bir halda məntiqə uyğun gəlmir ki, bir millət dilini saflaşdırıb yad dillərə aid kəlmələrdən təmizləyərkən, öz ana dili qaynağına- qədim türkcəsinə və ona doğma olan başqa türksoylu millət- lərin terminlərinə deyil, ona yad olan bir xalqın dilinə və onun terminlərinə müraciət edilir. Bu baxımdan sovet müəlliflərinin Azərbaycan türk dilinin 1930-cu illərin ortalarından başlayaraq ruslaşdırılması siyasətinə haqq qazandırmaqla bağlı irəli sürdüyü mülahizələr inandırıcı deyildir. Belə müəlliflərdən biri Məmməd Arif Dadaşzadə əvvəlcə XX əsrin əvvəllərində ədəbi dilin formalaşması ilə bağlı osmanlı şivəsini təqdir edənləri xalqa zidd yol tutmaqda ittiham edib [69, 248], C.Məmmədquluzadə başda olmaqla, dili xəlqiləşdirmək istəyən «mollanəsrəddinçilər»i [69, 250] müdafiə etdiyi halda, sovet dövründə türk dilini ruslaşdıranlara və avropalaşdıranlara (kosmopolitlərə) qarşı eyni mövqeyi |