MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 411
təqdirdə, tarixlərin ruhunun və mahiyyətinin cızılmasında insanların tapındıqları ideya və məsləklərinin təsiri qaçılmazdır. Bununla bağlı belə bir müqayisə aparmaq pis olmazdı ki, Azərbaycan Cümhuriyyətini Sovet Rusiyası işğal etdikdən sonra (1920-ci il, 27 aprel) kommunizmi təbliğ etmək məcburiyyətə çevrilmişdi. Xüsusilə, əli qələm tutan və az-çox istedadı olan hər bir kəsdən tələb olunurdu ki, sosializmi tərif edən elmi və bədii əsərlər yazsınlar. Demək olar ki, 1920- 1930-cu illərdə hamı «rus kommunizmi»nin mahiyyətinə uyğun olaraq «mədəni quruculuq» adı altında buna məcbur edilirdi. S.Rüstəm, S.Vurğun, R.Rza, M.Rəfili və başqaları ilə yanaşı, vaxtilə millətçi-türkçü, mövqeyi ilə tanınan H.Cavid, Ə.Cavad, C.Cabarlı, Ü.Hacıbəyli kimi aydınlarımızdan bu xüsusilə tələb olunurdu. Demək olar ki, milli və beynəlmiləlçi ruhu daşımalarından asılı olmayaraq onların hamısı sosializmi tərifləyən əsərlər də yazmışlar. Sadəcə, milli ruhlu aydınları- mız, özəlliklə Cavid, Cavad, İldırım sosializmə həsr etdikləri əsərlərində belə, bu və ya digər şəkildə milli ruhu yaşatmağa çalışmışlar. Bu onların sözün həqiqi mənasında tapındıqları ideya və məsləyin dəyişməməsinin ifadəsi idi. Adətən, o kəslər əqidə və məsləklərini tez-tez dəyişirlər ki, onlar məslək və əqidə ilə yaşayanlar deyil, zəmanə və mühitlə uyğunlaşanlardır. Bu mənada, Cavid, Cavad, Cabbarlı (fikrimizcə, Cabbarlının irsini sovet ideologiyası çox təhrif etdiyi üçün ona daha çox «beynəlmiləl» don geyindirilmişdir), İldırım kimi aydınlarımız məslək və əqidə sahibi idilər. Sovet Rusiyası milli aydınlarımızın Vətənini işğal etsələr də, «Rus kommunizmi» onların milli ruhunu və milli şüurunu işğal edə bilməmişdi. Bu bir reallıq idi. Bu reallığı görən və milli |